Hoàn thiện thể chế, pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Toàn cảnh diễn đàn xây dựng pháp luật lần thứ nhất. Ảnh: media.quochoi.vn

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội, Trưởng ban tổ chức Diễn đàn Trần Thanh Mẫn dự và phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn.

Tham dự Diễn đàn có: Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Đỗ Văn Chiến và các Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội: Nguyễn Khắc Định, Nguyễn Đức Hải, Trần Quang Phương, Nguyễn Thị Thanh, Vũ Hồng Thanh; Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Quốc Dũng...

Phát huy vai trò “đi trước một bước về thể chế”

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu khai mạc Diễn đàn. Ảnh: media.quochoivn

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, xây dựng pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của Quốc hội. Qua gần 80 năm từ ngày tổng tuyển cử đầu tiên, công tác xây dựng pháp luật của Quốc hội đã đạt được nhiều kết quả tốt đẹp, nổi bật, hệ thống pháp luật ngày càng đầy đủ, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.

Kế thừa, phát huy kết quả, kinh nghiệm của nhiều nhiệm kỳ trước, công tác xây dựng pháp luật của Quốc hội trong nhiệm kỳ khóa XV có nhiều đổi mới, phát huy vai trò “đi trước một bước về thể chế”, khẳng định vị trí trung tâm của Quốc hội trong việc hoàn thiện thể chế...

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các đại biểu tham quan triển lãm “Quốc hội Việt Nam - Quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật” trước khi tham dự Diễn đàn. Ảnh: Quochoi.vn

Nổi bật, Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 với tỷ lệ 100% đại biểu có mặt biểu quyết tán thành, là minh chứng sinh động cho việc Quốc hội thể chế hóa kịp thời chủ trương đúng đắn của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, sát thực tiễn, thể hiện sự đồng thuận, thống nhất cao giữa ý Đảng và lòng Dân. Lần đầu tiên, Quốc hội xây dựng, trình Bộ Chính trị thông qua Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật cả nhiệm kỳ, làm cơ sở quan trọng để các cơ quan chủ động triển khai, phối hợp, thực hiện...

Quốc hội đã xem xét, thông qua số lượng rất lớn các luật, nghị quyết, với nhiều quyết sách mang tính lịch sử, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, đối ngoại, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực... Đặc biệt, tại 4 kỳ họp cuối nhiệm kỳ, Quốc hội thể hiện rõ nét tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật; ứng dụng khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo...

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu thảo luận, làm rõ những thành tựu đạt được; đề xuất các giải pháp khắc phục những khó khăn, hạn chế trong công tác xây dựng pháp luật; đồng thời đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp nhằm thực hiện tốt yêu cầu, nhiệm vụ trong thời gian tới. Trọng tâm là thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 66 ngày 30-4-2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; thực hiện nghiêm quy trình lập pháp, kiên quyết phòng, chống tiêu cực, lợi ích nhóm theo tinh thần Quy định 178 của Bộ Chính trị...

“Diễn đàn sẽ mang lại kết quả thiết thực, sẽ nhận được nhiều ý kiến trí tuệ, tâm huyết, trách nhiệm của các vị đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu, góp phần tích cực vào việc đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế” - Chủ tịch Quốc hội tin tưởng.

Quốc hội kiến tạo - đồng hành - lắng nghe - dẫn dắt sự phát triển

Trình bày đề dẫn tại Diễn đàn, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã chứng kiến một giai đoạn đầy khó khăn, thách thức, khi đất nước phải đồng thời ứng phó những sức ép chưa từng có từ đại dịch, thiên tai, biến đổi khí hậu, đến những thay đổi sâu sắc của kinh tế - chính trị toàn cầu và yêu cầu cấp bách của quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày đề dẫn tại diễn đàn. Ảnh: media.quochoi.vn

Trong bối cảnh đó, Quốc hội đã kiên định bản lĩnh, giữ vững vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, không ngừng đổi mới phương thức hoạt động, nắm bắt các cơ hội phát triển, góp phần tích cực đưa đất nước vượt qua khó khăn, hoàn thành các mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII đề ra.

Đặc biệt, trong công tác lập pháp đã đạt nhiều bước tiến quan trọng không chỉ về đổi mới tư duy, cách tiếp cận, tính chuyên nghiệp và số lượng luật, nghị quyết kỷ lục được Quốc hội thông qua trong một nhiệm kỳ, mà còn thể hiện rõ tinh thần “kiến tạo - đồng hành - lắng nghe - dẫn dắt sự phát triển”.

Tuy nhiên, cùng với những thành tựu, trước yêu cầu ngày càng cao của giai đoạn phát triển mới, hệ thống pháp luật đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế cần sớm được khắc phục để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tăng cường tính minh bạch, ổn định của môi trường pháp lý, tạo động lực mới thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đại biểu dự Diễn đàn. Ảnh: media.quochoi.

Gợi mở vấn đề thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh 6 trọng tâm.

Thứ nhất, đổi mới tư duy lập pháp theo hướng chủ động, kiến tạo và dẫn dắt sự phát triển là một bước chuyển mang tính nền tảng.Lập pháp cần chuyển từ tư duy “tiền kiểm”, “an toàn tuyệt đối” sang chủ động chấp nhận rủi ro có kiểm soát, mở rộng không gian cho đổi mới sáng tạo...

