Hành trình vào top 100 thành phố đáng sống: Diện mạo tương lai của TP.HCM

Hãy tưởng tượng về một buổi sáng bình yên tại TP.HCM trong tương lai không xa. Dòng người thong dong bước lên những đoàn tàu metro hiện đại, lướt nhẹ trên cao, bỏ lại phía sau nỗi ám ảnh về ùn tắc. Ven sông Sài Gòn, những công viên xanh mướt trải dài, mang đến bầu không khí trong lành cho người dân tập thể dục. Và trong những khu đô thị được quy hoạch bài bản, tiếng cười con trẻ vang lên trong trẻo trong nhịp sống an toàn.

Đó không chỉ là một viễn cảnh, đó là khát vọng lớn lao mà thành phố đang nỗ lực hiện thực hóa. Vượt lên vai trò là đầu tàu kinh tế, mục tiêu cốt lõi nhất mà Đảng bộ và chính quyền thành phố hướng đến chính là kiến tạo một không gian sống thật sự chất lượng, an toàn, văn minh và bền vững cho mọi người dân.

Công viên Sáng tạo nằm dọc bờ sông Sài Gòn, với khoảng xanh mát rộng lớn và góc nhìn toàn cảnh khu trung tâm thành phố, hiện đang là điểm "check-in" hấp dẫn người trẻ và du khách tại TP.HCM. Ảnh: Linh Huỳnh.

Tầm nhìn ấy đã được thể hiện rõ nét trong Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội Đại biểu Đảng bộ Thành phố lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Báo cáo đặt ra mục tiêu chiến lược: đưa TP.HCM vào nhóm 100 thành phố toàn cầu, đáng sống và có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của thế giới. Đây là một cam kết mạnh mẽ, đặt hạnh phúc và sự hài lòng của người dân làm thước đo cho mọi sự phát triển.

Để biến tầm nhìn đó thành hiện thực, thành phố đã và đang hoạch định những kế hoạch đột phá nào?

"Siêu kết nối" khơi thông dòng chảy phát triển

Một thành phố được đánh giá là đáng sống khi việc di chuyển và kết nối trong thành phố diễn ra dễ dàng và thuận tiện. Nhận thức sâu sắc điều này, TP.HCM đang dồn lực kiến tạo một mạng lưới giao thông đồng bộ, hiện đại, đặt ưu tiên hàng đầu cho việc "phát triển mạng lưới giao thông tích hợp và thông minh, góp phần kết nối vùng-liên vùng". Đây không chỉ là giải pháp cho bài toán giao thông, mà còn là đòn bẩy tái kiến trúc lại toàn bộ không gian phát triển của thành phố.

Hệ thống tàu điện metro chỉ là sự khởi đầu cho một tương lai "siêu kết nối" nhanh chóng và tiện lợi.

Để khơi thông các cửa ngõ và kết nối với các vùng kinh tế trọng điểm, thành phố đang quyết liệt đẩy nhanh tiến độ đầu tư, xây dựng và đưa vào khai thác các tuyến đường huyết mạch.

Dự án tuyến đường Vành đai 2 có chiều dài hơn 64km, quy mô từ 6-10 làn xe. Đây là dự án kết nối vành đai ngoại thành từ đại lộ Nguyễn Văn Linh qua nút giao Mỹ Thủy (phường Cát Lái) và qua cầu Phú Hữu (phường Long Trường), kết nối xa lộ Hà Nội, tuyến Phạm Văn Đồng, quốc lộ 1A. Từ đó, tuyến đường giúp phân luồng hiệu quả phương tiện vận tải hàng hóa ra vào các cảng lớn như Cát Lái, giảm áp lực giao thông cho khu vực trung tâm một cách triệt để.

Phối cảnh Vành đai 2 đoạn từ đại lộ Võ Nguyên Giáp đến Phạm Văn Đồng hoàn thành giai đoạn một. Ảnh: Sở Giao thông công chánh TP.HCM.

Vươn ra xa hơn, tuyến đường Vành đai 3 có chiều dài 89,3km, đóng vai trò là "sợi dây liên kết vùng" thế hệ mới, đi qua TP.HCM, Đồng Nai và Tây Ninh (khu vực tỉnh Long An cũ). Khi hoàn thành, tuyến đường sẽ tạo ra một hành lang đô thị-công nghiệp, kết nối các khu công nghiệp lớn mà không cần phải xuyên qua lõi đô thị TP.HCM, mở ra một chương mới cho sự phát triển đồng bộ của cả khu vực.

Phối cảnh một nút giao thuộc Vành đai 3. Ảnh: Sở Giao thông công chánh TP.HCM.

