Hành trình lặng lẽ

Từ thắng giặc đến thắng nghèo

CCB Cao Việt Đức sinh năm 1954, nhập ngũ vào Đại đội 6, Tiểu đoàn 41, Sư đoàn 305 (Binh chủng Đặc công) tháng 2-1974. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, ông tiếp tục cùng đơn vị thực hiện nhiệm vụ quốc tế bên nước bạn Campuchia. Tháng 8-1981, Cao Việt Đức được cử đi học sĩ quan chính trị rồi về công tác tại Trường Sĩ quan Tăng thiết giáp (Binh chủng Tăng thiết giáp). Sau hơn 10 năm trong quân ngũ, tháng 12-1986, Cao Việt Đức xin phục viên về địa phương. Trở về cuộc sống đời thường giữa lúc hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn, nhưng với bản lĩnh, ý chí của Bộ đội Cụ Hồ, ông Đức không hề nản chí, bàn với vợ và nhận hơn 9 sào ruộng khoán để giải quyết nhu cầu lương thực trước mắt.

Khi cái ăn, cái mặc đủ đầy, ông tính đến chuyện làm giàu. Với phương châm xưa thắng giặc, nay thắng nghèo, trên diện tích 1,5ha đất đồi Yên Thế, ông đào hố trồng hơn 300 gốc vải thiều và nhãn lồng, diện tích còn lại đầu tư kinh phí xây dựng 3.000m2 chuồng trại chăn nuôi. Sau nhiều năm cần cù lao động, từ diện hộ nghèo, gia đình ông trở thành hộ giàu bền vững nhờ nguồn thu nhập ổn định từ trồng trọt, chăn nuôi và kinh doanh. Trung bình mỗi năm gia đình xuất bán hơn 5 tấn lợn hơi; nuôi thả hơn 20 nghìn con gà đồi; cung cấp hàng trăm nghìn gà giống cho các hộ dân. Nhờ có kỹ thuật chăm sóc và phòng, chống dịch bệnh tốt, chất lượng gà thịt của gia đình ông rất ngon, được thị trường gần xa tin dùng, mỗi năm ông giới thiệu và xuất bán được 100 tấn gà thương phẩm. Chính ông là người đã gây dựng nên thương hiệu “gà đồi Yên Thế” hiện nay.

Cựu chiến binh Cao Việt Đức bên kho tài liệu về các liệt sĩ.

Bên cạnh việc chăn nuôi, trồng trọt, ông Đức còn mở đại lý cám để vừa chủ động thức ăn cho trang trại của gia đình, vừa cung cấp hơn 700 tấn cám chăn nuôi cho bà con địa phương. Trừ các khoản chi phí, mỗi năm gia đình ông Đức thu nhập từ 600-700 triệu đồng. CCB Cao Việt Đức trở thành tấm gương điển hình về tinh thần vượt khó, dám nghĩ, dám làm, khắc phục khó khăn, vươn lên làm giàu ngay trên mảnh đất quê hương. Ông được UBND tỉnh Bắc Giang (cũ); Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tặng bằng khen và tôn vinh là một trong 63 gia đình hội viên CCB “điển hình về làm kinh tế giỏi toàn quốc” năm 2018.

Hành trình đi tìm đồng đội

Tiếp chuyện chúng tôi, CCB Cao Việt Đức bồi hồi nhớ lại: Ngày 10-6-1977, trên cương vị đại đội phó, ông chỉ huy đơn vị tham gia trận đánh rất ác liệt với kẻ thù. Trong trận đánh này, 17 chiến sĩ đã anh dũng hy sinh, được ông và đồng đội chôn cất tại bãi đất cạnh Bến Sỏi (gần Cửa khẩu Xa Mát, Tây Ninh).

Tháng 4-2002, ông về thăm chiến trường xưa. Vào đến nơi, việc đầu tiên ông làm là đi tìm mộ đồng đội. Tại Nghĩa trang liệt sĩ huyện Châu Thành (tỉnh Tây Ninh), ông Đức ôm mộ từng đồng đội, vừa khóc vừa gọi tên từng người. Thấy ngôi mộ chung 5 người vẫn chưa xác định được danh tính, trong lòng ông day dứt không nguôi. Trở về sau chuyến thăm lại chiến trường xưa, ông gửi thư thông báo đến 12 gia đình liệt sĩ đã có tên và giúp đỡ các gia đình làm thủ tục cất bốc đưa 12 hài cốt về an táng tại nghĩa trang quê nhà.

