Hội thảo khoa học quốc tế về khoa học xã hội, nhân văn và giáo dục trong bối cảnh chuyển đổi số
Hội thảo nhận được gần 500 báo cáo tóm tắt, trong đó 358 báo cáo được chấp nhận gửi toàn văn và 198 bài được xét duyệt đưa vào danh mục báo cáo hội thảo.
Trong bối cảnh chuyển đổi số lan tỏa sâu rộng và có những tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, các ngành khoa học xã hội - nhân văn và giáo dục đứng trước vô vàn thách thức nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội lớn để khẳng định rõ hơn vai trò và vị thế của mình. Thu hút sự quan tâm sâu rộng từ cộng đồng học thuật trong và ngoài nước, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội chủ trì tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Khoa học xã hội, nhân văn và giáo dục trong bối cảnh chuyển đổi số” trong hai ngày từ 27-28/11.
Sự kiện trở thành diễn đàn học thuật đa ngành, đa chiều, rộng mở và giàu tiềm năng nhằm chia sẻ kết quả nghiên cứu mới, thảo luận những vấn đề cấp bách và đề xuất các giải pháp mang tính chiến lược đối với sự phát triển của khoa học xã hội - nhân văn và giáo dục trong kỉ nguyên số.
Toàn cảnh hội thảo “Khoa học xã hội, nhân văn và giáo dục trong bối cảnh chuyển đổi số”. Ảnh: Lưu Diễm.
Tới tham dự lễ khai mạc hội thảo, về phía Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam và các đại biểu quốc tế, có ông Romain Busuttil – Phó Tham tán Hợp tác Văn hóa của Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam; Giáo sư Michel Espagne – Trường Đại học Sư phạm Cao cấp Paris, Giám đốc nghiên cứu, Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp (CNRS), Điều phối chính hợp tác tổ chức hội thảo; Tiến sĩ Elsa Marguin-Hamon – Giám đốc nghiên cứu và quan hệ quốc tế, Trường Quốc gia Văn bản học, Lưu trữ và Nhân văn số, Đại học Paris; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Philippe Le Failler – Trưởng đại diện Viện Viễn Đông Bác Cổ tại Việt Nam; Giáo sư, Tiến sĩ Charlotte Morel – Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp (CNRS);...
Về phía Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, có Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hiền – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường, Phó trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo tổ chức Hội thảo, Trưởng Ban Chuyên môn Hội thảo; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Sơn – Hiệu trưởng Nhà trường, Trưởng Ban Chỉ đạo tổ chức Hội thảo; Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Minh – Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo, nguyên Hiệu trưởng Nhà trường; Giáo sư, Tiến sĩNghiêm Đình Vỳ – nguyên Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, nguyên Hiệu trưởng Nhà trường; Giáo sư, Tiến sĩĐinh Quang Báo – nguyên Hiệu trưởng Nhà trường; Phó Giáo sư, Tiến sĩNguyễn Văn Trào và Phó Giáo sư, Tiến sĩ Kiểu Văn Hoan – các Phó Hiệu trưởng Nhà trường, Phó trưởng Ban Chỉ đạo tổ chức Hội thảo; cùng các lãnh đạo, giảng viên, cán bộ, viên chức và sinh viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Về phía khách mời trong nước, có Giáo sư, Tiến sĩNgô Thị Phương Lan – Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Chủ tịch Mạng lưới Giáo dục Sư phạm Đông Nam Á; Giáo sư, Tiến sĩPhạm Văn Đức – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Triết học Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam; Giáo sư, Tiến sĩ Hồ Sĩ Quý – Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương; Tiến sĩVũ Thị Minh Hương – Phó Chủ tịch Ủy ban Ký ức Thế giới của UNESCO khu vực Châu Á - Thái Bình Dương; Phó Giáo sư, Tiến sĩNguyễn Thị Hạnh – Phó trưởng Khoa Chính trị Quốc tế và Ngoại giao, Học viện Ngoại giao;...
Các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế tham dự hội thảo. Ảnh: Lưu Diễm.
Góp phần hiện thực hóa các chiến lược quốc gia về khoa học xã hội, nhân văn, giáo dục
Trong bối cảnh nhiều Nghị quyết quan trọng đang được Việt Nam triển khai sâu rộng như Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; quá trình chuyển đổi số với những tác động sâu rộng từ Internet vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn (Big Data), Trí tuệ nhân tạo (AI) đang đặt ra nhiều thách thức và cơ hội mới.
Các ngành khoa học xã hội, nhân văn và giáo dục không chỉ cần thích ứng mà còn phải chủ động thay đổi để kịp thời lí giải, dự báo và định hình các chuyển biến xã hội. Điều này đòi hỏi những cách tiếp cận học thuật mới, liên ngành và sáng tạo, kết hợp nghiên cứu truyền thống với công nghệ hiện đại.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Sơn – Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội nhấn mạnh, xã hội hiện nay không chỉ bước vào quá trình chuyển đổi số mà còn chứng kiến một “thực tại mới”, nơi ba tầng khía cạnh giao thoa: thế giới vật lý, thế giới chủ quan của mỗi con người, và không gian số - môi trường vừa thật vừa ảo, nơi mỗi cá nhân đều sở hữu “hình ảnh số” và sở hữu “vật thể số” của riêng mình.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Sơn – Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội phát biểu khai mạc hội thảo. Ảnh: Lưu Diễm.
