'Hoàng đế xứ Gladness': Một Ocean Vương đầy cay đắng

Hoàng đế xứ Gladness là tiểu thuyết mới nhất của Ocean Vương. Bản tiếng Việt do Nhã Nam và NXB Hội Nhà Văn ấn hành, Trần Khánh Nguyên dịch. Ảnh: N.N.

Nối tiếp tiểu thuyết đầu tay Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian, Hoàng đế xứ Gladness là lát cắt tiếp theo về nhân vật Hải sau khi Noah - người yêu trong khoảng thời gian làm việc ở nông trại thuốc lá, qua đời.

Ocean Vương cho biết Hoàng đế xứ Gladness được lấy cảm hứng từ chính những gì mình đã trải qua, như việc mất người thân, chăm sóc người già, sa vào chứng nghiện, những lời nói dối cũng như sự đồng cảm trong môi trường làm việc giữa những cá thể bị gạt ra rìa…

Gia đình và lao động

Tác phẩm mở đầu vào một buổi tối khi Hải, 19 tuổi, sống tại Gladness - một thị trấn hư cấu ở bang Connecticut, muốn quyên sinh bằng cách nhảy cầu. Cậu thấy thế giới này thật đen tối khi người yêu - mối tình đầu qua đời do sốc thuốc, bản thân không dám đối mặt với mẹ khi đã nói dối mình xa nhà theo học bác sĩ nhưng thật ra là vào trại cai nghiện.

Vào ngày ra viện, sự dằn vặt ấy ngày càng lên cao, vì vậy mà cậu đã có một quyết định bốc đồng. Tuy vậy khi đang chần chừ, cậu đã bị Grazina - một cụ bà người Latvia trông thấy, dọa báo cảnh sát.

Nhận thấy Hải không có nơi nào để đi và bản thân cũng thật cô độc, Grazina đã cho phép cậu ở lại nhà mình. Trong quá trình đó cả hai đã hình thành một kiểu tình bạn, tình thân đặc biệt.

Để đảm bảo thu nhập và không thể sống mãi dựa vào tiền trợ cấp của Grazina, cậu đã đi làm ở Home Market - cửa hàng phục vụ thức ăn nhanh và tại đây gặp những người có cùng cảnh ngộ với mình. Họ đa số là những người thu nhập thấp, bị xã hội bỏ quên và phải vật lộn với muôn trùng khó khăn.

Với Hoàng đế xứ Gladness, có thể thấy Ocean Vương vẫn tiếp tục duy trì phong cách quen thuộc như ngôn ngữ nên thơ, câu chuyện xoay quanh những người bị gạt ra rìa và có yếu tố bán hư cấu. Tuy vậy cuốn sách cũng có điểm mới khi lần đầu tiên nhà văn khai thác đề tài lao động.

Trong lời nói đầu của ấn bản tiếng Việt do Trần Khánh Nguyên dịch, Ocean Vương cho biết: “Hy vọng cuốn sách này có thể xét lại lao động như một chức năng quan trọng trong mối quan hệ thân tộc mang tính xã hội, thậm chí có khi còn ảnh hưởng mạnh mẽ lên đời sống cá nhân hơn cả gia đình hạt nhân. Một phần rất lớn cuộc sống và thế giới của ta được xây dựng trên nền móng là công việc - và những mối quan hệ phát sinh từ đó”.

Theo đó Ocean Vương đã tái hiện lại ba loại gia đình. Đầu tiên là gia đình hạt nhân trong mối quan hệ giữa anh với mẹ, với dì cũng như bà ngoại.

Bên cạnh đó, nhân vật và Grazina cũng hợp lại thành một gia đình khác - tổ ấm của những con người không cùng huyết thống nhưng lại có chung một loại cảm giác. Trong suốt quá trình đó, căn bệnh Alzheimer của Grazina ngày càng trở nặng và Hải đã có lúc phải sống giữa nhiều dòng thời gian tùy theo trạng thái của người phụ nữ Litva này - điều chỉ tình thân mới có thể làm được.