Sau chuyến đi ấy, không đêm nào ông Đức ngủ ngon bởi vấn vương nghĩa tình đồng đội. Đặc biệt, tiếng lành đồn xa, nhiều gia đình liên hệ tới ông để nhờ tìm kiếm phần mộ liệt sĩ của gia đình họ. Là người lính đã từng vào sinh ra tử, ông Đức thấu hiểu nỗi khát khao, mong đợi của gia đình, người thân luôn muốn tìm, đón các liệt sĩ trở về. Điều đó thôi thúc ông bắt đầu hành trình “dấn thân” đi tìm đồng đội.

Từ đây, lượng hồ sơ gửi đến ông Đức ngày càng nhiều. Để tiện cho việc tiếp nhận thông tin, ông lập tài khoản Zalo, Facebook trao đổi với các gia đình. Trung bình mỗi tháng có 20-30 gia đình gửi thông tin liệt sĩ nhờ tìm mộ, nên không lúc nào ông ngơi việc, nhiều hôm xuyên đêm, có tháng chỉ ở nhà 3-4 ngày. Mọi công việc gia đình phải nhờ vợ con ông gánh vác. Còn ông lặn lội đi khắp các nghĩa trang trong nước và sang cả các nghĩa trang của hai nước bạn Lào, Campuchia để tìm kiếm thông tin, vẽ sơ đồ mộ chí, tra cứu hồ sơ. Khi trở về, ông lại dành thời gian gửi thông báo đến các cơ quan chức năng và gia đình liệt sĩ.

Hơn 20 năm qua, ông Đức đã viết hơn 10 nghìn bức thư để kết nối thông tin về phần mộ liệt sĩ và cung cấp 10 nghìn thông tin về liệt sĩ cho Chương trình “Thông tin về những người con hy sinh vì Tổ quốc” phát trên kênh VOV2, Đài Tiếng nói Việt Nam. Ông Đức chia sẻ: “Việc tôi đi tìm hài cốt đồng đội là hoàn toàn tự nguyện, bằng tình cảm, bằng sự thôi thúc trong lòng và dựa vào khoa học chứ không tìm mộ bằng ngoại cảm hay bói toán...”. Theo ông, đầu tiên phải căn cứ vào giấy báo tử của liệt sĩ để giải mã các phiên hiệu, mã hiệu, ký hiệu. Đây là phương pháp có độ chính xác cao vì khi nhìn vào giấy báo tử sẽ biết liệt sĩ thuộc đơn vị nào, nơi đóng quân, hy sinh ở chiến trường nào. Để biết được chính xác các loại ký hiệu, mã hiệu, số hiệu của các đơn vị trong Quân đội, ông Đức phải mất thời gian gần 3 năm đi đến các đơn vị để tìm hiểu.

Mỗi khi nhận được hồ sơ gửi đến, việc đầu tiên là ông phân tích những mã hiệu, ký hiệu để xác định nơi hy sinh và nơi an táng ban đầu của liệt sĩ; sau đó lập hồ sơ, kết nối với các cơ quan chức năng tiến hành xác minh, rà soát, kiểm tra. Khi nhận được thông tin phản hồi chính xác, ông phối hợp với hội hỗ trợ gia đình liệt sĩ địa phương, hội CCB cơ sở cùng thân nhân liệt sĩ bắt đầu lên đường tìm kiếm. “Có những chuyến đi gặp toàn gió Lào bỏng rát, lại có chuyến hứng trọn đợt gió mùa Đông Bắc rét thấu xương, có trường hợp chỉ 2-3 ngày là tìm được mộ, nhưng cũng có trường hợp phải mất đến 3 năm ròng rã vì thông tin không đầy đủ, nhưng tôi không bao giờ bỏ cuộc”, ông Đức chia sẻ.

