Hoán cải xe máy xăng thành xe điện có khả thi?

Một chiếc Honda CB200 được lắp motor điện. Ảnh minh họa: BikeExif.

Khi các quy định về hạn chế xe máy chạy xăng phát thải nhiều ở trung tâm các đô thị lớn như Hà Nội hay TP.HCM sắp có hiệu lực, không ít người quan tâm đến việc hoán cải xe máy chạy xăng đang dùng thành xe máy điện, thay vì chọn mua một mẫu xe điện mới.

Việc hoán cải này nhìn chung có thể thực hiện được ở góc độ kỹ thuật, tuy nhiên vẫn đặt ra ít nhiều hoài nghi về tính hiệu quả hay mức độ an toàn trong quá trình sử dụng.

Hoán cải ra sao

Để cải tạo thành xe điện, trước tiên cần có một chiếc xe máy chạy xăng. Trong phần lớn trường hợp, xe máy xăng cũ - vẫn đang sử dụng được hoặc không thể vận hành do động cơ xăng hư hỏng nặng - sẽ được tận dụng.

Bất kể tình trạng động cơ xăng hay các hệ thống đèn, còi, phanh, lốp có ra sao, chiếc xe dùng trong quá trình hoán cải phải sở hữu bộ khung còn tốt và đủ cứng cáp.

Khung xe cần đảm bảo chất lượng trước khi được hoán cải. Ảnh minh họa: Instructables.

Quy trình đầu tiên của hoán cải sẽ là tháo bỏ toàn bộ hệ thống động cơ đốt trong của xe máy xăng, bao gồm cả bình xăng, hệ thống ống xả, lọc gió... Chiếc xe sau đó sẽ được làm sạch khung, xử lý các vị trí gỉ sét nếu có.

Một motor điện công suất phù hợp sẽ được bổ sung, cùng với controller (bộ điều khiển động cơ) để kết nối gói pin và motor điện.

Chiếc xe sau đó tiếp tục được gắn bộ pin và hệ thống quản lý pin (BMS). Ở bước này, việc phân bổ khối lượng xe sau khi lắp đặt gói pin sẽ là yếu tố tiên quyết ảnh hưởng tới khả năng vận hành của chiếc xe.

Nếu gói pin nằm ở vị trí không phù hợp, trọng tâm xe thay đổi và không tương thích với tình trạng hiện tại của khung sẽ ảnh hưởng đến an toàn khi vận hành chứ không chỉ là hiệu suất.

Một phần quy trình hoán cải xe máy xăng thành xe điện. Ảnh minh họa: Instructables.

Nếu cần, chiếc xe sẽ cần phải gia cố bộ khung để phù hợp với những trang bị mới cho hệ dẫn động điện. Việc loại bỏ động cơ xăng, thay bằng motor điện và gói pin - thường có kích thước và khối lượng lớn - dễ làm thay đổi trọng tâm xe, gia tăng gánh nặng cho khung, dẫn đến tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn và khiến quá trình vận hành gặp ít nhiều khó khăn.

Quá trình hoàn thiện sẽ bao gồm đi lại hệ thống dây điện, ốp lại "dàn áo" nếu cần.

Có phải là giải pháp hiệu quả?

Gần đây, một đơn vị tại TP.HCM đề xuất giải pháp hoán cải xe máy xăng thành một chiếc hybrid 2 bánh, tức vận hành song song cả động cơ xăng và điện.

Hệ thống truyền động của những chiếc xe sau hoán cải gồm 3 bộ phận chính là động cơ điện, pin và bộ chuyển đổi điện. Hệ thống có thể thu hồi năng lượng hao phí trong lúc nạp ắc quy, tận dụng lực phanh để chuyển đổi động năng thành điện năng trước khi truyền điện năng này về vận hành motor.

Đơn vị này cho biết do không can thiệp vào động cơ gốc nên quá trình hoán cải dự kiến có giá dưới 10 triệu đồng, đồng thời có thể giúp chi phí vận hành của xe giảm khoảng một nửa so với hiện tại.

Còn với trường hợp chuyển đổi xe xăng thành một chiếc xe máy thuần điện, chi phí ước tính dao động trong khoảng 22-45 triệu đồng.

Ở khoảng tiền này, người Việt hiện có đa dạng lựa chọn xe máy điện của nhiều thương hiệu khác nhau, chẳng hạn VinFast, Yadea, Selex Motors hay nhóm xe máy điện của Honda và Yamaha.

Việc hoán cải một chiếc xe máy xăng cũ thành xe 2 bánh thuần điện do đó trở nên không quá cần thiết và chưa thật sự hiệu quả về mặt kinh tế vào lúc này.

Thị trường Việt có nhiều lựa chọn xe máy điện ở các tầm giá khác nhau. Ảnh: Bối Hạ, Đan Thanh, Selex Motors.

Trên thế giới, một chiếc xe máy chạy xăng có thể hoán cải thành một chiếc xe điện với chi phí 1.000-5.000 USD. Chất lượng của pin, mô tơ điện và các thiết bị đi kèm tùy thuộc vào số tiền, và không hề rẻ nếu lựa chọn các linh kiện chất lượng tốt, thường là bằng với số tiền mua một mẫu xe điện đời mới.

Vì vậy, những người thực hiện hoán cải xe xăng thành xe điện trên thế giới sẽ chọn những mẫu xe mang tính biểu tượng, xe chơi để hoán cải với mục tiêu cá nhân nhiều hơn là tính hiệu quả về mặt kinh tế.

Còn nếu xét riêng yếu tố kinh tế, rõ ràng việc hoán cải hàng loạt xe xăng thành xe điện không mang lại hiệu quả. Hạ mức chi phí hoán cải đồng nghĩa với việc phải lựa chọn các nhà sản xuất thiếu tin cậy, những linh kiện pin, mô tơ điện, hệ thống phần cứng - phần mềm quản lý đi kèm không rõ nguồn gốc hay chất lượng thấp.

Việc biến một chiếc xe máy xăng thành xe điện có thể tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn trong quá trình vận hành nếu đơn vị thực hiện không đảm bảo yếu tố chất lượng khi hoán cải xe.

Việc gia cố khung không tốt hoặc đặt pin ở vị trí không phù hợp sẽ làm thay đổi trọng tâm xe và tiềm ẩn nguy cơ khi vận hành.

Việc đi lại dây điện cũng tiềm ẩn những rủi ro cháy nổ nếu được thực hiện không chính xác. Bên cạnh đó, lắp đặt một gói pin chưa rõ nguồn gốc mà không có hệ thống quản lý pin hoặc đi kèm BMS chưa phù hợp càng làm tăng rủi ro mất an toàn do cháy nổ.

Nếu được thực hiện bởi một đơn vị chưa có nhiều kinh nghiệm trong mảng xe máy, việc hoán cải còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, ảnh hưởng không chỉ đến người điều khiển xe mà còn cho những người xung quanh.

Nhìn chung, việc hoán cải xe máy xăng thành xe máy điện dường như không phải là một giải pháp hiệu quả cả về mặt kinh tế lẫn kỹ thuật. Việt Nam hiện tại chưa có khung pháp lý phù hợp cho việc hoán cải này. So với việc mua mới một chiếc xe máy điện được nghiên cứu phát triển và sản xuất hàng loạt với chất lượng, thông số kỹ thuật và hiệu năng được kiểm chứng, hoán cải xe xăng tỏ ra không hiệu quả và khả thi về nhiều mặt.

Phúc Hậu