HTX xuất khẩu nông sản sang Campuchia: Nhiều dư địa nhưng không còn dễ dàng

Theo Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương), năm 2024, kim ngạch ngoại thương của Campuchia đạt gần 55 tỷ USD với nhập khẩu đạt 28,4 tỷ USD, xuất khẩu đạt 26,2 tỷ USD. Trong bức tranh đó, giao thương Việt Nam - Campuchia đã chiếm khoảng 20%. Nếu tính riêng nhập khẩu của nước này, năm 2024, Việt Nam chiếm 18,3% kim ngạch với giá trị 5,3 tỷ USD.

Thị trường đã bão hòa?

Định vị ở vị thế chiếm tới gần 20% kim ngạch ngoại thương của Campuchia, các HTX, doanh nghiệp Việt có nên bằng lòng với kết quả này hay cần tìm kiếm những hướng đi chiến lược hơn?

Đây cũng là tâm tư của không ít HTX hiện nay. Anh Nguyễn Văn Ba, Chủ tịch, kiêm giám đốc HTX miến Việt Cường (Thái Nguyên), cho biết sản phẩm của HTX đã xuất khẩu sang Campuchia nhưng thực chất số lượng còn hạn chế, chưa tận dụng hết tiềm năng, thế mạnh của hai nước.

Trao đổi với Vnbusiness, anh Lê Minh Trung, Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Minh Trung (Tây Ninh), cho biết mãng cầu của HTX đã xuất khẩu sang Campuchia. Đây là một điều kiện thuận lợi vì từ Tây Ninh vận chuyển sang Campuchia khá gần. Và so với một số thị trường khác như Mỹ, EU, Nhật thì yêu cầu về mặt chất lượng hàng hóa của Campuchia không khắt khe bằng.

Rau củ, quả, nông sản đang là mặt hàng tiềm năng xuất khẩu sang Campuchia.

Tuy nhiên theo anh Lê Minh Trung, con đường xuất khẩu sang Campuchia chủ yếu là qua đường tiểu ngạch. Thời gian đầu, hình thức xuất khẩu này có thuận lợi nhưng vài năm trở lại đây, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt. Từ trước đó, các sản phẩm của Thái Lan và Trung Quốc tràn vào thị trường này nhiều, cộng thêm việc Campuchia đang ngày càng siết chặt các quy định về xuất xứ và chất lượng nên việc xuất khẩu sang thị trường này cũng cần chú trọng nhiều vấn đề hơn.

Câu chuyện của HTX Minh Trung hay HTX Việt Cường không phải là cá biệt. Nó phản ánh một thực tế: thị trường Campuchia dù rất tiềm năng nhưng không còn là một sân chơi "dễ tính" như trước. Mặc dù dư địa vẫn còn, nhưng nó không còn rộng mở như giai đoạn đầu.

Ông Đỗ Việt Phương, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Campuchia, cho rằng riêng xuất khẩu của Việt Nam sang Campuchia chiếm khoảng 18,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của Campuchia đã cho thấy sự thâm nhập sâu rộng của hàng hóa Việt Nam tại thị trường này, đồng thời cũng đặt ra câu hỏi về khả năng mở rộng thêm thị trường cho các HTX, doanh nghiệp Việt.

Bán rau thì là, miễn phí con cá chép: Cơ hội vàng cho HTX

Vậy, các doanh nghiệp và HTX Việt Nam nên định hướng như thế nào để tiếp tục khai thác thị trường này? Câu trả lời nằm ở chính nhu cầu thiết yếu của người dân Campuchia và sự phát triển kinh tế của đất nước họ.

Ông Đỗ Việt Phương, chia sẻ một đầu bếp ở Campuchia đã nói rằng “tôi bán cho anh 1 bát canh cá chép, thì nghĩa là chúng tôi bán cho anh rau thì là, còn miễn phí con cá chép”. Câu chuyện của ông Đỗ Việt Phương đã vẽ nên một bức tranh rõ ràng về thị trường Campuchia đó là rau củ quả là mặt hàng có giá trị cao và đang khan hiếm. Đây là cơ hội vàng cho các HTX Việt Nam, nơi sản xuất nông nghiệp đang ngày càng được chuyên nghiệp hóa và nâng cao chất lượng.

