Hội nghị cấp cao APEC 2025: Nơi 'ngoại giao cầu nối' lên tiếng

Hội nghị cấp cao APEC năm 2025 sẽ được tổ chức tại thành phố Gyeong-ju, Hàn Quốc từ ngày 29/10 - 2/11. (Nguồn: Getty Images)

Từ ngày 29/10 - 1/11, thành phố Gyeong-ju, Hàn Quốc là tâm điểm của truyền thông quốc tế khi có sự góp mặt của lãnh đạo 21 nền kinh tế dự Hội nghị cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) 2025.

Đây là lần đầu tiên Hàn Quốc tổ chức Hội nghị APEC sau hai thập kỷ và là sự kiện đối ngoại đa phương quốc tế quan trọng đầu tiên được tổ chức dưới thời Tổng thống Lee Jae Myung. Liệu bầu không khí an nhiên, mây núi trùng điệp trên đỉnh Namsan cùng “ngoại giao cầu nối” của chính quyền mới có thể góp phần đẩy lùi những cơn sóng gió bủa vây APEC 2025 và thế giới thời gian qua?

Khi “bên lề” thành chuyện chính

Để trả lời câu hỏi đó, cần nhìn vào tâm điểm quốc tế tại APEC tới. Cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từ sau khi ông Trump tái cử chắc chắn là sự kiện đáng chú ý hàng đầu.

Trong 1 giờ 40 phút, ngắn hơn so với dự kiến tại Căn cứ không quân Gimhae ở Busan, hai bên đã đều cập nhiều vấn đề then chốt. Theo đó, Mỹ sẽ cắt giảm 10% thuế quan với Trung Quốc; trong khi Bắc Kinh sẽ gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu đất hiếm.

Trung Quốc cũng “nỗ lực” ngăn chặn buôn bán, xuất khẩu tiền chất fentanyl sang Mỹ. Đồng thời, Bắc Kinh và Washington sẽ thiết lập khuôn khổ để nối lại việc xuất nhập khẩu đậu nành. Cuối cùng, hai nước đối thoại về công nghệ, đồng thời hợp tác để giải quyết vấn đề Ukraine.

Dù không họp báo chung, song cuộc gặp đã diễn ra trong bầu không khí thân thiện. Ông Trump khẳng định hai bên đã có cuộc gặp “tuyệt vời”, gọi ông Tập Cận Bình là “người bạn” và “nhà lãnh đạo vĩ đại của một đất nước vĩ đại”.

Về phần mình, Chủ tịch Trung Quốc cho rằng “khác biệt” giữa hai cường quốc là bình thường, song cần giữ cho mối quan hệ “đi đúng quỹ đạo”. Kêu gọi hai nước tiếp tục là “bạn bè và đối tác”, ông cũng đánh giá cao nỗ lực của ông Trump trong khôi phục hòa bình tại Trung Đông và đóng góp vào giải quyết vấn đề biên giới giữa các nước ASEAN.

Câu chuyện về Bán đảo Triều Tiên, dù không phải là chủ đề chính, song cũng ít nhiều “chiếm sóng” tại Hội nghị cấp cao APEC 2025. Mặc dù Tổng thống Donald Trump nhiều lần cho biết muốn được tiếp xúc trực tiếp với Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un, nhưng đến nay vẫn chưa đạt được kết quả như kỳ vọng.

Trong cuộc hội đàm với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung chiều 29/10, Tổng thống Donald Trump cho biết hai bên chưa thể thu xếp lịch trình cho một cuộc hội đàm trực tiếp với Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un, đồng thời khẳng định Washington sẽ tiếp tục nỗ lực thúc đẩy đối thoại với Bình Nhưỡng.

Thức thời để thành công

Về kinh tế, cách mạng số và trí tuệ nhân tạo (AI) cũng là trọng tâm tại Hội nghị cấp cao lần này. Chủ đề bao trùm của APEC 2025 là “Kết nối, Sáng tạo, Thịnh vượng”, nhấn mạnh tầm quan trọng của AI. Theo đó, AI có thể đóng góp tới 1,500 tỷ USD vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của châu Á-Thái Bình Dương tới năm 2030.

Tuy nhiên, còn đó cảnh báo về nguy cơ bất bình đẳng tiếp cận AI với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), vốn chiếm tới 97% số doanh nghiệp tại khu vực. Đồng thời, số lượng các vụ tấn công công mạng tăng tới 35%, gây thiệt hại 240 tỷ USD (2024) đòi hỏi các quốc gia cần xây dựng một quy chuẩn dữ liệu thống nhất và ký kết các thỏa thuận hợp tác về bảo đảm an ninh mạng.

Là một quốc gia đi đầu về công nghệ mạng, Hàn Quốc cần tận dụng cơ hội này. Ông Ryan Hass, nhà nghiên cứu cấp cao và cựu giám đốc phụ trách các vấn đề Trung Quốc tại Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ, nhận định: “Sự thay đổi về nhân khẩu học, AI và tính kết nối - đây là những chủ đề APEC 2025 cần nắm bắt”.

Phát triển bền vững cũng là một nội dung trọng tâm tại Hội nghị cấp cao APEC năm nay. Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) nhận định, thiên tai do biến đổi khí hậu đã gây thiệt hại 675 tỷ USD, tức 2,5% GDP toàn cầu.

Tuy nhiên, các cuộc thảo luận về năng lượng bền vững và an ninh lương thực phải đối mặt với thực tế rằng nhiều quốc gia, bao gồm cả nước chủ nhà, vẫn tiếp tục phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch, trong khi tình trạng thiếu dinh dưỡng tại những nước đang phát triển có thể trầm trọng thêm do thuế quan gia tăng. Các khoáng sản then chốt cho phát triển năng lượng xanh như lithium, cobalt… không phải sẵn có và đang trở thành mặt hàng được các nước lớn cạnh tranh gay gắt.

Về phần mình, phát biểu trước Liên hợp quốc, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung cam kết sẽ “xây dựng một nước Đại Hàn Dân Quốc mới… trở lại với cộng đồng quốc tế” thông qua một chính sách ngoại giao xanh, thực chất hơn. Các chủ đề khác như cải tổ Liên hợp quốc hay xây dựng một Khu thương mại tự do châu Á-Thái Bình Dương cũng có thể xuất hiện ít nhiều tại APEC 2025.

Xét cho cùng, thành công của Hội nghị cấp cao APEC 2025 sẽ phụ thuộc nhiều vào cách Seoul triển khai “ngoại giao cầu nối”. Bản lĩnh cùng sự khéo léo sẽ là chìa khóa để Hàn Quốc kết nối giữa phương Đông và phương Tây, thu hẹp bất đồng giữa nước phát triển và nước đang phát triển, hướng tới một “Tuyên bố Gyeong-ju” bao trùm, toàn diện, đóng góp vào hòa bình, thịnh vượng tại châu Á-Thái Bình Dương và thế giới.

Phan Quân