Đường vành đai 4 có tổng chiều dài là 197,6km, có đường song hành hai bên và các hành lang để bố trí cây xanh, các công trình hạ tầng kỹ thuật, dự trữ mở rộng, được xây dựng theo tiêu chuẩn kỹ thuật loại A. Đây là tuyến cao tốc đô thị, mặt cắt ngang 6-8 làn xe, tốc độ 60-80km/giờ đi qua TP.HCM (bao gồm cả khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu và Bình Dương cũ), Đồng Nai và Tây Ninh (khu vực Long An cũ) với lộ giới lớn nhất khoảng 121,5m, tạo ra một không gian phát triển kinh tế trải rộng từ cảng biển đến các trung tâm công nghiệp.

Phối cảnh tại một nút giao số 1 thuộc Vành đai 4. Dự kiến, Vành đai 4 sẽ được thành phố khởi công trong năm 2026. Ảnh: Sở Giao thông công chánh TP.HCM.

Trong khi đó, các tuyến cao tốc hướng tâm lại mở ra những "cánh cửa" giao thương quan trọng.

Cao tốc TP.HCM – Mộc Bài sẽ rút ngắn đáng kể hành trình đến cửa ngõ quốc tế Mộc Bài (Tây Ninh), thúc đẩy mạnh mẽ giao thương xuyên biên giới với Campuchia và các nước ASEAN.

Cao tốc TP.HCM – Thủ Dầu Một – Chơn Thành sẽ là trục động lực kết nối TP.HCM với "thủ phủ công nghiệp" phường Bình Dương và vươn tới tỉnh Đồng Nai (khu vực tỉnh Bình Phước cũ), khơi thông dòng chảy hàng hóa từ vùng sản xuất đến các cảng biển và trung tâm dịch vụ.

Cao tốc TP.HCM – Bến Lức – Long Thành đóng vai trò là hành lang kinh tế Đông-Tây của toàn miền Nam. Tuyến đường này sẽ kết nối trực tiếp vựa nông sản của miền Tây với cụm cảng nước sâu Cái Mép – Thị Vải và sân bay quốc tế Long Thành ở phía Đông, giúp hàng hóa lưu thông mà không cần đi xuyên qua trung tâm thành phố.

Cuối cùng, cao tốc Long Thành – Hồ Tràm sẽ hình thành một trục kết nối trực tiếp từ sân bay quốc tế Long Thành đến "thủ phủ du lịch nghỉ dưỡng cao cấp" Hồ Tràm, mở ra cơ hội lớn để phát triển du lịch quốc tế, đón dòng khách này ngay khi họ vừa đặt chân đến Việt Nam.

Hồ Tràm (TP.HCM) đứng trước cơ hội lớn đón dòng khách du lịch quốc tế chất lượng cao ngay khi đáp máy bay xuống sân bay Long Thành.

Khi những "mạch máu" chiến lược này được nối liền, chúng sẽ tạo ra một hệ tuần hoàn giao thông thông suốt, không chỉ giúp người dân di chuyển thuận lợi hơn mà còn là đòn bẩy tái cấu trúc kinh tế, đưa TP.HCM và cả vùng kinh tế trọng điểm phía Nam bước vào một kỷ nguyên phát triển mới.

Nâng niu chất lượng sống bền vững từ các đô thị "hướng xanh"

Một thành phố đáng sống cũng là nơi cho phép người dân được hòa mình vào những không gian đô thị văn minh, tiện nghi và gần gũi với thiên nhiên. Tầm nhìn này đang được cụ thể hóa qua việc kiến tạo những khu đô thị biểu tượng, mỗi nơi mang một sứ mệnh riêng, góp phần định hình một TP.HCM đa trung tâm, năng động và bền vững.

Một trong số đó có thể kể đến là khu đô thị mới Thủ Thiêm. Với mục tiêu xây dựng hoàn chỉnh trước năm 2030, khu đô thị Thủ Thiêm là khát vọng về một trung tâm mới, hiện đại, đối trọng và bổ sung cho khu trung tâm thành phố hiện nay. Khu đô thị này sẽ cung cấp quỹ đất "sạch", hạ tầng đồng bộ để thu hút các định chế tài chính toàn cầu, các tập đoàn đa quốc gia, hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm tài chính quốc tế của TP.HCM. Hơn nữa, với các công trình văn hóa lớn như nhà hát, trung tâm triển lãm, Thủ Thiêm sẽ là một không gian công cộng chất lượng cao, nâng tầm đời sống tinh thần cho người dân.

Phối cảnh khu đô thị mới Thủ Thiêm đầy tiềm năng.

Cũng không thể không nhắc đến dự án Khu đô thị biển Cần Giờ, đây sẽ là một cực tăng trưởng kinh tế mới của thành phố dựa trên khai thác tiềm năng kinh tế biển, du lịch nghỉ dưỡng cao cấp, phù hợp với Nghị quyết số 36-NQ/TW của Trung ương Đảng về phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Quan trọng hơn, dự án này được định hướng phát triển theo mô hình đô thị xanh, thông minh, bền vững, là cơ hội để TP.HCM tiên phong xây dựng một mô hình phát triển kiểu mẫu, hài hòa giữa con người và thiên nhiên.

