Hà Nội nhân rộng mô hình hỗ trợ bò sinh sản giúp hộ cận nghèo

Từ nguồn hỗ trợ của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Hà Nội đang mở ra cơ hội sinh kế mới thông qua dự án hỗ trợ bò cái sinh sản, giúp các gia đình yếu thế từng bước chủ động phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống và tránh nguy cơ tái nghèo.

Niềm vui từ những “tài sản đầu tiên”

Trong gian chuồng còn mới mùi tre nứa, con bò cái giống vừa được bàn giao đang đứng nhẩn nha nhai cỏ, thỉnh thoảng lại phe phẩy chiếc đuôi dài như thể đã quen với mái nhà mới. Với gia đình ông Đỗ Văn Phương ở thôn Vĩnh Lộc 3, xã Tây Phương, đây không chỉ là vật nuôi, mà là cả một món quà lớn, món quà mở ra hy vọng mới sau nhiều năm chật vật mưu sinh.

Ông Đỗ Văn Phương chia sẻ, để mua được một con bò sinh sản là điều quá sức đối với gia đình cận nghèo như ông. Vì vậy, khi được Nhà nước hỗ trợ, cả nhà mừng đến mất ngủ. “Gia đình tôi coi đây là cơ hội thay đổi cuộc sống. Tôi sẽ tuân thủ kỹ thuật cán bộ khuyến nông hướng dẫn để chăm con bò thật tốt, mong sang năm có bê con, tích lũy dần để thoát khó”, ông Phương nói.

Lãnh đạo Trung tâm Khuyến nông Hà Nội trao bò cho hộ dân xã Tây Phương. Ảnh: Nguyễn Hằng

Niềm vui ấy cũng lan tỏa đến hơn bốn chục hộ dân tại nhiều xã của thành phố những gia đình nằm trong diện cận nghèo, mới thoát nghèo hoặc có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Với họ, một con bò giống không chỉ là tài sản mà còn là phương tiện để gây dựng sinh kế, là “cần câu” bền vững trong tương lai.

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025: Dự án đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo năm 2024-2025 thuộc Kế hoạch thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững thành phố Hà Nội giai đoạn 2022-2025 với 11 dự án hỗ trợ phát triển đàn bò sinh sản, đến nay, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đã hoàn thành cấp hỗ trợ tổng số 46 bò giống Zebu cùng vật tư bảo đảm tiêu chuẩn cho 46 hộ tham gia trên địa bàn 22 xã của thành phố. Mức hỗ trợ, gồm: 70% kinh phí mua bò giống do thành phố chi trả 30% do hộ dân đối ứng 70% lượng thức ăn hỗn hợp (tương đương 378 kg/con) cho bò đang mang thai. Việc hỗ trợ có đối ứng cũng thể hiện sự đồng hành hai chiều: Nhà nước hỗ trợ, người dân có trách nhiệm.

Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Hà Nội Lê Lưu Cầu cho biết, không chỉ bàn giao con giống, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội còn hỗ trợ các hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo nắm được kỹ thuật chăn nuôi bò sinh sản bằng việc thực hiện tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật; đồng thời biết cách khai thác và sử dụng các nguồn lực tự nhiên, kinh tế - xã hội trong vùng để nâng cao năng lực sản xuất, đến quy trình nuôi bò bài bản: Từ thiết kế chuồng trại, cách trồng cỏ voi, phối trộn thức ăn đến chăm sóc bò cái mang thai và phòng chống dịch bệnh. Việc “cầm tay chỉ việc” này giúp người dân tự tin hơn, hạn chế rủi ro và có thể duy trì mô hình lâu dài. Qua đó, góp phần thực hiện giảm nghèo bền vững, hạn chế tái nghèo; phát triển sản xuất gắn với giảm nghèo trên cơ sở chuyển đổi cơ cấu vật nuôi phù hợp với điều kiện của vùng, tăng thu nhập, cải thiện đời sống.

Trong bối cảnh không còn hộ nghèo, nguồn lực hỗ trợ được tập trung vào các hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo trong vòng 36 tháng để ngăn ngừa nguy cơ tái nghèo. Mô hình cấp bò cái sinh sản được xem là một trong những giải pháp sinh kế hiệu quả nhất. Để dự án đạt chất lượng cao, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội phối hợp với đơn vị cung ứng tổ chức kiểm tra từng con bò trước khi giao. Tất cả đều là bò lai Sind hoặc lai Brahman, trọng lượng từ 220kg trở lên, đã tiêm phòng đầy đủ, bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật. Các hộ đủ điều kiện có lao động, có mặt bằng làm chuồng, có cam kết trồng cỏ và tham gia tập huấn được chính quyền địa phương xét chọn. Điểm đặc biệt là việc bốc thăm công khai để nhận bò, giúp phân phối công bằng, minh bạch.

Khác với lợn hay gia cầm những vật nuôi dễ bị biến động giá hoặc dịch bệnh bò sinh sản được xem là mô hình an toàn và bền vững hơn cho hộ có thu nhập thấp. Bò chủ yếu ăn cỏ, rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp, những nguồn thức ăn rẻ và luôn sẵn có ở vùng nông thôn. Vì vậy chi phí chăm sóc rất thấp, phù hợp với hộ dân ít vốn.

