Hát mãi khúc quân hành

Bay huấn luyện tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn tại Hải Phòng.

Trong thời bình, những người lính Cụ Hồ dù ở biên giới, hải đảo, bầu trời hay đất liền, vẫn luôn có mặt nơi nhân dân cần nhất. Với loạt phóng sự “Những mạch nguồn giữ nước”, chúng tôi tìm về biên cương sương gió, những chốt trực giữa đại ngàn, những bản làng dưới chân núi và các đơn vị Anh hùng... để lắng nghe câu chuyện của những người lính ngày đêm gìn giữ bình yên cho đất nước.

Bài 1: Những cánh bay họa mi trên bầu trời Tổ quốc

Trong bản giao hưởng của thế trận phòng không-không quân Việt Nam, có những thanh âm lắng sâu, ngân vang theo nhịp phát triển của đất nước. Đó là tiếng cánh quạt trực thăng quay đều trên không, trên biển xa, giữa mưa bão hay trong những chuyến bay đặc biệt mang theo niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Trung đoàn Không quân 916 (Sư đoàn 371, Quân chủng Phòng không-Không quân), đơn vị không quân trực thăng đa nhiệm, chính là một mạch nguồn như thế: Lặng thầm, bền bỉ, quả cảm, góp phần quan trọng vào nhiệm vụ bảo vệ bầu trời Tổ quốc.

Trong bản giao hưởng của thế trận phòng không-không quân Việt Nam, có những thanh âm lắng sâu, ngân vang theo nhịp phát triển của đất nước. Đó là tiếng cánh quạt trực thăng quay đều trên không, trên biển xa, giữa mưa bão hay trong những chuyến bay đặc biệt mang theo niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Trung đoàn Không quân 916 (Sư đoàn 371, Quân chủng Phòng không-Không quân), đơn vị không quân trực thăng đa nhiệm, chính là một mạch nguồn như thế: Lặng thầm, bền bỉ, quả cảm, góp phần quan trọng vào nhiệm vụ bảo vệ bầu trời Tổ quốc.

Lực lượng không quân trực thăng chủ lực

Chúng tôi đến Trung đoàn Không quân 916 (Trung đoàn 916) vào đúng dịp các cán bộ, chiến sĩ đang náo nức chuẩn bị cho Lễ kỷ niệm 50 năm ngày Truyền thống Trung đoàn (19/12/1975-19/12/2025) và đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng ba. Không khí tự hào và phấn khởi hiện lên trên từng gương mặt chiến sĩ trẻ khi tham gia trang trí các trại của bộ phận mình trong Hội trại thanh niên “Tiếp lửa truyền thống”.

Sau ngày 30/4/1975, đất nước thống nhất, cả nước bước vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới. Nhiệm vụ quốc phòng mở rộng sang thế trận lâu dài, toàn diện, sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống. Trong bối cảnh đó, ngày 19/12/1975, Trung đoàn Không quân trực thăng 916 được thành lập. Đây là Trung đoàn trực thăng thứ hai của Quân chủng Phòng không-Không quân và của Quân đội nhân dân Việt Nam trực thuộc Sư đoàn Không quân 371.

Tổ bay Mi-171 số hiệu Sar-03 chụp ảnh lưu niệm sau khi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ vận chuyển hàng cứu trợ tới nhân dân vùng lũ tại Nghệ An và các tỉnh miền núi phía bắc. (Ảnh: THÁI HIẾU)

Được thành lập trên cơ sở lực lượng, phương tiện của Tiểu đoàn 4, Tiểu đoàn 5 thuộc Lữ đoàn Không quân vận tải 919, với khí tài ban đầu còn hạn chế. Sau đó, đơn vị được trang bị thêm trực thăng Mi-6, Mi-8, Mi24 là những máy bay vũ trang thực hiện nhiệm vụ trên chiến trường biên giới tây nam và phía bắc với hơn 10 tổ bay, đơn vị mang tên truyền thống: Đoàn Không quân Ba Vì, đóng quân tại Sơn Tây, Hà Nội.