Khu đô thị biển Cần Giờ được định vị là một thành phố sinh thái – thông minh – nghỉ dưỡng – dịch vụ tiêu chuẩn quốc tế.

Bên cạnh hai dự án đầu tàu này, thành phố cũng định hướng phát triển một chuỗi đô thị thông minh kết nối từ trung tâm đến các khu vực như Dĩ An, Thuận An, Thủ Dầu Một, Bến Cát. Chuỗi đô thị này sẽ dựa trên nền tảng hạ tầng siêu kết nối, hình thành một vùng đô thị phát triển đồng bộ, chia sẻ chức năng và giảm gánh nặng cho đô thị lõi, tạo ra một không gian sống hài hòa, trải rộng và bền vững.

Song song với quy hoạch đô thị xanh, Đảng bộ và chính quyền thành phố cũng quyết liệt giải quyết các thách thức môi trường bằng những giải pháp thông minh và bền vững. TP.HCM đang khởi xướng một cuộc "cách mạng xanh", quyết tâm trả lại màu xanh cho đô thị và dùng công nghệ làm đòn bẩy.

Cụ thể, theo Dự thảo Báo cáo chính trị, thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đạt 5,5m² cây xanh trên mỗi người dân và phát triển mới ít nhất 650 hecta công viên công cộng. Không chỉ là trồng thêm cây, thành phố đang kiến tạo lại linh hồn đô thị bằng việc quy hoạch hành lang sông Sài Gòn thành một dải lụa xanh thơ mộng, đồng thời quyết tâm bảo vệ nghiêm ngặt “lá phổi” rừng ngập mặn Cần Giờ qua các chương trình như "Vì Cần Giờ Xanh". Đó là cách TP.HCM tôn vinh và làm sống dậy bản sắc "cảng – thị – sông – biển" độc đáo của mình.

Thành phố cũng quyết tâm trực diện đối mặt để chữa lành những "vết thương" môi trường đã tồn tại nhiều năm. Vấn đề ngập úng được xác định là nhiệm vụ cấp bách, lâu dài, đòi hỏi sự đầu tư quyết liệt để hoàn thiện hệ thống thoát nước.

Công tác quản lý rác thải và nước thải đang được tăng cường với định hướng xử lý và tái chế hơn 90% rác thải sinh hoạt bằng công nghệ hiện đại, đồng thời bảo đảm 40-45% nước thải đô thị được xử lý đạt tiêu chuẩn quy định.

Đặc biệt, một trong những đột phá táo bạo nhất chính là tầm nhìn về giao thông xanh: đến năm 2030, 100% xe buýt và taxi sẽ chuyển sang sử dụng năng lượng sạch. Hãy thử hình dung về một thành phố không còn khói bụi từ phương tiện công cộng, đó chính là tương lai mà chúng ta đang hướng tới.

TP.HCM tương lai hướng đến giao thông xanh, không khói bụi ô nhiễm.

Thành phố sẽ không quản lý theo lối mòn, mà dựa trên một "hệ thần kinh" kỹ thuật số. Trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet vạn vật (IoT) sẽ được ứng dụng để giám sát chất lượng không khí, quản lý nguồn nước và tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng. Cơ sở dữ liệu dùng chung (Big Data) sẽ là kim chỉ nam cho hệ thống giao thông thông minh (ITS), giúp điều tiết dòng xe, giảm ùn tắc và ô nhiễm một cách khoa học.

Khoa học công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, sẽ là "chìa khóa" giúp TP.HCM mở cánh cửa bước vào top 100 thành phố đáng sống nhất thế giới.

Bằng sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa một "lá phổi xanh" và một "bộ não thông minh", TP.HCM đang chứng tỏ quyết tâm xây dựng một môi trường sống không chỉ thịnh vượng về kinh tế mà còn trong lành, an toàn và bền vững cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Hành trình vươn tới top 100 thành phố đáng sống nhất thế giới đòi hỏi sự quyết tâm của hệ thống chính trị và hơn hết, là sự đồng lòng của hàng triệu người dân. Tầm nhìn lớn lao này chỉ có thể trở thành hiện thực khi có sự chung tay vun đắp, gìn giữ của cả cộng đồng, từ những hành động nhỏ nhất trong đời sống hằng ngày – từ ý thức không xả rác để giữ gìn mỹ quan chung, thói quen ưu tiên phương tiện công cộng để giảm ùn tắc và ô nhiễm, cho đến nếp sống thượng tôn pháp luật để cùng xây dựng một xã hội văn minh.

Nguyễn Bảo