Ngay cả khi thị trường biến động, giá bò giảm, người nuôi vẫn có lãi vì chi phí đầu vào không lớn. Quan trọng hơn, bò cái nuôi sinh sản có thể đẻ đều đặn mỗi năm một lứa, tạo nguồn thu ổn định.

Theo tính toán từ mô hình, sau khoảng 12 tháng: Mỗi con bò mẹ mang lại giá trị 27-30 triệu đồng. Một bê 6 tháng tuổi đạt trọng lượng 100-120kg, bán được 9-13 triệu đồng. Khoản thu nhập này đủ để nhiều gia đình trang trải sinh hoạt, nuôi con ăn học và tích lũy để đầu tư thêm vào sản xuất. Chỉ cần nuôi ổn định vài năm, nhiều hộ có thể thoát nghèo bền vững, tích lũy vốn từ 1-2 cặp bò sinh sản. Đặc biệt, nuôi bò tận dụng được lao động nhàn rỗi, nhất là người cao tuổi và phụ nữ - những người ít có cơ hội tìm việc làm có thu nhập cao. Công việc chăm sóc bò không đòi hỏi sức lực lớn và cũng không phải canh trực liên tục như chăm lợn hay gia cầm.

Bò cũng là vật nuôi góp phần nâng chất lượng nguồn cung thịt cho thị trường Hà Nội. Việc các hộ dân áp dụng đúng kỹ thuật giúp tạo ra sản phẩm sạch, chất lượng tốt hơn, hướng tới phát triển chăn nuôi bền vững.

Mô hình hỗ trợ bò sinh sản còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện sự quan tâm của chính quyền thành phố đối với nhóm yếu thế. Với những hộ mới thoát nghèo, con bò giống như “cái phao” giúp họ bơi qua giai đoạn khó khăn nhất, ổn định thu nhập và tránh rơi trở lại nghèo.

Nhờ sự thay đổi nhận thức và kỹ thuật, người dân dần hình thành cách tổ chức chăn nuôi đại gia súc bài bản, có chuồng trại đạt tiêu chuẩn, chủ động trồng cỏ chất lượng cao, áp dụng quy trình vệ sinh thú y nghiêm ngặt, sử dụng thức ăn thô xanh hợp lý. Tất cả những thay đổi này đều góp phần làm giảm chi phí, tăng giá trị sản phẩm, tạo thu nhập ổn định.

Lan tỏa tinh thần tự lực, hướng tới giảm nghèo bền vững

Mỗi con bò được bàn giao không chỉ là vật nuôi mà còn là vốn liếng, là hy vọng để người dân định hình một tương lai tốt hơn. Điều quan trọng là tất cả các hộ tham gia mô hình đều chủ động, tự giác và có tinh thần trách nhiệm. Họ hiểu rằng Nhà nước tạo điều kiện, nhưng thành công hay không phụ thuộc phần lớn vào sự nỗ lực của chính họ.

Tại nhiều địa phương, sau khi có bò giống, một số hộ còn chủ động học hỏi thêm từ các hộ nuôi lâu năm, tự tìm hiểu kỹ thuật trên mạng, liên hệ cán bộ thú y khi cần. Có gia đình sau vài năm đã nhân đàn thành 3-4 con, bán một phần để đầu tư sửa nhà, phần còn lại tiếp tục làm sinh kế lâu dài.

Chính quyền cơ sở cũng đóng vai trò quan trọng khi thường xuyên theo dõi, nhắc nhở và hỗ trợ người dân chăm sóc vật nuôi. Những buổi sinh hoạt nhóm, trao đổi kinh nghiệm giữa các hộ cũng được duy trì thường xuyên, tạo thành mạng lưới hỗ trợ lẫn nhau trong cộng đồng.

Về lâu dài, mô hình hỗ trợ bò sinh sản được đánh giá có khả năng nhân rộng, bởi tính hiệu quả rõ rệt, chi phí thấp và phù hợp với điều kiện tự nhiên vùng ngoại thành Hà Nội. Đây cũng là bước đệm quan trọng trong tiến trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, khi mục tiêu phát triển kinh tế hộ gia đình luôn gắn liền với sinh kế bền vững. Từ những gian chuồng đơn sơ, từ những con bò cái giống được trao tận tay, hàng chục hộ gia đình cận nghèo đang từng bước gây dựng cuộc sống mới. Mỗi con bê chào đời là thêm một bước tiến nhỏ nhưng chắc chắn trong hành trình thoát nghèo bền vững.

Mô hình hỗ trợ bò sinh sản tại Hà Nội cho thấy hiệu quả của việc kết hợp “hỗ trợ đúng hướng dẫn đủ đồng hành lâu dài”. Khi chính sách được triển khai minh bạch, kỹ thuật được hướng dẫn đầy đủ và người dân thật sự nỗ lực, sinh kế sẽ được tạo dựng bền vững.

Với những gia đình như ông Đỗ Văn Phương, con bò giống không chỉ là tài sản, mà là lời nhắc nhở rằng họ không đơn độc. Bằng chính sự chăm chỉ của mình, họ có thể biến khoản hỗ trợ ấy thành điểm tựa để thay đổi cả cuộc đời.

Ngọc Quỳnh