Hướng tới Đại hội đại biểu Đảng bộ Quốc hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030:Hoàn thiện thể chế, pháp luật, tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới

Trên thế giới, cục diện chính trị, an ninh quốc tế tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gia tăng; xung đột cục bộ, tranh chấp chủ quyền, an ninh phi truyền thống, biến đổi khí hậu, dịch bệnh toàn cầu… đặt ra những thách thức to lớn đối với mọi quốc gia.

Quốc hội khóa XV biểu quyết thông qua Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp với 100% tổng số ĐBQH có mặt tham gia biểu quyết tán thành tại Kỳ họp thứ Bảy. Ảnh: Lâm Hiển

Ở trong nước, sau gần 40 năm Đổi mới, thế và lực, sức mạnh tổng hợp quốc gia, uy tín quốc tế của Việt Nam chưa bao giờ cao như hiện nay. Tuy nhiên, sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN vẫn đứng trước yêu cầu ngày càng cao: Giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển, đồng thời bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN.

Công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật có nhiều đổi mới, sáng tạo

Để đáp ứng yêu cầu nêu trên, đòi hỏi hệ thống pháp luật nói chung và trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, đối ngoại nói riêng phải được xây dựng và hoàn thiện ở mức cao hơn, khắc phục các vướng mắc, bất cập, bảo đảm tính dự báo và khả năng thích ứng mạnh mẽ hơn.

Do đó, xây dựng và hoàn thiện thể chế, pháp luật nhằm tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới là một trong những yêu cầu cấp thiết đang đặt ra.

Trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại luôn bám sát chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng về quốc phòng, an ninh, đối ngoại; sự chỉ đạo của Đảng ủy Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đảng ủy Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan, chủ trì thẩm tra và trình Quốc hội thông qua 21 dự án luật, 1 nghị quyết của Quốc hội, 1 nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và 3 điều ước quốc tế; phối hợp thẩm tra 148 dự án luật, pháp lệnh và 70 dự thảo nghị quyết.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp thông qua Luật Dữ liệu tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV. Ảnh: Hồ Long

Ủy ban đã đề xuất, ký kết 19 thỏa thuận hợp tác với nghị viện các nước, trong đó thiết lập cơ chế Ủy ban hợp tác liên nghị viện với Trung Quốc và Cuba. Các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết do Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại chủ trì thẩm tra được Quốc hội thông qua với tỷ lệ tán thành trên 85%, nhiều luật đạt 100%.

Nổi bật như: Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp; Luật Phòng không nhân dân; Luật Dữ liệu; Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân; Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm đấu giá biển số xe ô tô; Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giám sát trật tự, an toàn giao thông… Các dự án luật liên quan đến quốc phòng, an ninh và đối ngoại đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Trong những năm qua, cùng với việc hoàn thiện pháp luật về quốc phòng, an ninh và đối ngoại, Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại còn tích cực tham gia xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, góp phần tháo gỡ những điểm nghẽn, rào cản, tạo cơ chế giải phóng nguồn lực cho phát triển. Các đạo luật, chính sách liên quan ngày càng đồng bộ, chặt chẽ, bảo đảm tính khả thi, kịp thời, tạo tiền đề quan trọng cho phát triển.

Điểm nổi bật là công tác xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật có nhiều đổi mới, sáng tạo, cơ bản đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong phát triển đất nước thời kỳ mới.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội khóa XV. Ảnh: Phạm Thắng

Trong đó, trọng tâm là tiếp tục sắp xếp, tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hệ thống chính trị, gắn với đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số; hình thành cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và chuyển đổi số quốc gia; tăng cường hội nhập quốc tế sâu rộng, mở rộng hợp tác trong nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, phát triển kinh tế số, bảo đảm an ninh mạng; khuyến khích khu vực kinh tế tư nhân phát triển, trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.

Bên cạnh kết quả đạt được, trong công tác thẩm tra, tham gia thẩm tra xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại nhận thấy, công tác phối hợp lập, thẩm tra chương trình xây dựng luật, pháp lệnh tuy đã cải tiến nhưng có nội dung còn hạn chế; các dự án được đưa vào chương trình chủ yếu nhằm xử lý vấn đề phát sinh trước mắt, chưa có chiến lược lập pháp khoa học, hợp lý về quốc phòng, an ninh và đối ngoại.

Công tác phối hợp trong quá trình thẩm tra, điều chỉnh, bổ sung chương trình và chuẩn bị dự án luật, nghị quyết còn chưa nhịp nhàng; có một số nội dung chưa sát với thực tiễn. Việc nghiên cứu, tham gia ý kiến vào các dự án luật, pháp lệnh của một số thành viên Ủy ban còn hạn chế; thời gian dành cho thẩm tra mỗi dự án chưa thỏa đáng, ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo thẩm tra. Chưa xây dựng được đầy đủ dữ liệu số về công tác ban hành văn bản quy phạm pháp luật; trình độ, kỹ năng ứng dụng công nghệ số, AI của một bộ phận đại biểu Quốc hội, chuyên viên Vụ chuyên môn còn hạn chế.

