Hồ tiêu Việt Nam giữ vững vị thế xuất khẩu giữa biến động giá toàn cầu

Thị trường hồ tiêu Việt Nam đã trải qua một năm đầy biến động, khi giá nội địa tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba so với giai đoạn trước. Theo Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV), chỉ trong hai tháng 5 và 6/2024, giá hồ tiêu trong nước tăng hơn 50.000 đồng/kg, đạt đỉnh 180.000 đồng/kg - mức cao nhất trong vòng một thập kỷ.

Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) cho biết, giá hồ tiêu bình quân tăng 70% chỉ trong nửa đầu năm 2024, đánh dấu “cú sốc giá” lớn nhất trong nhiều năm qua. Nguyên nhân chủ yếu đến từ thiếu hụt nguồn cung mang tính toàn cầu, khi các nước sản xuất lớn như Việt Nam, Brazil, Ấn Độ và Indonesia đều sụt giảm sản lượng 10 - 20% do thời tiết cực đoan.

Diễn biến giá hồ tiêu nội địa từ tháng 1/2024 đến nay. Nguồn: MXV tổng hợp

Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) cho biết, giá hồ tiêu bình quân tăng 70% chỉ trong nửa đầu năm 2024, đánh dấu “cú sốc giá” lớn nhất trong nhiều năm qua. Nguyên nhân chủ yếu đến từ thiếu hụt nguồn cung mang tính toàn cầu, khi các nước sản xuất lớn như Việt Nam, Brazil, Ấn Độ và Indonesia đều sụt giảm sản lượng 10 - 20% do thời tiết cực đoan.

Bên cạnh đó, căng thẳng địa chính trị tại Biển Đỏ và kênh đào Suez làm gián đoạn vận tải quốc tế, khiến chi phí logistics tăng mạnh, tác động trực tiếp đến nhóm hàng gia vị, trong đó có hồ tiêu. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ toàn cầu vẫn duy trì đà tăng 3 - 4% mỗi năm, đặc biệt từ các thị trường Ấn Độ, Trung Đông và châu Âu, khiến giá quốc tế leo thang mạnh mẽ.

Hiện Việt Nam chiếm 35 - 40% sản lượng và hơn 50% kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu toàn cầu, khẳng định vai trò trung tâm của ngành trong chuỗi cung ứng thế giới. Dù diện tích trồng tiêu giảm mạnh sau giai đoạn khủng hoảng 2018 - 2020, hiện chỉ còn 110.500 ha, nhưng năng suất trung bình đạt 26 tạ/ha, gần gấp đôi mức trung bình thế giới, giúp sản lượng vẫn đạt khoảng 200.000 tấn trong năm 2024.

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), 9 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu khoảng 188.000 tấn hồ tiêu, kim ngạch đạt 1,27 tỷ USD, giảm 6,3% về lượng nhưng tăng 28,7% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Giá xuất khẩu bình quân đạt 6.774 USD/tấn, cao hơn 37% so với năm 2024.

Sau giai đoạn lao dốc, hồ tiêu trở lại nhóm nông sản có giá trị kinh tế cao nhất của Việt Nam. Nhiều hộ trồng tiêu đã phục hồi thu nhập gấp đôi so với giai đoạn 2020 - 2022. Tuy nhiên, việc tái canh vẫn diễn ra chậm do chi phí đầu vào tăng cao và tâm lý e ngại rủi ro sau giai đoạn khủng hoảng.

Bước sang năm 2025, nguồn cung hồ tiêu toàn cầu tiếp tục thiếu hụt khi sản lượng của Việt Nam giảm còn khoảng 180.000 tấn do ảnh hưởng của El Nino. Lượng hàng tồn kho trong dân thấp, trong khi doanh nghiệp đẩy mạnh thu mua để đáp ứng hợp đồng xuất khẩu, khiến giá trong nước giữ ổn định ở mức 150.000 - 151.000 đồng/kg.

Một yếu tố khác hỗ trợ giá là chính sách thương mại quốc tế. Việc Mỹ áp thuế đối ứng 40% với hàng hóa trung chuyển khiến doanh nghiệp Việt Nam hạn chế nhập khẩu tiêu thô từ Brazil để tái xuất, qua đó tăng thu mua trong nước, góp phần giữ giá ở mức cao.

Theo ông Nguyễn Đức Dũng - Phó Tổng Giám đốc MXV, giá hồ tiêu nội địa trong những tháng cuối năm 2025 nhiều khả năng sẽ duy trì quanh 150.000 - 151.000 đồng/kg và có thể tiến sát 155.000 đồng/kg nếu nguồn cung tiếp tục thắt chặt. Tuy nhiên, đà tăng mạnh như giữa năm 2024 khó lặp lại do dòng vốn đầu cơ đang chuyển hướng sang các mặt hàng khác như cà phê.

Dù đang ở giai đoạn “neo giá cao”, ngành hồ tiêu Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Tỷ giá USD mạnh và chính sách tiền tệ thắt chặt ở các thị trường nhập khẩu lớn có thể làm giảm sức mua trong ngắn hạn. Đồng thời, yêu cầu ngày càng khắt khe về chất lượng và truy xuất nguồn gốc từ EU và Mỹ đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư mạnh vào chế biến sâu và kiểm soát chuỗi cung ứng, khiến chi phí tăng và biên lợi nhuận bị thu hẹp.

Sản lượng và trị giá xuất khẩu hồ tiêu Việt Nam từ 2018 đến nay. Nguồn: Cục Hải quan

Ngoài ra, thời tiết tiếp tục là yếu tố khó lường. Sự trở lại của La Ninã và các cơn bão cuối năm có thể ảnh hưởng đến vụ mùa 2026, tạo thêm áp lực cho nguồn cung trong trung hạn.

Dù vậy, giới chuyên gia nhận định rủi ro giảm sâu không lớn, bởi cán cân cung - cầu vẫn đang nghiêng về phía thiếu hụt. Mặt bằng giá cao hiện nay được xem là cơ hội để ngành hồ tiêu Việt Nam tái cấu trúc sản xuất, đẩy mạnh chế biến sâu, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và xây dựng thương hiệu quốc gia nhằm hướng tới phát triển bền vững.

Sơn Nguyễn