Thứ hai, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường hiện đại trong bối cảnh chuyển đổi số, kinh tế xanh và sự xuất hiện của các mô hình kinh tế mới là yêu cầu cấp thiết.

Thứ ba là vấn đề vận hành đồng bộ, hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền phù hợp với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Thứ tư, hoàn thiện pháp luật về quyền con người, quyền công dân trong kỷ nguyên số.

Thứ năm, hoàn thiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng, lãng phí và kiểm soát quyền lực vẫn là yêu cầu cấp bách để củng cố liêm chính và niềm tin của xã hội.

Thứ sáu, hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật; tiếp tục hoàn thiện quy trình xây dựng, ban hành luật; đổi mới phương thức làm việc của các chủ thể tham gia quy trình xây dựng, ban hành luật.

Đại biểu dự Diễn đàn. Ảnh: media.quochoi.vn

Tại Diễn đàn, nhiều bài tham luận của các đại biểu đã làm rõ vai trò của hệ thống pháp luật, thể chế, nhằm phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Trong đó, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú trình bày tham luận “Đổi mới, hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới gắn với việc xây dựng Định hướng lập pháp nhiệm kỳ của Quốc hội khóa XVI”.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi tham luận tại Diễn đàn. Ảnh: media.quochoi.vn

Trong tham luận “Đổi mới và hoàn thiện pháp luật về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nhằm tạo lợi thế cạnh tranh quốc gia, thu hút hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển đất nước”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày 3 nội dung lớn: Quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; Thực trạng xây dựng và hoàn thiện pháp luật; Định hướng đổi mới, hoàn thiện hệ thống pháp luật trong Kỷ nguyên mới phát triển mới.

Đại diện UBND thành phố Đà Nẵng trình bày tham luận “Công tác triển khai thực hiện quy định của pháp luật về phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền trong vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp - nhìn từ thực tiễn địa phương, kiến nghị, giải pháp”.

Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Quốc Dũng phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: Phạm Thắng

Phát biểu tại Diễn đàn, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Quốc Dũng cho biết, những năm qua, quán triệt sâu sắc các nghị quyết của Đảng và Quốc hội, Chính phủ luôn xác định xây dựng và hoàn thiện thể chế pháp luật là khâu đột phá, là nhiệm vụ trọng tâm và ưu tiên hàng đầu, tạo nền tảng cho việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Có thể nói, nhờ sự đột phá về thể chế, chúng ta đã mở đường cho sự phát triển của đất nước.

“Diễn đàn hôm nay khẳng định vai trò của Quốc hội trong kiến tạo không gian đối thoại chính sách cởi mở, lắng nghe thực tiễn và đồng hành cùng Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp, đội ngũ chuyên gia và các nhà khoa học để kiến tạo định hướng lập pháp cho giai đoạn phát triển mới. Chính phủ khẳng định quyết tâm tiếp tục phát huy tinh thần chủ động, đổi mới, sáng tạo; nâng cao chất lượng điều hành; nỗ lực cao nhất để xứng đáng với sự tin tưởng của Đảng, Quốc hội và Nhân dân”, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Quốc Dũng nhấn mạnh.

Diễn đàn là trung tâm thông tin đa chiều và toàn diện

Phát biểu bế mạc Diễn đàn, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Diễn đàn thu hút sự quan tâm của xã hội, người dân và cộng đồng doanh nghiệp cũng như các cơ quan thông tấn, báo chí của Trung ương và địa phương.

Qua tham luận của các cơ quan, tổ chức và ý kiến của các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà khoa học, Diễn đàn xây dựng pháp luật lần thứ nhất đã diễn ra chất lượng, sôi nổi, hấp dẫn, lôi cuốn với nhiều thông tin phong phú, bổ ích và các ý kiến phát biểu sâu sắc, trách nhiệm, thẳng thắn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu bế mạc Diễn đàn. Ảnh: Phạm Thắng

Những nội dung trao đổi tại Diễn đàn góp phần quan trọng vào công tác tổng kết nhiệm kỳ của Quốc hội khóa XV, cũng như chuẩn bị xây dựng định hướng lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI và đổi mới công tác xây dựng pháp luật trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI, gắn với đổi mới cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Diễn đàn cũng đã thảo luận với tinh thần Quốc hội đồng hành cùng Chính phủ, chính quyền địa phương, các cơ quan, tổ chức khác trong hệ thống chính trị để cùng kiến tạo phát triển đất nước theo đường lối, chính sách của Đảng.

Ngay sau Diễn đàn, Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, Ban Tổ chức diễn đàn sẽ xây dựng báo cáo tổng thuật với đầy đủ kết quả của Diễn đàn gửi tới Quốc hội, Chính phủ, các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương để kịp thời phục vụ việc tổng kết nhiệm kỳ, nghiên cứu xây dựng định hướng lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI và chương trình lập pháp các năm tiếp theo, nghiên cứu tham khảo trong quá trình sửa đổi các quy định pháp luật nói chung cũng như trong quá trình hoạch định các chủ trương, chính sách, định hướng về phát triển kinh tế - xã hội, trước hết là các luật, nghị quyết và các cơ chế chính sách ngay trong kỳ họp thứ mười của Quốc hội.

Minh Thúy