Sự tương tác giữa con người với thế giới vật lý truyền thống và không gian số đang định hình lại tâm lý, hành vi và tư duy trong thời đại hiện nay. Internet và dữ liệu đám mây - được xem như “bộ nhớ ngoài” khổng lồ của con người hiện đại - là nguồn tri thức đồ sộ, đồng thời đặt ra câu hỏi con người có thể đồng nhất kho tri thức này như một phần năng lực nhận thức hay sẽ bị phụ thuộc, dẫn đến phân ly chức năng nhận thức. Đây là những vấn đề trọng tâm mà khoa học xã hội nhân văn cần tiếp tục luận giải.
Qua đó, hội thảo góp phần thúc đẩy hợp tác nghiên cứu, chuyển giao tri thức và ứng dụng công nghệ giữa các trường đại học, học viện, viện nghiên cứu và các nhà khoa học trong nước và quốc tế; định hướng cho sự phát triển của khoa học xã hội - nhân văn và giáo dục trong kỉ nguyên số, đề xuất những mô hình thích ứng sáng tạo và hiệu quả; góp phần hiện thực hóa các chiến lược lớn của quốc gia về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số nói chung, cũng như trong các lĩnh vực khoa học xã hội, nhân văn và giáo dục nói riêng.
Ông Romain Busuttil – Phó Tham tán Hợp tác Văn hóa của Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam. Ảnh: Lưu Diễm.
Theo ông Romain Busuttil – Phó Tham tán Hợp tác Văn hóa của Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam, trí tuệ nhân tạo đang tạo ra những thay đổi sâu rộng trong nhiều ngành, lĩnh vực, trong đó có bảo tồn di sản, khoa học xã hội, nhân văn và giáo dục đào tạo. Công nghệ mới không chỉ mở ra các phương thức tiếp cận tri thức và dữ liệu hiệu quả hơn, mà còn đặt ra những câu hỏi mới về bảo tồn, chuyển giao giá trị văn hóa trong kỷ nguyên số.
Các quốc gia cần tăng cường chia sẻ học thuật và kinh nghiệm để tận dụng lợi thế công nghệ, đồng thời hạn chế những nguy cơ đi kèm như sự lệ thuộc dữ liệu hay thách thức về đạo đức số. Hội thảo lần này là dịp để các học giả, nhà nghiên cứu trao đổi quan điểm, thúc đẩy hợp tác công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời nhận diện rõ hơn các thách thức dưới tác động mạnh mẽ của chuyển đổi số.
Thu hút hơn 200 tác giả trong nước và quốc tế đến từ các cơ sở đại học trên thế giới
Ban Tổ chức hội thảo đã nhận được gần 500 báo cáo tóm tắt, trong đó 358 báo cáo được chấp nhận gửi toàn văn và 198 bài được xét duyệt đưa vào danh mục báo cáo của hội thảo. Phát biểu đề dẫn, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Bá Cường - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Đại học Sư phạm, Phó trưởng Ban Chuyên môn hội thảo cho biết, hội thảo thu hút sự quan tâm rộng rãi của đông đảo các nhà khoa học, nhà nghiên cứu.
Trong đó có nhiều báo cáo của các học giả quốc tế đến từ các cơ sở đại học uy tín như: Trường Đại học Sư phạm Cao cấp Paris; Trường Đại học Sư phạm Cao cấp Lyon; Trường Quốc gia Văn bản học, Lưu trữ và Nhân văn số - Đại học Paris; Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp; Viện Công nghệ Ấn Độ Indore; Đại học Bắc Kinh; Đại học Tôn Trung Sơn cùng nhiều trường đại học, học viện và viện nghiên cứu tại Việt Nam và nước ngoài.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Bá Cường - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Đại học Sư phạm phát biểu đề dẫn hội thảo. Ảnh: Lưu Diễm.
Trong khuôn khổ chương trình hội thảo, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Trường Quốc gia Văn bản học, Lưu trữ và Nhân văn số - Đại học Paris cũng tổ chức Lễ trao Biên bản hợp tác, chính thức xác lập thỏa thuận hợp tác đối tác chiến lược nhằm thúc đẩy sự hợp tác nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học của cả hai trường.