Cuối cùng chính là gia đình ở Home Market, nơi anh thấy mình đã được kết nối, lắng nghe và thấu hiểu. Đó là quản lý BJ nhiệt huyết với môn đấu vật, là Wayne “bậc thầy” gà quay và nỗi lo con cái, là Russia thu ngân ở quầy drive-through có em gái cũng nghiện, là Maureen người phụ nữ trung niên bị đau khớp gối và em họ Sony mắc chứng rối loạn thần kinh, muốn bảo lãnh mẹ ra khỏi nhà tù.

Họ là những người không được chú ý, thậm chí có lúc còn bị coi thường, nhưng từ sự thấu hiểu và đồng cảm, họ đã nâng đỡ, tiếp bước lẫn nhau, từ trận thượng đài của BJ cho đến ước mơ gặp cha của Sony…

Không dừng ở đó, Ocean Vương còn cho ta thấy sự đóng góp xã hội đặc biệt của họ trong những bữa ăn (dù không ngon mấy) nhưng vẫn là một trải nghiệm tuyệt vời của nhiều người, từ những cô gái phường vẫy, người cựu binh bị mất một tai đến viên cảnh sát bất lực với chính vụ án mình đã theo đuổi nhiều năm trời liền…

Trong tiểu thuyết thứ hai Hoàng đế xứ Gladness, Ocean Vương đã thử sức khai thác khía cạnh hài hước. Ảnh: TheGuardian.

Cái chết nói với ta điều gì?

Với Hoàng đế xứ Gladness, lần đầu tiên Ocean Vương thử sức với khía cạnh hài hước. Trả lời phỏng vấn tờ The Guardian hồi tháng 5, anh cho biết tiểu thuyết thứ hai là một tác phẩm tham vọng của mình.

Nhà văn cho biết Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian đã giúp bản thân tích lũy đủ kinh nghiệm, từ đó mạo hiểm đưa yếu tố hài hước vào trong tác phẩm kế tiếp - điều bản thân thấy là khó nhằn.

Tuy vậy anh đã làm được. Trong cuốn sách, Ocean Vương đã mang đến đa dạng tiếng cười theo rất nhiều cách, qua đó tạo ra nhiều khoảnh khắc hài đen cay đắng.

Đơn cử, ngay từ tên sách ta đã có thể thấy được điều đó. Theo đó, Hoàng đế xứ Gladness (tên tiếng Anh: The Emperor of Gladness) lấy cảm hứng từ bài thơ The Emperor of Ice-Cream hay Hoàng đế Kem của Wallace Stevens. Trong bài thơ hai đoạn này, độc giả đã bị lừa đoán khi khổ một rộn ràng với cảnh làm kem dễ bị nhầm tưởng là một bữa tiệc, thế nhưng phần sau tiết lộ món đồ ăn đó vốn được chuẩn bị cho lễ viếng một người phụ nữ vừa mới qua đời.

Trong khi đó “Gladness” theo nghĩa đen là “sung sướng”, “vui vẻ”... tuy vậy ngay từ những trang đầu tiên, thì thị trấn này và câu chuyện này hoàn toàn ngược lại. Đó là nơi tiêu điều, hoang hải như bị bỏ quên, dễ gợi ta nhớ đến những tác phẩm như Shuggie Bain - Chiếc linh hồn nhỏ (Douglas Stuart) hay Tro tàn của Angela (Frank McCourt) cùng những những con người tương tự.

Có thể thấy khoảnh khắc Hải theo các đồng nghiệp làm thêm công việc đồ tể cũng chính là lúc mà anh nhận ra tính chất vô thường của cõi đời này.

Điều đó cho thấy tình cảnh đối lập giữa sự sống và cái chết, về niềm vui ngắn ngủi của cuộc sống, qua đó Ocean Vương khuyến khích việc tận hưởng khoảnh khắc vui sướng cũng như đón nhận hết lòng từng khoảnh khắc một.

Anh cho biết một phần rất lớn cuộc sống của chúng ta được xây dựng xoay quanh cái chết. Do đó tác giả mong muốn trong tác phẩm của mình, “viễn cảnh về cái chết sẽ chỉ chúng ta cách sống, và rằng sự sống của chúng ta phụ thuộc vào cách chúng ta làm việc vì nhau và cùng nhau”.

Hoàng Tùng