Hội thảo 'Lồng ghép giới trong Xây dựng Pháp luật và Chính sách'

Phát biểu khai mạc Hội thảo. TS Hoàng Xuân Châu, Phó hiệu trưởng Trường Đại học luật Hà Nội nêu rõ, việc thúc đẩy bình đẳng giới là trách nhiệm chung của toàn cầu, một trách nhiệm đòi hỏi sự kiên trì, lòng dũng cảm và sự sáng suốt về mặt đạo đức. Luật pháp không chỉ đơn thuần điều chỉnh xã hội; nó còn cho thấy chúng ta là ai và chúng ta mong muốn trở thành ai. Và khi bình đẳng giới trở thành nền tảng của luật pháp và chính sách, điều đó báo hiệu một xã hội không chấp nhận sự bất công.

TS. Hoàng Xuân Châu phát biểu khai mạc.

Theo TS Hoàng Xuân Châu, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể, nhưng những mục tiêu vào năm 2030 và 2045 đòi hỏi phải hành động nhiều hơn nữa, suy nghĩ táo bạo hơn và lập pháp can đảm hơn. Lồng ghép giới không chỉ đơn thuần là một công cụ phân tích; nó là một lăng kính mang tính chuyển đổi, đảm bảo mọi chính sách, mọi luật lệ và mọi quyết định của thể chế đều mang dấu ấn của sự công bằng và phẩm giá con người.

Hội nghị này, không chỉ là một cuộc trao đổi chuyên môn mà còn là một cam kết chung nhằm định hình một tương lai, nơi bình đẳng được đặt vào vị trí trung tâm của quản trị. Trường Đại học Luật Hà Nội đang định hình một thế hệ chuyên gia pháp lý, những người hiểu rằng bình đẳng giới không phải là một lý tưởng tùy chọn mà là một điều kiện cơ bản cho công lý. Thông qua đối thoại, Trường Đại học Luật Hà Nội nỗ lực xây dựng một văn hóa pháp lý bảo vệ những người dễ bị tổn thương, trao quyền cho những người bị thiệt thòi và khai phá toàn bộ tiềm năng của mỗi cá nhân - phụ nữ, nam giới, trẻ em gái, trẻ em trai và các cộng đồng đa dạng giới.

Tại Hội thảo TS Đỗ Đức Hồng Hà, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho biết, lồng ghép giới trong lập pháp không phải là một mục tiêu độc lập hay một chính sách chỉ dành riêng cho phụ nữ. Nó phải được hiểu là một phương pháp chiến lược, một lăng kính phân tích bắt buộc trong toàn bộ quy trình xây dựng, thẩm tra và thông qua pháp luật. Mục tiêu của lồng ghép giới trong lập pháp là phân tích, dự báo các tác động khác biệt của một dự thảo quy phạm pháp luật đối với các giới khác nhau (nam, nữ và các nhóm giới khác), từ đó chủ động điều chỉnh chính sách để giải quyết các bất bình đẳng tiềm ẩn, hướng tới mục tiêu "bình đẳng giới thực chất" thay vì chỉ là bình đẳng về mặt hình thức.

Để thực hiện lồng ghép giới một cách hiệu quả, một quốc gia cần một hệ thống pháp lý "hai chân": Các quy định nội dung mạnh mẽ, khẳng định nguyên tắc bình đẳng giới và các quy định thủ tục chặt chẽ, bắt buộc các nguyên tắc đó phải được vận hành trong thực tế.

Dựa trên các phần tích từ thực tiễn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Đỗ Đức Hồng Hà đề xuất một số khuyến nghị khả thi nhằm tăng cường lồng ghép giới trong lập pháp, hướng tới mục tiêu BĐG vào năm 2030 và Tầm nhìn 2045 cụ thể: đối với Quốc hội (Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Văn hóa - Xã hội, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp) trong lần sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật tiếp theo, hoặc quan trọng hơn là trong Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số64/2025/QH15, được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 87/2025/QH15, cần loại bỏ cụm từ mang tính tùy nghi "nếu có" đối với Đáng giá tác động giới. Thay vào đó, cần thiết lập một quy trình sàng lọc bắt buộc để xác định các dự án luật bắt buộc phải thực hiện đánh giá tác động giới sâu, bất kể quan điểm ban đầu của cơ quan soạn thảo. Cần chính thức hóa, "luật hóa" mạnh mẽ hơn vai trò "Thẩm tra lồng ghép vấn đề bình đẳng giới" của Ủy ban Văn hóa - Xã hội.

Đối với Chính phủ, cần ban hành một chương trình hành động quốc gia để thu thập và công bố định kỳ 05 khoảng trống dữ liệu giới cốt lõi. Đây là điều kiện tiên quyết để đánh giá tác động giới có thể thực hiện một cách thực chất và dựa trên bằng chứng. Tổ chức các chương trình đào tạo thực hành, bắt buộc về kỹ thuật phân tích và thực hiện đánh giá tác động giới cho các cán bộ pháp chế, cán bộ xây dựng chính sách của tất cả các Bộ, ngành, chuyển đổi từ đánh giá tác động giới "hình thức" sang đánh giá tác động giới thực chất.

Các đại biểu, chuyên gia trao đổi tại Hội thảo.

Hội thảo gồm 4 phiên: Phiên 1: Lồng ghép giới trong xây dựng pháp luật – quy định và tác động; Phiên 2: Các yếu tố then chốt trong lồng ghép giới trong xây dựng pháp luật; Phiên 3: Chuyển từ pháp luật nhạy cảm giới sang pháp luật mang tính chuyển đổi giới; Phiên 4: Hướng tới bình đẳng giới đến năm 2030, tầm nhìn 2045 với các nội dung cụ thể về: Lồng ghép giới trong Luật Hôn nhân và Gia đình - Những thành tựu trong việc bảo vệ quyền của phụ nữ; từ pháp luật đáp ứng giới đến tác động tích cực đối với đời sống phụ nữ và phát triển kinh tế - xã hội; đánh giá tác động giới trong quy trình xây dựng luật - Thực tiễn tốt và thách thức trong soạn thảo; từ Phân tích Giới và Bao trùm (GBA Plus) đến Chuyển đổi Xanh: Đánh giá Tác động Giới của Kế hoạch Khí hậu năm 2020 của Canada 'Môi trường trong lành và Nền kinh tế xanh và khuyến nghị đối với Việt Nam; thúc đẩy Lồng ghép Giới trong Xây dựng Pháp luật và Chính sách: Hướng tới Bình đẳng giới ở Việt Nam.

M.Khang