Đặc biệt, với định hướng "một hành trình, hai điểm đến" (liên kết du lịch Việt Nam - Campuchia), nhu cầu của Campuchia về hàng hóa phục vụ du lịch như đồ ăn, thức uống cũng như hàng thủ công mỹ nghệ được các chuyên gia dự báo sẽ tăng cao. Đây là một thế mạnh của nhiều HTX và doanh nghiệp Việt, có thể tận dụng để đưa sản phẩm đặc trưng của mình sang Campuchia.

Theo anh Lê Minh Trung, HTX xuất khẩu quả tươi sang Campuchia với khách hàng ban đầu chủ yếu là các nhà hàng, quán ăn phục vụ người Việt và người gốc Hoa. Nhưng gần đây, nhu cầu từ các siêu thị và chợ địa phương của người Campuchia cũng tăng mạnh. Họ rất quan tâm đến chất lượng và quy trình sản xuất của HTX.

Thách thức lớn nhất mà HTX phải đối mặt là vấn đề bảo quản và vận chuyển để giữ được độ tươi ngon của sản phẩm. Tuy nhiên, bằng cách đầu tư vào quy trình thu hoạch, đóng gói, hệ thống kho lạnh và xe chuyên dụng, HTX đã khắc phục được khó khăn này và xây dựng được uy tín vững chắc trên thị trường.

Ngoài rau củ quả, đồ ăn, hàng thủ công mỹ nghệ, các chuyên gia cho rằng, các mặt hàng về thủy sản cũng đang là tiềm năng xuất khẩu qua Campuchia. Tuy nhiên, một thực tế đáng lưu ý là 70% thủy sản tại Campuchia đang được nhập khẩu qua đường tiểu ngạch. Đây là một cơ hội lớn cho các HTX, doanh nghiệp thủy sản Việt Nam, với lợi thế quy mô sản xuất lớn, chất lượng ổn định và gần gũi về địa lý. Và nhiều HTX Việt đang tận dụng điều này. Như cá trê vàng của HTX nông nghiệp dịch vụ thủy sản Mỹ Thạnh Tây (Tây Ninh) cũng đã xuất khẩu sang Campuchia.

Bên cạnh những cơ hội, thị trường Campuchia cũng đặt ra nhiều thách thức mà HTX cần lưu ý. Theo các chuyên gia, phía Campuchia ngày càng siết chặt các quy định về chất lượng và dư lượng thuốc BVTV. Họ thậm chí đã phát hiện chất bảo quản trên một số loại trái cây nhập khẩu và khuyến cáo không tiêu thụ. Do đó, các HTX cần chú trọng kiểm soát chất lượng từ khâu sản xuất đến đóng gói, đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn.

Từ tháng 6 vừa qua, Campuchia đã đưa ra chính sách mới về việc thắt chặt quy định về xuất xứ hàng hóa. Điều này đòi hỏi các HTX Việt phải có giấy tờ minh bạch, rõ ràng để tránh rủi ro.

Ông Đỗ Việt Phương cho rằng Campuchia đang có mong muốn hợp tác sâu hơn với Việt Nam trong lĩnh vực nông nghiệp. Họ mong nhiều HTX, doanh nghiệp sang Campuchia để hướng dẫn trồng rau, củ, chăn nuôi. Điều này không chỉ là cơ hội để xuất khẩu giống, nông sản, nông cụ, mà còn là cơ hội để xây dựng chuỗi cung ứng ngay trên đất bạn. Tuy nhiên, việc tăng trưởng đột phá trong giai đoạn tới sẽ khó khăn hơn. Thay vì cố gắng tăng thị phần một cách đại trà, các doanh nghiệp và HTX nên tập trung vào những thị trường ngách, những sản phẩm có giá trị gia tăng cao và không phải là thế mạnh sản xuất của Campuchia.

Chẳng hạn như Campuchia đang định hướng phát triển theo xu hướng xanh, bền vững nên quá trình xuất khẩu những mặt hàng nông sản, hàng hóa của HTX được sản xuất theo quy trình này sẽ rất tiềm năng. Điều HTX cần quan tâm là làm sao để gặp đúng được đối tác, đề cập đến đúng sản phẩm mà đối tác quan tâm. Chẳng hạn như những HTX sản xuất phân vi sinh làm sao kết nối được với là những đơn vị trồng sắn, điều, hồ tiêu… tại Campuchia, thì đó chính là thị trường ngách để HTX phát triển.

Huyền Trang