Những ngày đầu phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, từ cơ sở vật chất thiếu thốn, sân bay còn hằn sâu dấu tích bom đạn chiến tranh, đến vấn đề tổ chức biên chế chưa hoàn chỉnh, cán bộ kỹ thuật vừa làm, vừa học; nhưng chính trong gian khó ấy, bản lĩnh của một đơn vị không quân trực thăng được hun đúc: Nhanh chóng ổn định tổ chức, làm chủ trang bị, sẵn sàng nhận và hoàn thành nhiệm vụ trong mọi điều kiện.

Hội thao tìm kiếm, cứu hộ-cứu nạn do Quân chủng Phòng không-Không quân tổ chức. (Ảnh: THÁI HIẾU)

Cuối những năm 1970, khi chiến tranh biên giới tây nam bùng nổ và tình hình biên giới phía bắc diễn biến phức tạp, Trung đoàn 916 được giao nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, phục vụ, tham gia chiến đấu, vận chuyển lực lượng, vũ khí, đạn dược, cấp cứu thương binh, phục vụ chỉ huy mặt trận. Tháng 10/1979, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới, Trung đoàn được điều chuyển về trực thuộc Quân chủng Phòng không-Không quân; đồng thời được tăng cường trang bị trực thăng Mi-8T vũ trang, từng bước chuyển từ nhiệm vụ vận tải, chuyên cơ sang huấn luyện và tác chiến trực thăng vũ trang.

An toàn bay là mệnh lệnh số một

Trong chiến dịch mùa khô 1984-1985, Trung đoàn lần đầu trực tiếp tham gia chiến đấu bằng lực lượng trực thăng vũ trang, xuất kích nhiều lượt, phối hợp hiệp đồng binh chủng, góp phần quan trọng vào việc hoàn thành nhiệm vụ quốc tế. Những chiến công ấy đã đặt nền móng cho truyền thống làm chủ bầu trời trong mọi tình huống của Trung đoàn 916.

Là đơn vị không quân trực thăng, nhiệm vụ của Trung đoàn 916 rất đa dạng; từ sẵn sàng chiến đấu; bay chuyên cơ phục vụ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân đội khi đi thăm, làm việc tại các địa phương ở những khu vực mà hàng không hay các phương tiện giao thông đường bộ-đường thủy gặp khó khăn; đến tìm kiếm cứu nạn, phòng chống thiên tai, thả hàng cứu trợ, chữa cháy rừng, diễn tập hiệp đồng quân binh chủng.

“Đó là những chuyến bay không chọn thời tiết, không chọn địa hình, đòi hỏi phải nhanh, bản lĩnh, kỷ luật, có trình độ kỹ thuật chính xác cao và tinh thần trách nhiệm luôn ở mức cao nhất; bởi tất cả những tình huống sẽ diễn ra trong thời gian rất ngắn, đòi hỏi phản ứng của phi công và thành viên tổ bay phải luôn kịp thời và chính xác”, Thượng tá Nguyễn Văn Hoàng, Phó Chính ủy Trung đoàn chia sẻ. Đồng chí Nguyễn Văn Hoàng cũng là một trong những phi công trực thăng quân sự có giờ bay nhiều nhất với dày dạn kinh nghiệm thực tiễn.

Chỉ tính riêng trong hai năm 2024 và 2025, Trung đoàn 916 đã thực hiện nhiều chuyến bay với nhiều chục tấn hàng cứu trợ-cứu nạn đồng bào trong bão lũ tại nhiều địa phương như Sơn La, Điện Biên, Lạng Sơn, Cao Bằng, Nghệ An, Hà Tĩnh…

“Với không quân, an toàn bay không chỉ là tiêu chí huấn luyện, mà chính là mệnh lệnh từ trái tim, bởi đó là sự bảo toàn sinh mệnh con người, uy tín của Quân đội và niềm tin của nhân dân”, Đại tá Tạ Mộng Vũ, Trung đoàn trưởng chia sẻ khi dẫn chúng tôi tham quan phòng truyền thống của đơn vị.

