Hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam 9/11: Lan tỏa ý thức sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật

Pháp luật phải đi trước để định hướng hành vi

Trong bối cảnh chuyển đổi số, hội nhập quốc tế sâu rộng và sự bùng nổ thông tin trên không gian mạng, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thực tế cho thấy tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm trong thanh, thiếu niên, học sinh, sinh viên còn diễn biến phức tạp; nhận thức pháp luật của phạm nhân tại các cơ sở giam giữ vẫn còn hạn chế. Xuất phát từ yêu cầu đó, tập thể lãnh đạo Khoa Luật xác định công tác tuyên truyền pháp luật không chỉ là nhiệm vụ học thuật mà còn là trách nhiệm chính trị – xã hội.

PGS.TS Nguyễn Ngọc Hà – Trưởng Khoa Luật, Học viện An ninh nhân dân triển khai kế hoạch tuyên truyền, phổ biến pháp luật tại các trường học, tổ chức xã hội và cơ sở giam giữ.

Trao đổi với phóng viên Báo CAND, PGS.TS Nguyễn Ngọc Hà – Trưởng Khoa Luật, Học viện ANND chia sẻ: “Hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật của Khoa được duy trì thường xuyên từ những năm đầu thành lập khoa, gắn liền với yêu cầu giáo dục, bồi dưỡng pháp luật cho cán bộ, học viên và nhân dân theo tinh thần Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 và các chương trình hành động của Bộ Công an, Bộ Giáo dục và Đào tạo. Năm 2023 đánh dấu bước ngoặt khi Khoa Luật thành lập Tổ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật gồm các giảng viên giàu kinh nghiệm, có chuyên môn sâu và phong cách truyền đạt sinh động. Tổ đã triển khai nhiều buổi tuyên truyền pháp luật cho sinh viên trong “Tuần lễ công dân – sinh viên”, cho người dân trong các chương trình dân vận và tại nhiều địa phương”.

Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Hà, từ tháng 3/2023 đến 10/2025, Khoa đã thực hiện hơn 100 lượt tuyên truyền pháp luật cho học sinh, người dân và phạm nhân. Những hoạt động này góp phần nâng cao nhận thức, phòng ngừa vi phạm từ sớm, từ xa; tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước và củng cố niềm tin của nhân dân vào pháp luật, Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam theo đúng tinh thần “pháp luật phải đi trước để định hướng hành vi”, bảo đảm an ninh con người trong môi trường số.

Thiếu tá, Tiến sĩ Lê Quỳnh Mai được biết đến là giảng viên có kinh nghiệm và nhiệt huyết với hoạt động tuyên truyền pháp luật. Theo chân báo cáo viên, chúng tôi được tham dự một buổi tuyên truyền về vấn đề phòng, chống bạo lực mạng; cảnh giác với các thủ đoạn lừa đảo trên không gian mạng; phòng, chống “bắt cóc online” tại một trường THCS trên địa bàn Thủ đô Hà Nội. Có chứng kiến sự hào hứng, chăm chú lắng nghe của các em học sinh trước những vấn đề nổi cộm trong trường học, chúng tôi mới thấy ý nghĩa thiết thực từ những kiến thức pháp luật mà chị lan tỏa tới các em học sinh.

Song song đó, các nội dung như quyền trẻ em, quyền con người; kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn; phòng, chống thuốc lá, thuốc lá điện tử và chất gây nghiện; phòng, chống bạo lực học đường; phòng ngừa vi phạm pháp luật trong sinh viên… được chị và đồng nghiệp lan tỏa rộng khắp các trường học tại Hà Nội và nhiều tỉnh, thành khác. Nhờ đó, học sinh hiểu rõ hơn quyền, nghĩa vụ công dân, ý thức an toàn giao thông, phòng tránh tệ nạn xã hội và sử dụng mạng xã hội văn minh. Qua công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, các em học sinh hiểu hơn về quyền của mình và nghĩa vụ phải tuân thủ pháp luật, biết nói “không” với vi phạm, thậm chí chủ động tuyên truyền lại cho bạn bè, người thân. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của công tác phổ biến pháp luật trong giáo dục thế hệ trẻ – một hướng đi thiết thực, bền vững trong bối cảnh chuyển đổi số.

Trong tháng 10/2025, Học viện ANND phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo cùng Tỉnh đoàn Hưng Yên tổ chức thành công buổi tập huấn chuyên đề “Chuyển đổi số, kỹ năng số và an ninh mạng” cho 340.000 học sinh THCS, THPT toàn tỉnh. Chương trình được phát trực tuyến đến hơn 8.000 điểm truy cập qua Zoom và YouTube, phổ cập kiến thức số, kỹ năng học tập, sinh hoạt, làm việc an toàn trong không gian mạng, giúp học sinh chủ động thích ứng và phát triển trong tương lai. Đến tháng 11/2025, Học viện An ninh nhân dân tiếp tục phối hợp với Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh và Tỉnh đoàn Hưng Yên tổ chức tập huấn trực tuyến “Bình dân học vụ số” kết nối tới hơn 1.000 điểm cầu với sự tham gia của hơn 250.000 cán bộ, đoàn viên và người dân tỉnh Hưng Yên.

Tham gia tuyên truyền, báo cáo viên là giảng viên Khoa Luật đã rất xúc động khi các đoàn viên thanh niên, các em học sinh chăm chú tiếp thu, có ý kiến thắc mắc về biện pháp phòng ngừa thủ đoạn lừa đảo. “Buổi hôm đó, một bạn thanh niên khuyết tật đã mạnh dạn chia sẻ rằng chính bạn ấy đã từng bị lừa đảo và mất một số tiền lớn. Thật xúc động khi bạn ấy đã mở lòng chia sẻ câu chuyện cá nhân để có thể trở thành bài học cho nhiều người khác”, chị nhớ lại.

