Hiến kế loạt giải pháp để 1 triệu căn nhà ở xã hội về đích

Năm 2025, thị trường bất động sản đối mặt nghịch lý “kim tự tháp ngược”: thừa nhà cao cấp, khan hiếm nhà giá rẻ. Trong khi đó, tiến độ phát triển nhà ở xã hội đình trệ do vướng mắc pháp lý, chỉ đạt kết quả khiêm tốn. Trước bối cảnh đó, HoREA đã kiến nghị loạt giải pháp tâm huyết để mở đường cho chương trình 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội.

Tháo gỡ “nút thắt” lớn nhất: Thủ tục hành chính

“Điểm nghẽn lớn nhất” được chỉ ra không đâu khác chính là khâu thực thi pháp luật. Sự phối hợp thiếu đồng bộ giữa các sở, ngành khiến quy trình thực hiện một dự án nhà ở xã hội kéo dài.

Điển hình là dự án nhà ở xã hội Lê Thành - Tân Kiên (huyện Bình Chánh cũ), dù đã được chấp thuận chủ trương đầu tư từ quý I-2024, được lãnh đạo thành phố dự lễ động thổ, nhưng đến nay vẫn chưa thể khởi công chỉ vì chờ phê duyệt quy hoạch 1/500.

Để giải quyết tình trạng này, HoREA kiến nghị Chính phủ cho phép ban hành “Nghị quyết thí điểm” với cơ chế đặc thù: giao toàn bộ quy trình chấp thuận chủ trương đầu tư dự án nhà ở xã hội về một đầu mối là Sở Xây dựng, không phải thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư. Giải pháp này nếu được áp dụng sẽ rút ngắn đáng kể thời gian, tạo ra một “làn đường ưu tiên” thực sự cho nhà ở xã hội.

HoREA kiến nghị rút ngắn thời gian triển khai dự án nhà ở xã hội.

Một vướng mắc khác cũng cần được gỡ bỏ. Đó là việc nhiều doanh nghiệp có kinh nghiệm dày dặn làm nhà ở thương mại lại bị loại ngay từ “vòng gửi xe” khi đấu thầu dự án nhà ở xã hội, chỉ vì bị cho là “không có kinh nghiệm làm nhà ở xã hội”. HoREA đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư sửa đổi ngay tiêu chí này để thu hút thêm nguồn lực cho xã hội.

Khơi thông vốn, tăng ưu đãi thực chất

Bên cạnh pháp lý, nguồn vốn và các chính sách ưu đãi cũng là vấn đề sống còn. HoREA chỉ ra một nghịch lý: Ngân hàng Chính sách xã hội lại đang tạm dừng cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội vay vốn cho đến sau năm 2030. Cùng lúc đó, người dân mua nhà ở xã hội phải vay với lãi suất “ưu đãi” lên tới 6,6%/năm.

Hiệp hội đề nghị cần bãi bỏ ngay quy định hạn chế cho vay đối với chủ đầu tư và áp dụng mức lãi suất thực sự ưu đãi cho người mua nhà, chỉ khoảng 4,7%/năm.

Mức lãi suất thực sự ưu đãi cho người mua nhà ở xã hội chỉ khoảng 4,7%/năm.

Để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào phân khúc nhà ở xã hội cho thuê, một mô hình rất cần thiết tại các đô thị lớn, HoREA đề xuất áp dụng thuế suất ưu đãi đặc biệt: thuế giá trị gia tăng chỉ còn 3% và thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ còn 6% (so với mức 5% và 10% hiện nay).

Công nhận “nhà trọ” là nhà ở xã hội

Một trong những đề xuất mang tính đột phá và gần gũi nhất là kiến nghị công nhận “nhà trọ cho thuê dài hạn” là một loại hình nhà ở xã hội. Tại TP.HCM, có tới 560.000 phòng trọ đang cung cấp chỗ ở cho 1,4 triệu lao động, người nhập cư.

Tuy nhiên, các chủ nhà trọ hiện phải đóng thuế khoán 7% doanh thu, tương đương dịch vụ lưu trú ngắn hạn như khách sạn. Nếu được công nhận là nhà ở xã hội, họ sẽ được hưởng chính sách ưu đãi, giảm 50% thuế suất và được vay vốn ưu đãi để xây dựng, sửa chữa nhà trọ, từ đó cải thiện chất lượng sống cho người thuê.

Theo HoREA, kết quả phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2024 tại thành phố chỉ đạt 8,6% chỉ tiêu được giao.

Ngoài ra, các giải pháp khác như cho phép tăng hệ số sử dụng đất lên 1,5 lần đối với quỹ đất nhà ở xã hội, có cơ chế đặc thù về đất đai cho lực lượng vũ trang, và cho phép các dự án cũ được lựa chọn hình thức thực hiện nghĩa vụ nhà ở xã hội… đều là những giải pháp cấp thiết.

Hơn 15 tập đoàn lớn đã đăng ký tham gia phát triển 1,5 triệu căn hộ trong chương trình 1 triệu nhà ở xã hội. Nguồn lực xã hội đã sẵn sàng. Vấn đề còn lại là sự quyết liệt của các cấp chính quyền trong việc tháo gỡ rào cản, bố trí quỹ đất sạch và biến các cơ chế trên giấy thành hành động thực tế. Chỉ khi đó, giấc mơ an cư của hàng triệu người lao động mới có thể trở thành hiện thực.

QUANG HUY