Cờ Đảng, Cờ Tổ quốc bay trên bầu trời Quảng trường Ba Đình

Từ khi được thành lập, Trung đoàn Không quân 916 luôn được Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Quân chủng Phòng không-Không quân lựa chọn là lực lượng trực tiếp thực hiện nhiều nhiệm vụ chính trị đặc biệt quan trọng: Bay treo cờ chào mừng Quốc khánh các năm 1995, năm 2005; Đại lễ 1.000 năm Thăng Long-Hà Nội; bay chào mừng 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ; tham gia Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam năm 2024; bay phục vụ Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước và nhất là thực hiện nhiệm vụ bay chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9/2025.

Triệu triệu người dân Việt Nam ở trong nước và kiều bào ta ở khắp nơi trên thế giới đã chứng kiến trực tiếp và qua màn hình truyền hình, truyền đi hình ảnh đoàn trực thăng kiêu hãnh bay trên Quảng trường Ba Đình. “Đó không chỉ là hình ảnh biểu dương lực lượng, mà còn là lời khẳng định về kỷ luật, trình độ, bản lĩnh của Quân đội nhân dân Việt Nam”, Thượng tá Nguyễn Văn Hoàng, người trực tiếp dẫn đội bay trong đại lễ A80 khẳng định.

Tổ bay bàn phương án trước khi cơ động thực hiện bay chở hàng cứu trợ tới bà con vùng lũ tại tỉnh Nghệ An tháng 10/2025. (Ảnh: THÁI HIẾU)

Với những thành tích xuất sắc, Trung đoàn 916 đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý: Phi đội 5 được tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (năm 1985); phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (năm 1998); nhiều huân chương các hạng; năm 2025, Trung đoàn được tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng ba.

“Nhưng trên tất cả, phần thưởng lớn nhất đối với những người lính không quân trực thăng vẫn là hai chữ “an toàn” sau mỗi chuyến bay và niềm tin bền chặt của nhân dân”, Đại tá Tạ Mộng Vũ, Trung đoàn trưởng chia sẻ với chúng tôi trong khoảnh khắc xúc động khi đứng trước ban thờ Bác Hồ có bài vị “Tổ quốc ghi công” của 12 liệt sĩ đã anh dũng hy sinh khi thực hiện nhiệm vụ.

Trung tá Cao Ánh Dương, Tổ trưởng Bộ môn Dù-Tìm kiếm cứu nạn, Trung tâm Quốc gia Huấn luyện và Tìm kiếm cứu nạn đường không, người dẫn đường của chúng tôi khi tới thăm Trung đoàn 916, đã giải thích vì sao cứ ba đồng chí sẽ có ngày, tháng hy sinh trùng nhau: “Là bởi vì mỗi tổ bay thường sẽ có ba người: Một phi công chính, một đồng chí lái phụ kiêm công tác dẫn đường và đồng chí cơ giới trên không”. Khi kể về sự hy sinh của đồng đội, trong ánh mắt những sĩ quan không quân ấy là nỗi trầm lặng, nhưng không hề nao núng, bởi với họ, trước mỗi chuyến bay, kể cả trong thời bình, vẫn luôn là một cuộc chiến đấu.

50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 916 đã kế thừa, phát huy truyền thống vẻ vang của Quân đội và Không quân nhân dân Việt Nam anh hùng, bằng trí tuệ, bản lĩnh và ý chí tự chủ, tự lực, tự cường, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, góp phần quan trọng trong nhiệm vụ bảo vệ bầu trời Tổ quốc và hỗ trợ nhân dân trong lúc nguy khó.

Từ bầu trời rộng lớn ấy, mạch nguồn giữ nước tiếp tục chảy về nơi phên dậu biên cương - nơi những người lính biên phòng ngày đêm bám bản, giữ đất, giữ sự bình yên cho nhân dân.

(Còn nữa)

NGỌC ĐINH