Họa sĩ Mai Thị Kim Uyên: 'Soi lòng giữa mênh mông'

Lần nọ, khi màu sắc đang rong chơi trên những tấm tranh sơn mài khổ lớn, tâm trí Uyên bất chợt bật ra những câu thơ chị dành tặng riêng mình: “Những vì sao lấp lánh/Soi lòng giữa mênh mông/Buồn vui tan trong gió/Gặp mình rồi phải không?”.

Nữ họa sĩ Mai Thị Kim Uyên. Ảnh: Bi Ly

1.

“Những vì sao trong đêm” là triển lãm cá nhân thứ 2 của nữ họa sĩ Mai Thị Kim Uyên-Hội viên Hội Văn học Nghệ thuật Gia Lai, sẽ khai mạc vào ngày 9-9 tại Bảo tàng Mỹ thuật TP. Hồ Chí Minh.

Trước đó, năm 2023, Uyên tổ chức thành công triển lãm cá nhân đầu tiên với chủ đề “Những cô gái đỏng đảnh” cũng tại địa điểm trên; đồng thời góp mặt trong một số triển lãm nhóm nữ họa sĩ tại Gia Lai, TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội. Chị cũng từng có nhiều tác phẩm tham gia Triển lãm Mỹ thuật khu vực Nam miền Trung và Tây Nguyên.

Trong triển lãm lần này (kéo dài đến hết đến ngày 15-9), Uyên giới thiệu đến người xem 54 tác phẩm sơn mài, chủ yếu là khổ lớn (80x180 cm); đặc biệt, bức dài nhất lên đến 540 cm. Lý giải về con số 54 hay ngày khai mạc 9-9, Uyên cho hay chị ấn tượng với số 9. Không đơn thuần là số học, đây còn là ẩn dụ về độ chín của một con người trong cuộc sống và sự nghiệp-điều chị mong mỏi vươn tới.

Phụ nữ luôn là chủ thể chính trong tranh của họa sĩ Kim Uyên. (Tác phẩm "Vân khánh")

Dõi theo hành trình của Uyên sẽ nhận thấy, chị đang ửng chín qua triển lãm solo lần thứ 2. Xấp xỉ tuổi 40 là lúc con người ta đủ trải nghiệm để nhìn lại, để thấy yêu con đường đã qua dù có những gập ghềnh. Uyên gửi vào tranh tất cả những trải nghiệm ấy: vui buồn, tự vấn, kiêu hãnh... Vẫn là những tác phẩm đầy tính nữ, vẫn những gương mặt thanh xuân đậm chất hiện đại pha chút kiêu kỳ, mong manh nhưng hàm chứa nhiều ngẫm ngợi sâu xa.

Một chủ đề nổi rõ là hành trình kiếm tìm con đường của mình và nhất quán với nó. Bức “Con đường nguyên sơ” phác họa một lối lên khúc khuỷu, dốc đứng lao xao bờ lau, có cả hiểm nguy chực chờ nhưng một chiếc bóng nhỏ vẫn kiên tâm bước. Chủ thể của tác phẩm là một cô gái đang bình thản hồi tưởng khung cảnh đó với tâm thế của người đã vượt qua.

Tác phẩm “Con đường nguyên sơ”

Vẽ ít, gợi nhiều là bút pháp của Uyên trong bức “Đi về phía mặt trời”. Cũng là những nấc thang bé nhỏ dẫn lối giữa mênh mông, dưới ánh mặt trời soi rọi. Màu rêu sáng được sử dụng đầy sáng tạo trong một tác phẩm sơn mài, như choàng lên tất thảy cảm giác bình yên. Một bức mà chị cho rằng không có nhiều chi tiết để ngắm, nhưng lại có nhiều điều để ngẫm.

“Miễn là hướng về mặt trời thì ánh sáng ấy, cũng là ánh sáng của tư tưởng, sẽ cho ta nguồn năng lượng. Ta có cảm giác được soi đường để bước từng bước chân hạnh phúc, thấu suốt nhân sinh” - Uyên chia sẻ cảm hứng dành cho tác phẩm.

