Hóa giải trầm cảm cho người cao tuổi

Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân cao tuổi ở Khoa Nữ, Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa.

Những đối tượng dễ bị bỏ qua

Sau khi nhận quyết định về hưu, bà N.T.L.A. ở phường Hạc Thành có biểu hiện ngủ kém, khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc hay bị tỉnh dậy lúc nửa đêm. Bà luôn trong tình trạng lo lắng với thu nhập bị giảm sút sẽ không đủ tiền nuôi con học đại học, lo rằng mình cao tuổi sẽ là gánh nặng cho con cái, dần dần xuất hiện buồn chán, không muốn nói chuyện tiếp xúc với ai, giảm quan tâm thích thú, ăn uống kém, sút cân, mệt mỏi.

Gia đình đưa bà đến khám, điều trị tại Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa và được bác sĩ chẩn đoán rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm. Sau 20 ngày điều trị nội trú bằng các thuốc chống trầm cảm, bình thần giải lo âu, thuốc bổ trợ nâng cao thể trạng và kết hợp các liệu pháp tâm lý, bệnh của bà thuyên giảm, ăn ngủ được, cảm xúc vui vẻ, phấn chấn và thích ra ngoài gặp gỡ giao tiếp với mọi người.

Đó cũng là trường hợp của bệnh nhân L.T.P. ở xã Luận Thành. Sau khi chồng bị ung thư qua đời, bà thường xuyên nghĩ và nhớ đến ông, những giấc ngủ chập chờn ngày càng xuất hiện nhiều, thậm chí có những đêm bà không ngủ. Bà nhốt mình trong phòng, không muốn tiếp xúc với ai, để “nghe” tiếng người chồng đã mất nói chuyện với mình. Thậm chí, bà luôn cho rằng có người muốn tìm cách giết mình, nên không chịu ăn uống và luôn trong tình trạng chán sống, muốn chết theo chồng.

Sau khi thăm khám, bệnh nhân được các bác sĩ chẩn đoán giai đoạn trầm cảm nặng có triệu chứng loạn thần. Sau 23 ngày điều trị nội trú bằng các thuốc chống trầm cảm, chống loạn, dưỡng não, trợ lực kết hợp các liệu pháp tâm lý, bệnh nhân có tiến triển tốt, ăn ngủ được, cảm xúc vui vẻ, thích ra ngoài gặp gỡ mọi người.

Bác sĩ CKI Hoàng Thị Hường, Phó trưởng Khoa Nữ, Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa, cho biết: "Những năm gần đây, số lượng người cao tuổi bị trầm cảm đến khám, điều trị tại khoa ngày càng gia tăng. Nếu như năm 2024 bệnh nhân trầm cảm là 80 thì 8 tháng năm 2025 tăng lên 130 lượt người, trong đó tỷ lệ trầm cảm ở nữ giới cao hơn nam giới".

Dấu hiệu điển hình của bệnh là tâm trạng chán nản thường xuyên; giảm quan tâm hay niềm vui với tất cả hoạt động, sở thích; chán ăn, sụt cân hoặc thèm ăn, tăng cân; mất ngủ thường xuyên; kích động hoặc thao tác chậm, phản ứng chậm, nói chậm hơn bình thường... Tuy nhiên, những triệu chứng này hay bị người nhà bỏ qua vì cho rằng bệnh của tuổi già, dẫn đến tình trạng người cao tuổi mắc trầm cảm thường được phát hiện và điều trị muộn.

“Liều thuốc” gia đình, người thân rất quan trọng

Trầm cảm nếu không được phát hiện và điều trị sớm sẽ gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng và toàn diện đến chất lượng cuộc sống, từ sức khỏe tinh thần, thể chất đến các mối quan hệ xã hội và công việc.

Cùng với việc điều trị bằng thuốc, bác sĩ CKI Hoàng Thị Hường cho biết “liều thuốc” gia đình, người thân rất quan trọng. Hàng ngày, mọi người trong gia đình nên dành thời gian lắng nghe, chia sẻ cùng người cao tuổi để giúp họ giải tỏa căng thẳng, lo lắng và tránh cảm giác cô đơn, bị bỏ rơi. Động viên người già tham gia các câu lạc bộ, nhóm hưu trí, đi dạo hoặc các hoạt động cộng đồng khác để kết nối với bạn bè cùng lứa tuổi. Bên cạnh đó, tổ chức các hoạt động gia đình như họp mặt, đi du lịch hoặc cùng nhau, làm các việc nhà nhẹ nhàng để họ cảm thấy mình vẫn có ích và là một phần quan trọng của gia đình. Cùng với đó, khuyến khích người cao tuổi vận động nhẹ nhàng mỗi ngày, tập dưỡng sinh hoặc các bài tập phù hợp với sức khỏe; duy trì sở thích và thú vui như đọc sách, làm vườn, nuôi cá cảnh, chơi cờ... để thư giãn và có mục tiêu.

Ngoài ra, các liệu pháp tâm lý phối hợp với thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị trầm cảm, mang lại lợi ích toàn diện cho sức khỏe tinh thần và thể chất của người bệnh. Quan trọng nhất, trầm cảm ở người cao tuổi thường gặp ở những người già cô đơn, ít giao tiếp xã hội, thiếu sự quan tâm của gia đình, gặp áp lực trong cuộc sống, vì vậy cần sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, người thân và cộng đồng.

Bài và ảnh: Trung Hiếu