Ông kể lại kỷ niệm về trường hợp liệt sĩ Dương Xuân Hỷ, quê ở Thiệu Dương, Thiệu Hóa, Thanh Hóa (nay là phường Hàm Rồng, tỉnh Thanh Hóa). Gia đình đã đi tìm mộ ròng rã nhiều năm và kết quả là 3 ngôi mộ ở 3 vị trí khác nhau. Gia đình rất hoang mang và khi biết đến ông Đức thì tiếp tục tìm đến nhờ ông. Cầm tờ giấy báo tử trên tay, ông Đức phán đoán liệt sĩ Dương Văn Hỷ hy sinh tại địa bàn xã Sơn Lập, huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi (cũ). Quả đúng như vậy, sau khi tìm được mộ, tiến hành cất bốc, thu mẫu vật để xét nghiệm ADN hài cốt liệt sĩ cho kết quả chính xác, gia đình mừng vui khôn tả và từ đó coi ông Đức như người thân trong nhà.

Ông Đức còn tìm hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp giám định ADN các nhóm mộ lớn và giám định tổng thể một số nghĩa trang. Ông khẳng định: “Đây là phương pháp khoa học, tìm mộ liệt sĩ bằng nguồn gen đòi hỏi phải hết sức chính xác về nguồn tin, nguồn gen liệt sĩ và nguồn gen thân nhân. Vậy nên khi có thông tin chính xác, tôi sẽ gửi mẫu hồ sơ và đề nghị hội CCB của địa phương có liệt sĩ hy sinh tới nhà hướng dẫn thân nhân liệt sĩ làm hồ sơ xin lấy mẫu ADN”. CCB Cao Việt Đức còn thay mặt các thân nhân liệt sĩ làm chủ đơn đề nghị Cục Người có công (Bộ Nội vụ) xây dựng kế hoạch lấy mẫu ADN hài cốt liệt sĩ ở 5 nghĩa trang liệt sĩ: Việt-Lào, A Lưới, Phong Điền, Hương Thủy, Lộc Hà (tỉnh Thừa Thiên Huế (cũ). Trong khoảng 7.000 ngôi mộ, đến nay đã phân tích, so sánh cho kết quả chính xác được gần 500 trường hợp. Sáng kiến này của ông đã góp phần giúp nhiều gia đình tìm được hài cốt liệt sĩ trong thời gian qua.

CCB Cao Việt Đức không phải là người có năng lực siêu phàm, càng không phải vì lợi ích kinh tế, mọi việc ông làm đều tự nguyện từ cái tâm trong sáng với đồng đội đã khuất. Ông không nhận bất kỳ khoản thù lao nào, mọi chi phí đi lại đều là tiền cá nhân. Ông bảo: “Tôi làm để tri ân đồng đội, không phải để nhận ơn”. Suốt 23 năm qua, người CCB ấy lặng lẽ vượt núi, băng rừng, phối hợp tìm kiếm được hàng nghìn ngôi mộ liệt sĩ tại các nghĩa trang và 24 hài cốt liệt sĩ ngoài trận địa. Trong số đó đã có 1.684 ngôi mộ được ông giúp đỡ thủ tục, kinh phí cất bốc, di chuyển về quê hương an toàn, chu đáo, trang nghiêm, giúp an ủi bao gia đình liệt sĩ.

Với những thành tích xuất sắc trong công tác thiện nguyện, CCB Cao Việt Đức được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen vì có thành tích trong lĩnh vực an sinh xã hội và tích cực tham gia hoạt động vì cộng đồng năm 2020; Bằng khen CCB có thành tích tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh năm 2024. Hiện nay, CCB Cao Việt Đức là tình nguyện viên tìm kiếm thông tin và phần mộ liệt sĩ của toàn quân. Hành trình đi tìm đồng đội của ông chưa dừng lại bởi vẫn còn rất nhiều gia đình liệt sĩ mong chờ ông giúp đỡ. Tôi đã rất xúc động khi nghe ông chia sẻ: “Còn sống ngày nào, tôi còn đi tìm đồng đội ngày đó. Với tôi, hạnh phúc lớn nhất là đưa được đồng đội trở về, là khi nhìn thấy thân nhân liệt sĩ được đón các anh trở về sau bao năm xa cách”./.