Những cô gái khác xuất hiện trong tranh Uyên cũng là để đối diện với sự tĩnh lặng và trả lời vô số câu hỏi như: “Hạnh phúc là gì”, đâu là “Con đường của tôi”… để được sống một “Thanh xuân rực rỡ”, trao đi giá trị cho xã hội, để cùng “Cho tôi và cho bạn” giữa “Một chiều lộng gió”… Những gam màu lạ, phá cách nhưng vẫn giữ nguyên sự sang trọng, nền nã của sơn mài truyền thống làm nên sự thu hút đặc biệt trong tranh chị.

Người xem còn yêu tinh thần tự do, phóng khoáng của các tác phẩm, nơi chị gửi gắm niềm biết ơn bản thân vì đã không ngừng cố gắng, biết ơn mọi yêu thương dành cho.

Tác phẩm "Thanh xuân rực rỡ"

2. Họa sĩ Kim Uyên tốt nghiệp chuyên ngành Sư phạm mỹ thuật - Trường Đại học Nghệ thuật Huế. Sau đó, chị trở thành giáo viên Mỹ thuật tại một trường tiểu học ở Gia Lai, cách nhà hơn 40 cây số. Sau mười mấy năm vừa dạy học vừa theo đuổi nghiệp vẽ, có hôm đến 2-3 giờ sáng, Uyên nhận ra chị cần dành cho hội họa một tình yêu duy nhất, không chia sớt. Chị xin nghỉ việc trong sự ngỡ ngàng của nhiều người.

Nhà thơ, nhà báo Văn Công Hùng nhớ lại: “Tôi từng lo lắng hỏi Uyên, rồi liệu sẽ sống như thế nào để vẽ, nhất là giờ lại chỉ chơi sơn mài, toàn khổ lớn, loại vẽ... quý tộc, chất liệu rất đắt. Và té ra, tôi lo... bò trắng răng”. Uyên dần định hình con đường riêng của bản thân. Chị cũng “sống khỏe” nhờ hội họa, có bức chưa kịp hoàn thiện đã có người yêu tranh đặt mua.

Tác phẩm "Ngày lặng gió"

Chứng kiến Uyên quên ăn hoặc ngủ vùi bên một tác phẩm, có cảm giác với chị, hội họa là một tôn giáo. Chị vẽ miệt mài, như sợ không kịp diễn đạt những điều đang dậy lên trong lòng mình. Nữ họa sĩ Hồ Thị Xuân Thu, người thành danh với dòng tranh sơn mài, người “soi đuốc” cho Uyên mấy năm qua cũng không khỏi xúc động trước nỗ lực sáng tạo nghệ thuật của học trò.

“Trong cuộc sống, bạn ấy cũng là một người phụ nữ bình thường, là một người mẹ chăm sóc con cái, chăm sóc gia đình, tích cóp từng chút thời gian để vẽ và sống với nghề. Gần bạn ấy mới biết bạn ấy đã làm việc từ giữa khuya đến sáng hôm sau, có lúc vẽ liền mạch không biết nghỉ ngơi, ăn uống”-bà nói.

Tác phẩm "Phố đêm"

Khi các tác phẩm tại triển lãm cá nhân lần thứ 2 của Uyên hiện hữu đồng loạt tại xưởng vẽ, họa sĩ Xuân Thu bất ngờ: “Cả phòng tranh mang lại cho tôi một ấn tượng như một dòng chảy của năng lượng sáng tạo. Bút pháp, kỹ thuật mạnh mẽ nhưng không hề phô trương mà làm chủ được chuyển động của mạch cảm xúc trong tim (…). Xem tranh của bạn ấy, ta không những thấy mình trong đó mà còn hiểu được thế hệ trẻ đang trăn trở, đang khao khát điều gì. Tranh nghệ thuật hóa đời thường nhưng rất thi vị, như một ly rượu có men đằm thắm”.

Nỗ lực nào cũng xứng đáng được đền đáp. Và sự đền đáp lớn nhất, với riêng Uyên, có lẽ là gặp được chính mình.

Tranh của nữ họa sĩ Mai Thị Kim Uyên nội tâm nhưng đầy cá tính và lãng mạn, uyển chuyển như thác mây. Tác phẩm của Uyên thường phá cách, đường nét rất riêng biệt, không lẫn vào đâu được bởi nét hiện đại trên tranh sơn mài truyền thống, đánh thức những nỗi buồn, niềm hưng phấn và cả sinh khí, năng lượng…

Nghệ sĩ Ưu tú ĐẶNG CÔNG HƯNG-Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Gia Lai

PHƯƠNG DUYÊN