Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật

Phiên chuyên đề này được tổ chức nhằm lắng nghe, tiếp thu nhiều ý kiến của các đại biểu trao đổi, thảo luận và đề xuất nội dung, giải pháp đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội, để giám sát thực sự trở thành công cụ thúc đẩy hoàn thiện chể chế, chính sách, pháp luật một cách hiệu quả, khoa học, phù hợp với thực tiễn. Đồng thời là một nguồn thông tin quan trọng để góp phần sửa đổi Luật Hoạt động hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, bảo đảm chất lượng, đáp ứng yêu cầu đề ra.

Phát biểu tổng quan về Chuyên đề thứ hai, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình cho biết, quán triệt thực hiện chủ trương, chỉ đạo của Đảng, hoạt động của Quốc hội qua các nhiệm kỳ đã đạt nhiều kết quả quan trọng, đặc biệt là nhiệm kỳ khóa XV với những kết quả đạt được trong hoạt động lập hiến, lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành Phiên chuyên đề thứ hai Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát với chủ đề “Giám sát của Quốc hội để kiến tạo phát triển”.

Để đánh giá sâu sắc kết quả đạt được, đồng thời, nhận diện đầy đủ các hạn chế và những bài học kinh nghiệm cho thời gian tới, diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát đã lựa chọn các chủ đề tham luận, được tiếp cận toàn diện trên nhiều góc độ, từ các cơ quan của Quốc hội là chủ thể giám sát, một số bộ, ngành trung ương là chủ thể chịu sự giám sát, từ các Đoàn đại biểu Quốc hội và Ủy ban nhân dân các địa phương, viện nghiên cứu, cơ sở giáo dục đại học, các chuyên gia với mong muốn lắng nghe, thu nhận được nhiều ý kiến toàn diện từ lý luận đến thực tiễn, đặc biệt là ở cơ sở, từ đó có những giải pháp đổi mới hoạt động giám sát bảo đảm khoa học, đúng trọng tâm, đạt hiệu quả đề ra.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu bế mạc diễn đàn.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình đánh giá, nhìn chung, các bài tham luận đã bám sát chủ đề của diễn đàn, có số liệu minh chứng, phân tích cụ thể và thể hiện được yêu cầu, tinh thần đổi mới: giám sát gắn với đồng hành, kiến tạo và phát triển; giám sát phải thực sự trở thành nguồn tin cậy cho công tác lập pháp, là cơ chế hữu hiệu bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, minh bạch, hiệu quả trong tổ chức thi hành chính sách, pháp luật. Trong các tham luận, các ý kiến đều đánh giá, hoạt động giám sát của Quốc hội ngày càng được đổi mới, thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, gắn bó chặt chẽ hơn với yêu cầu hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật, góp phần thúc đẩy đổi mới quản trị quốc gia và nâng cao chất lượng chính sách, pháp luật.

Thông qua các hoạt động giám sát, Quốc hội đã phát hiện nhiều bất cập, chồng chéo, mâu thuẫn hoặc những nội dung, quy định không còn phù hợp trên các lĩnh vực. Từ đó, Quốc hội đã quyết định sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới nhiều luật, nghị quyết quan trọng (như: Luật Đất đai, Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp; Luật Doanh nghiệp; Luật Đấu thầu; Nghị quyết số 111 ngày 18/01/2024 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia; Nghị quyết số 206 ngày 24/6/2025 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật; các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội (UBTVQH) về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã...).

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình phát biểu tổng quan Chuyên đề “Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật”.

Trong thời gian tới, trên cơ sở thông tin có được từ hoạt động giám sát, Quốc hội sẽ tiếp tục khẩn trương sửa đổi nhiều đạo luật quan trọng như: Luật Quy hoạch, Luật Tiết kiệm, chống lãng phí, Luật Thương mại điện tử, Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, Luật giáo dục nghề nghiệp... để tạo cơ sở pháp lý hoàn thiện hơn. Góp phần tạo sự thay đổi mang tính đột phá trong công tác thực thi pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, phát triển thị trường, phát triển giáo dục, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, giải quyết việc làm, chăm lo đời sống nhân dân.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, các ý kiến tham luận cũng cho rằng, hoạt động giám sát của Quốc hội còn có một số hạn chế cần tiếp tục được quan tâm có giải pháp đổi mới, khắc phục. Trên cơ sở đó, các ý kiến tham luận đã đề xuất, quá trình giám sát cần gắn với tổ chức thực hiện Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác lập pháp, cần đổi mới tư duy giám sát theo hướng chủ động kiến tạo chính sách pháp luật, lựa chọn nội dung có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng hiệu quả quản lý Nhà nước, phát triển của thị trường, kinh tế, xã hội, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; hoạt động giám sát của Quốc hội phải gắn chặt với thực tiễn và tiếng nói của người dân.

Trong đó, cần tăng cường giám sát tại cơ sở, lắng nghe ý kiến từ thực tiễn cử tri và cộng đồng doanh nghiệp để phản ánh đúng điểm nóng, điểm nghẽn của nền kinh tế xã hội, từ đó đề xuất xác đáng, sát thực tế. Hoàn thiện thể chế phân công phối hợp kiểm soát quyền lực của các cơ quan Nhà nước, làm rõ thẩm quyền, phạm vi giám sát của các chủ thể giám sát. Thiết lập cơ chế gắn kết giữa hoạt động giám sát và lập pháp trong quá trình xây dựng chính sách pháp luật và khi pháp luật đi vào thực tiễn.

Các đại biểu tham dự diễn đàn.

Huy động sự tham gia rộng rãi của các chuyên gia, tổ chức nghiên cứu độc lập, hội nghề nghiệp vào quá trình xây dựng kế hoạch, phân tích, phản biện và đánh giá kết quả giám sát để thúc đẩy giám sát chuyên sâu, chuyên ngành trong các lĩnh vực ngân sách, thuế, y tế, giáo dục, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, dịch vụ công, năng lượng tái tạo, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Hoàn thiện cơ chế theo dõi, đánh giá xử lý sau giám sát bảo đảm tính ràng buộc, trách nhiệm giải trình của chủ thể chịu sự giám sát, nâng cao kỷ luật kỷ cương thực thi pháp luật…

Phát biểu bế mạc diễn đàn, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, kết quả diễn đàn hôm nay sẽ là nguồn tư liệu và kinh nghiệm quý giá cho hoạt động của Quốc hội trong thời gian tới, đặc biệt là trong chuẩn bị các chương trình giám sát nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI và hàng năm. Ngay sau khi kết thúc diễn đàn, UBTVQH sẽ chỉ đạo xây dựng Báo cáo tổng thuật với đầy đủ kết quả của diễn đàn gửi đến các cơ quan Đảng, Quốc hội, Chính phủ để nghiên cứu, tham khảo trong quá trình nghiên cứu sửa đổi các quy định của pháp luật nói chung và pháp luật về hoạt động giám sát nói riêng cũng như trong quá trình hoạch định các chủ trương, chính sách, định hướng về phát triển kinh tế, xã hội.

Trước mắt, sẽ gửi đến đại biểu Quốc hội để nghiên cứu, tham khảo để chuẩn bị kỹ lưỡng hơn cho các nội dung sẽ được UBTVQH, Quốc hội cho ý kiến, nhất là đối với việc sửa đổi toàn diện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội của Hội đồng nhân dân và các văn bản có liên quan theo đúng tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật; việc đánh giá kết quả thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, trong đó có các nghị quyết về chất vấn và giám sát chuyên đề tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XV vào tháng 10 tới đây.

Nhật Minh