Hội nghị Thượng đỉnh EU - AU 2025:Khẳng định giá trị của chủ nghĩa đa phương

Các nhà lãnh đạo dự khai mạc Hội nghị Thượng đỉnh EU - AU lần thứ bảy tại Luanda (Angola). Ảnh: Amani Africa

Vào tháng 2-2022, khẩu hiệu được đưa ra tại Hội nghị Thượng đỉnh EU-AU lần thứ sáu là “Hai liên minh, một tầm nhìn”, nhanh chóng bị lu mờ khi Nga thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Sự chú ý của EU dường như tập trung vào các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza. EU ký kết các thỏa thuận trị giá hàng trăm tỷ euro với Mỹ, đồng thời giảm đầu tư vào lục địa này. Tuy nhiên, trong bối cảnh các nhà tài trợ lớn cắt giảm viện trợ và tình trạng nghèo đói cùng cực đang gia tăng ở châu Phi cận Sahara, mối quan hệ giữa châu Âu và châu Phi trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Với chủ đề “Thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng thông qua chủ nghĩa đa phương hiệu quả”, hội nghị thượng đỉnh năm nay do Tổng thống Angola Joao Lourenco và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa đồng chủ trì. Các nguyên thủ và lãnh đạo châu Phi như Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa, Tổng thống Cộng hòa Dân chủ Congo Felix Tshisekedi và Tổng thống nước chủ nhà Angola Joao Lourenco đều nhấn mạnh yêu cầu cấp bách về một mối quan hệ bình đẳng, thực chất, mang tính xây dựng và phản ánh lợi ích của cả hai bên trong bối cảnh thế giới đầy biến động.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres khẳng định: “Trục hợp tác giữa châu Âu và châu Phi cần trở thành một trong những điểm tựa trung tâm của cộng đồng quốc tế”. Trọng tâm hợp tác là làm sâu sắc hơn quan hệ giữa EU và AU, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghiệp, chuyển đổi năng lượng, công nghệ và khai thác hiệu quả nguồn khoáng sản chiến lược - yếu tố được coi là nền tảng cho phát triển dài hạn của cả hai lục địa. Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen nhấn mạnh, sự thịnh vượng của hai bên gắn bó chặt chẽ hơn bao giờ hết: Châu Âu có kinh nghiệm, công nghệ và nguồn lực triển khai, còn châu Phi sở hữu những tài nguyên then chốt để thúc đẩy tăng trưởng tương lai.

Các nhà phân tích nhận định, dù được nhiều bên săn đón, nhưng thực tế là AU cần EU. Ví dụ điển hình là sự hỗ trợ quan trọng của EU đối với sứ mệnh của AU tại Somalia (AUSSOM). Nếu được huy động hướng tới các ưu tiên do châu Phi đặt ra, các khoản đầu tư từ EU sẽ là chất xúc tác để thúc đẩy những dự án trọng điểm trong Chương trình nghị sự 2063 của AU. Vì vậy, tại Hội nghị Thượng đỉnh Luanda, các chính phủ trên khắp châu Phi tìm kiếm những con đường thương mại mới, đa dạng hóa dòng đầu tư và xây dựng khuôn khổ công bằng hơn cho sự dịch chuyển nhân tài. Trọng tâm của AU về công nghiệp hóa, chuyển đổi số và tạo việc làm cho lực lượng thanh niên đang gia tăng của mình hoàn toàn phù hợp với các ưu tiên được đưa ra thảo luận.

Trong khi đó, EU cần nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng của châu Phi, nhân khẩu học sẽ là nguồn lao động chính cho nền kinh tế toàn cầu và thị trường đang phát triển. EU cũng cần các quốc gia thành viên AU trong các cuộc đàm phán đa phương. Đồng thời, EU phải hỗ trợ hiệu quả các quốc gia châu Phi trong quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo.

Hội nghị Thượng đỉnh AU - EU tại Luanda không chỉ mang ý nghĩa ngoại giao, mà còn là một nỗ lực nhằm mở rộng hợp tác. Với trọng tâm là năng lượng, cơ sở hạ tầng, khí hậu và quan hệ đối tác kỹ thuật số, hội nghị thượng đỉnh lần này có thể định hình lại cách thức hợp tác giữa châu Phi và châu Âu, báo hiệu một cách tiếp cận thực tế cho sự gắn kết lục địa. Những gì đạt được tại Luanda về các cam kết, tài chính và khuôn khổ dự án có thể mở đường cho một chương mới trong quan hệ châu Phi - châu Âu.

Thùy Dương (Theo Kofiannan Foundation, African Leadership, Amani Africa, ISS, AU)