Các lĩnh vực hợp tác cơ bản gồm: Trao đổi giáo sư, giảng viên, nghiên cứu viên giảng viên, học viên sau đại học, nghiên cứu sinh; Phát triển các chương trình đào tạo chung; Phát triển dự án nghiên cứu khoa học chung; Đồng hướng dẫn luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ; Tổ chức hội thảo khoa học, tọa đàm học thuật; Tổ chức dịch thuật, xuất bản các ấn phẩm chung;…
Phiên toàn thể thứ nhất dưới dự chủ trì của Giáo sư, Tiến sĩ Michel Espagne; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hiền; Giáo sư, Tiến sĩ Hồ Sĩ Quý (lần lượt từ trái qua phải) tiến hành nghe và thảo luận các báo cáo của báo cáo viên. Ảnh: Lưu Diễm.
Hội thảo diễn ra các hoạt động đồng thời ở 4 tiểu ban chuyên môn, phản ánh các lĩnh vực nghiên cứu chính của khoa học xã hội, nhân văn và giáo dục trong kỷ nguyên số, bao gồm: Triết học - Tôn giáo học - Chính trị học - Xã hội học; Tâm lí học - Giáo dục học; Ngôn ngữ học - Văn học - Văn hóa học - Nghệ thuật học; Sử học - Nhân học - Lưu trữ học - Địa lí - Việt Nam học - Quốc tế học.
Sau hội thảo, các báo cáo sẽ tiếp tục được hoàn thiện, xét duyệt để công bố trong tập kỉ yếu hội thảo khoa học quốc tế, dự kiến xuất bản tại Việt Nam và Cộng hòa Pháp.
Hội thảo nhận được gần 500 báo cáo tóm tắt, trong đó 358 báo cáo được chấp nhận gửi toàn văn và 198 bài được xét duyệt đưa vào danh mục báo cáo của hội thảo. Ảnh: Lưu Diễm.
Các báo cáo của hội thảo rất đa dạng và tập trung vào các nhóm nội dung chính sau:
- Nhóm báo cáo nghiên cứu về khoa học xã hội và nhân văn nói chung, về triết học và tư tưởng triết học nói riêng trong kỉ nguyên số, dưới tác động của trí tuệ nhận tạo.
- Nhóm báo cáo nghiên cứu về tác động, những thời cơ, thách thức và giải pháp để ứng dụng trong giảng dạy triết học, chính trị học, tôn giáo học trước tác động của chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo,...
- Nhóm báo cáo nghiên cứu về biến đổi của tín ngưỡng, tôn giáo và hành vi văn hóa - xã hội, sự chuyển dịch của trải nghiệm tôn giáo và đời sống tinh thần trong môi trường số.
- Nhóm báo cáo nghiên cứu những vận động của chính trị học và xã hội học trước sự thay đổi của đời sống đương đại, đặc biệt là tác động của công nghệ, truyền thông và chuyển đổi số.
- Nhóm báo cáo nghiên cứu và vận dụng trong thực tiễn các công cụ của trí tuệ nhân tạo, công nghệ số và áp dụng các mô hình tiên tiến trong đào tạo và hỗ trợ đào tạo ở đại học; trong thực tiễn dạy học từ mầm non, tiểu học đến trung học cơ sở và trung học phổ thông ở trong nước và quốc tế.
- Nhóm báo cáo nghiên cứu những tiếp cận liên ngành, từ ngôn ngữ, văn học đến văn hóa và nghệ thuật, qua đó phản ánh những xu hướng vận động của khoa học xã hội - nhân văn trong kỉ nguyên số; những vấn đề nền tảng và ứng dụng của ngôn ngữ học, tiếng Việt trong giáo dục, nghiên cứu và đời sống.
- Nhóm báo cáo nghiên cứu về dịch thuật, văn hóa dịch và đào tạo dịch thuật trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo và công nghệ.
- Nhóm báo cáo nghiên cứu những vấn đề lí luận, phê bình văn học và nghệ thuật mở ra các cách tiếp cận mới đối với văn bản, diễn ngôn và sáng tạo nghệ thuật trong bối cảnh đa phương tiện.
- Nhóm báo cáo nghiên cứu về các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, kiến trúc, điêu khắc và mĩ thuật ứng dụng phản ánh sự giao thoa giữa nghệ thuật truyền thống và nghệ thuật đương đại, cũng như sự lan tỏa của sáng tạo số trong kiến trúc, mĩ thuật, âm nhạc và thiết kế.
- Nhóm báo cáo nghiên cứu về lịch sử, quốc tế học, chính trị học hoặc liên ngành, tiếp cận những vấn đề của sử học, chính trị học, quốc tế học nhằm giải thích các biến động của xã hội và trật tự thế giới trong lịch sử.
- Nhóm báo cáo nghiên cứu về công tác thư viện, lưu trữ tập trung vào lưu trữ học, số hóa tư liệu và khai thác di sản tri thức, góp phần định hình mô hình quản trị dữ liệu và lưu trữ trong thời đại công nghệ số.
- Nhóm báo cáo nghiên cứu Việt Nam học, Quốc tế học làm nổi bật những kết quả nghiên cứu về bản sắc văn hóa, cộng đồng, di sản và sự giao thoa văn hóa, từ đó làm rõ tiến trình kiến tạo, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa.