Giá trị nhân văn trong công tác giáo dục, cải tạo phạm nhân

Không chỉ hướng đến học sinh, sinh viên, Khoa Luật, Học viện ANND còn phối hợp với Chi hội Luật gia Bộ Công an, Trung ương Hội Luật gia Việt Nam và các đơn vị chức năng tổ chức tuyên truyền, tư vấn pháp luật cho phạm nhân tại Trại giam Xuân Nguyên (Hải Phòng) và Trại giam Vĩnh Quang (Phú Thọ).

Đây là hình thức tuyên truyền có nhiều đặc thù, bởi đối tượng được tuyên tuyền là những người phạm tội thuộc nhiều nhóm tội khác nhau, nhiều thành phần xã hội, lứa tuổi khác nhau (từ 14 trở lên). Đối tượng đang chấp hành án tại các trại giam có nhiều tâm tư tình cảm phức tạp. Một số phạm nhân có ý thức chấp hành kỷ luật, cải tạo tốt để sớm trở về với cuộc sống hoàn lương. Nhưng cũng có những đối tượng phạm tội có ý thức chấp hành kém, phạm tội nhiều lần. Do vậy, để công tác tuyên truyền pháp luật đạt hiệu quả, cán bộ tuyên truyền phải chủ động tìm hiểu, nắm bắt đặc điểm, tình hình phạm nhân, tập hợp các câu hỏi từ phía phạm nhân để đảm bảo thời lượng và các nội dung trọng tâm, từ đó có cách thức tuyên truyền phù hợp.

Trung tá, Tiến sĩ Nguyễn Doãn Phương, giảng viên Khoa Luật là cán bộ có kinh nghiệm tuyên truyền pháp luật tại các trại giam. Anh chia sẻ: “Nội dung tuyên truyền tại trại giam tập trung vào những quy định thiết thực, liên quan trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ của phạm nhân trong trại như chế độ ăn ở, học tập, lao động, sinh hoạt chung; thủ tục đặc xá, giảm án tha tù trước thời hạn theo quy định của pháp luật hiện hành. Bên cạnh, các điều kiện giảm án, tha tù theo quy định của pháp luật hiện hành; thủ tục nhận di sản thừa kế, phân chia di sản thừa kế của người đang chấp hành hình phạt tù khi có người thân chết,… cũng là những nội dung cần tuyên truyền cho phạm nhân.

Đại úy Phạm Quang Huy, giảng viên Khoa Luật cho biết thêm: “Phạm nhân là đối tượng tiếp nhận đặc biệt, nên cán bộ tuyên truyền phải có phong thái tuyên truyền từ tốn, thể hiện tính hành chính, kỷ luật. Khi tuyên truyền cần sử dụng ngôn ngữ phù hợp, trình bày rõ ràng, dễ hiểu, gắn liền với thực tiễn, giải thích cụ thể căn cứ pháp lý để phạm nhân nắm bắt và hiểu chính xác quy định của pháp luật. Tại các buổi tuyên truyền, nhiều phạm nhân đã mạnh dạn đặt câu hỏi, bày tỏ băn khoăn về các quy định pháp luật và được chúng tôi giải đáp tận tình, chi tiết”.

TS. Lê Quỳnh Mai, giảng viên Khoa Luật, Học viện An ninh nhân dân tuyên truyền về phòng, chống bắt cóc trẻ em tại một trường tiểu học trên địa bàn Hà Nội vào tháng 10/2025.

Những buổi tuyên truyền tại các trại giam không chỉ giúp phạm nhân nhận thức rõ hơn sai phạm, hậu quả pháp lý của hành vi phạm tội, mà còn củng cố niềm tin vào pháp luật, nâng cao tinh thần cải tạo, khơi dậy khát vọng hoàn lương, hòa nhập cộng đồng. Đây cũng là hoạt động nhân văn, góp phần giáo dục, cảm hóa và giảm tái phạm sau khi mãn hạn tù; đồng thời lan tỏa tinh thần nhân ái của những giảng viên – cán bộ tuyên truyền trong lực lượng Công an nhân dân.

Ở Khoa Luật, Học viện ANND, những chuyến đi tới các trường học, trại giam để tuyên truyền pháp luật đã thành nhịp đều đặn nhiều năm qua. Lãnh đạo Khoa luôn tạo điều kiện sắp xếp lịch giảng dạy hợp lý để các giảng viên có thể tham gia tuyên truyền. Họ đã quen với những chuyến đi từ mờ sáng, từ những ngày đông giá rét đến những ngày hè đổ lửa, mang theo tinh thần “vì cộng đồng, vì tri thức pháp luật”. Khi đã bước lên sân khấu, cầm mic trên tay, là bao nhiêu mệt nhọc tan biến, chỉ còn sự hăng say, nhiệt huyết để lan tỏa kiến thức pháp luật.

Sau mỗi buổi tuyên truyền, các cán bộ, giảng viên luôn nhận được nhiều câu hỏi, phản hồi từ học sinh, người dân và tiếp tục hỗ trợ, giải đáp, giúp họ hiểu sâu hơn, tuân thủ pháp luật tốt hơn. Đó chính là niềm vui, nguồn động lực to lớn để tập thể Khoa Luật bền bỉ trên hành trình “ươm mầm tri thức pháp luật” góp phần xây dựng xã hội kỷ cương, nhân ái và văn minh.

Huyền Châm