Hướng tới hòa bình, ổn định tại Trung Đông

Người dân Palestine sơ tán tránh xung đột tại Gaza. (Ảnh: THX/TTXVN)

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres từng nhiều lần khẳng định, giải pháp hai nhà nước, Israel và Palestine cùng chung sống trong hòa bình và an ninh, là “con đường khả thi duy nhất” dẫn đến hòa bình bền vững ở Trung Đông.

Với nỗ lực không ngừng của các quốc gia và tổ chức quốc tế, giải pháp hai nhà nước đang dần được hồi sinh mạnh mẽ. Làn sóng ủng hộ đã lan rộng đến khoảng 150 quốc gia trên thế giới.

Mới đây nhất, tại Khóa họp 80 của Đại hội đồng Liên hợp quốc, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố, Paris chính thức công nhận Nhà nước Palestine. Ngay trước đó, các nước gồm Anh, Canada, Australia, Bồ Đào Nha cũng đưa ra quyết định tương tự, đánh dấu bước tiến quan trọng trong nỗ lực thúc đẩy hòa bình tại Trung Đông.

Không phải là những nước đầu tiên công nhận Nhà nước Palestine nhưng lựa chọn nêu trên của Pháp, Anh thu hút sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng quốc tế. Bởi lẽ, bước đi này đánh dấu sự thay đổi trong lập trường của hai cường quốc vốn có thái độ dè dặt khi đề cập đến việc công nhận Nhà nước Palestine.

Hơn nữa, việc Anh, Pháp - những quốc gia có vị thế hàng đầu tại châu Âu, đồng thời là hai Ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc - công nhận Nhà nước Palestine được cho là sẽ tạo ra phản ứng dây chuyền tại Lục địa Già nói riêng và trên toàn thế giới nói chung, khiến xu hướng ủng hộ giải pháp hai nhà nước ngày càng lan tỏa mạnh mẽ.

Đây là nền tảng quan trọng giúp Palestine củng cố vị thế về pháp lý và ngoại giao, đồng thời tạo sức ép buộc các bên liên quan ngồi vào bàn đàm phán hòa bình.

Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cho rằng, sự công nhận của các nước là điều kiện “cần” nhưng chưa “đủ” để hiện thực hóa mục tiêu thành lập một Nhà nước Palestine độc lập, khép lại nhiều năm dài xung đột và mang đến bình yên cho Dải Gaza.

Cuộc giao tranh khốc liệt trên thực địa cùng tình trạng các khu định cư của người Do thái tiếp tục mở rộng tại Bờ Tây khiến những yếu tố cần thiết để thành lập một Nhà nước Palestine độc lập đang ngày càng trở nên mong manh. Israel - bên liên quan trực tiếp cuộc xung đột, cũng nhiều lần kiên quyết bác bỏ việc thành lập Nhà nước Palestine độc lập.

Bên cạnh đó, dù nhận được sự ủng hộ của hàng trăm quốc gia nhưng tư cách thành viên đầy đủ tại Liên hợp quốc của Palestine lại phụ thuộc vào sự chấp thuận của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Để trở thành thành viên đầy đủ của tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh, Palestine cần ít nhất chín trong số 15 thành viên Hội đồng Bảo an ủng hộ và không có phiếu phủ quyết nào từ năm Ủy viên thường trực, trong đó có Mỹ.

Thực tế cho thấy, đây là một mục tiêu không dễ đạt được. Palestine chính thức nộp đơn từ năm 2011 nhưng đến nay, mong muốn trở thành thành viên đầy đủ của Liên hợp quốc vẫn chưa được hiện thực hóa.

Kể từ khi bùng nổ mạnh mẽ vào tháng 10/2023, cuộc xung đột tại Dải Gaza đã cướp đi sinh mạng của hơn 60 nghìn người Palestine, buộc hàng trăm nghìn người dân phải rời bỏ nhà cửa. Cơ sở hạ tầng bị phá hủy nghiêm trọng, hơn 2 triệu người dân đối diện nạn đói hằng ngày...

Trong ngắn hạn, sự công nhận Nhà nước Palestine của Anh, Pháp và các nước phương Tây khó có thể dẫn đến những thay đổi căn bản trên thực tế. Tuy nhiên, bước đi này được kỳ vọng sẽ tạo ra sức ép ngoại giao đáng kể, khiến các bên liên quan cuộc xung đột phải tính toán thêm các cách tiếp cận đối với tiến trình hòa bình Trung Đông.

NGUYỄN HÀ