Hàng ngàn dự án năng lượng chờ giải cứu

Ngày 21/8, tại Hà Nội, diễn đàn khoa học “Đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững” được tổ chức, nhằm tìm giải pháp phát triển năng lượng sạch, xanh, thân thiện với môi trường trong giai đoạn tới.

Phát biểu khai mạc, TS. Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội - nhấn mạnh: "Năng lượng chính là huyết mạch của nền kinh tế, là nền tảng của mọi hoạt động kinh tế xã hội và là cơ sở hạ tầng thiết yếu góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia. Không có nguồn năng lượng ổn định và bền vững, không thể có tăng trưởng kinh tế cao, không thể xây dựng một đời sống văn minh, hiện đại, cũng như không thể đạt được mục tiêu phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn".

Tại diễn đàn, PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - cho biết mục tiêu của Việt Nam trong giai đoạn tới là vô cùng tham vọng khi đặt mục tiêu phát triển thêm khoảng 150.000 MW năng lượng tái tạo đến năm 2035. Theo phân tích của PGS.TS Trần Đình Thiên, con số này đòi hỏi phải triển khai tới 1.500 dự án mới chỉ trong vòng một thập kỷ. Để đáp ứng nhu cầu đó, tổng vốn đầu tư cho nguồn và lưới điện giai đoạn 2005-2030 dự kiến lên tới 136,3 tỷ USD, trung bình cần tới gần 25 tỷ USD mỗi năm.

PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam phát biểu tại diễn đàn.

Tuy nhiên, tham vọng này đang đối mặt với một thực tế phũ phàng. “Thống kê của Bộ Tài chính cho thấy, cả nước hiện có hơn 2.200 dự án đang triển khai phải dừng lại do gặp vướng mắc thủ tục pháp lý với tổng vốn đầu tư lên tới 6 triệu tỷ đồng, sử dụng gần 350.000 ha đất. Riêng tại TPHCM, có 504 dự án bị đình trệ do vướng pháp lý, chiếm gần 7.179 ha đất với giá trị ước tính khoảng 7 triệu tỷ đồng. Đây chính là những "điểm nghẽn" lớn cần được khai thông ngay lập tức nếu muốn tạo động lực cho dòng vốn đầu tư vào năng lượng sạch”, ông Thiên cho hay.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Quốc Thập - Chủ tịch Hiệp hội Dầu khí Việt Nam - chỉ ra một thực trạng đáng lo ngại: Hơn 50% sản lượng điện quốc gia vẫn phụ thuộc vào than đá và khí đốt, những nguồn năng lượng gây ô nhiễm và không bền vững.

Để giải quyết những thách thức trên, các chuyên gia tại diễn đàn đã đưa ra một loạt kiến nghị mang tính đột phá. Ông Nguyễn Quốc Thập nhấn mạnh sự cần thiết phải thay đổi tư duy căn bản, coi đầu tư hạ tầng năng lượng quan trọng ngang với hạ tầng giao thông. Ông cũng đề xuất phát triển mạnh điện gió ngoài khơi, kết hợp với điện mặt trời và điện gió trên bờ để sản xuất các nguồn năng lượng mới như hydro, amoniac xanh. Điều này không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn hướng tới xuất khẩu.

Các tham luận khác tại diễn đàn cũng tập trung vào việc hoàn thiện chính sách, pháp luật. TS. Nguyễn Anh Tuấn - Trung tâm Đào tạo và truyền thông Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) - kiến nghị cần sớm luật hóa chính sách cho năng lượng tái tạo, ổn định cơ chế giá điện và cải cách thủ tục về đất đai, thuế. Đồng thời, cần tập trung phát triển hệ thống lưới điện thông minh và hạ tầng lưu trữ hiện đại để giải quyết bài toán tích hợp nguồn tái tạo. Về tài chính, ông đề xuất đa dạng hóa các kênh huy động vốn, phát triển trái phiếu xanh, khuyến khích hợp tác quốc tế và các mô hình tài chính sáng tạo.

Diễn đàn đã làm nổi bật vai trò của khu vực kinh tế tư nhân, coi đây là yếu tố then chốt để thực hiện mục tiêu tăng trưởng nhanh và bền vững. Những kiến nghị từ các chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp không chỉ mang giá trị học thuật mà còn có ý nghĩa thực tiễn, đóng góp vào quá trình hoạch định chính sách vĩ mô và mở đường cho quá trình chuyển đổi năng lượng xanh của Việt Nam. Với quyết tâm cải cách thể chế mạnh mẽ, Việt Nam hoàn toàn có thể khơi thông dòng vốn xanh, kiến tạo nền tảng vững chắc cho một kỷ nguyên phát triển mới.

Lâm Thùy Dương