Nguyên nhân chủ yếu là do lĩnh vực quốc phòng, an ninh và đối ngoại có phạm vi rộng, đặc thù, nhiều nội dung nhạy cảm, yêu cầu bảo mật, ảnh hưởng đến hoạt động trao đổi, thảo luận. Đầu nhiệm kỳ khóa XV, tác động của đại dịch Covid-19 ảnh hưởng lớn đến triển khai các chương trình, kế hoạch. Một số dự án luật, nghị quyết chưa bảo đảm thời gian trình; nhiều văn bản gửi muộn, sát ngày khai mạc kỳ họp, gây khó khăn cho nghiên cứu, thẩm tra. Đội ngũ cán bộ, công chức tuy đã kiện toàn nhưng năng lực, kinh nghiệm chưa đồng đều; chế độ, chính sách còn bất cập...

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Dữ liệu cá nhân tại Kỳ họp thứ Chín với tỷ lệ tán thành cao. Ảnh: Hồ Long

Cụ thể hóa đầy đủ quan điểm, đường lối của Đảng về bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới

Phát huy kết quả đạt được, khắc phục hạn chế, để thực hiện nhiệm vụ “xây dựng và hoàn thiện thể chế, pháp luật nhằm tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, Đảng ủy Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đề xuất một số giải pháp:

Thứ nhất, quán triệt, cụ thể hóa đầy đủ quan điểm, đường lối của Đảng về bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, đặc biệt là các nghị quyết chiến lược về quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Làm tốt công tác tham mưu chiến lược về chính sách, pháp luật trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, đối ngoại góp phần bảo vệ tổ quốc từ sớm, từ xa; phát triển kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên mới; làm tốt công tác giám sát để phát hiện kịp thời các điểm nghẽn, tiêu cực, tham nhũng.

Thứ hai, hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật về quốc phòng, an ninh, đối ngoại, bảo đảm tính thống nhất, khả thi, phù hợp với chuẩn mực quốc tế nhưng giữ vững nguyên tắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ.

Thứ ba, ưu tiên xây dựng, sửa đổi các luật liên quan đến xây dựng Quân đội nhân dân và Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; tinh gọn bộ máy; liên quan đến an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, phòng chống tội phạm phi truyền thống, bảo vệ chủ quyền số, an ninh kinh tế, an ninh năng lượng.

Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương và Phó Bí thư Đảng ủy Quốc hội Vũ Hải Hà trao Quyết định của Ban Thường vụ Đảng ủy Quốc hội chỉ định tham gia Ban Chấp hành và tặng hoa chúc mừng Ban Chấp hành Đảng bộ Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại nhiệm kỳ 2025 - 2030 ngày 22/6/2025. Ảnh: Trung Thành

Thứ tư, tăng cường phối hợp giữa Quốc hội, Chính phủ, bộ, ngành, địa phương trong xây dựng và thực thi pháp luật; kịp thời giải quyết vướng mắc, khắc phục điểm nghẽn trong xây dựng, thẩm tra, tiếp thu, chỉnh lý các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết.

Thứ năm, nâng cao năng lực đội ngũ ĐBQH chuyên trách, cán bộ, chuyên viên của Ủy ban tinh thông nghiệp vụ chuyên môn, pháp luật, công nghệ, cơ bản làm việc tốt trong môi trường số và môi trường quốc tế; chú trọng đào tạo chuyên sâu kỹ năng phân tích, đàm phán quốc tế; kỹ năng ứng dụng chuyển đổi số, AI.

Thứ sáu, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tranh thủ kinh nghiệm, nguồn lực từ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện để xây dựng pháp luật phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện Việt Nam.

Tập trung xây dựng hệ thống pháp luật về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia

Trong nhiệm kỳ tới, bên cạnh việc hoàn thiện pháp luật về quốc phòng, an ninh, đối ngoại, cần tập trung xây dựng hệ thống pháp luật về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đáp ứng yêu cầu trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Cụ thể, trước hết, cần hoàn thiện thể chế, pháp luật về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo gắn với chiến lược phát triển bền vững, nâng cao sức cạnh tranh quốc gia; khuyến khích doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp công nghệ cao tham gia nghiên cứu, phát triển, ứng dụng công nghệ mới gắn với quốc phòng, an ninh. Ban hành luật, nghị quyết chuyên đề về AI, dữ liệu lớn, an ninh mạng, kinh tế số, bảo đảm đồng bộ với pháp luật quốc tế, phù hợp điều kiện Việt Nam.

Ủy viên Ban Thường vụ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, Thiếu tướng Trần Đức Thuận phát biểu tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Ảnh: Trung Thành

Hai là, đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động lập pháp, giám sát, quyết định chính sách; ứng dụng AI, dữ liệu mở trong xây dựng pháp luật và phục vụ nhân dân.

Ba là, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực số chất lượng cao, nâng cao kỹ năng công nghệ số, phân tích dữ liệu, nghiên cứu khoa học... Đẩy mạnh hợp tác quốc tế về khoa học công nghệ, tận dụng nguồn lực, tri thức, công nghệ tiên tiến, đồng thời bảo vệ chủ quyền số, an ninh quốc gia trên không gian mạng.

Xây dựng và hoàn thiện thể chế, pháp luật về quốc phòng, an ninh, đối ngoại là nhiệm vụ vừa cấp bách vừa lâu dài, đòi hỏi sự lãnh đạo thống nhất của Đảng, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của toàn dân.

Với những kết quả đạt được và giải pháp đề ra, chúng ta tin tưởng hệ thống pháp luật nói chung và pháp luật về quốc phòng, an ninh, đối ngoại nói riêng sẽ ngày càng hoàn thiện, trở thành cơ sở pháp lý quan trọng để củng cố sức mạnh tổng hợp quốc gia, giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong mọi tình huống.

Thiếu tướng Trần Đức Thuận - Ủy viên Ban Thường vụ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại