Iran thử nghiệm thực địa đầu tiên tên lửa phòng không S-400 do Nga sản xuất?

Các hệ thống phòng không S-400 của Nga. Ảnh: TASS

Theo các trang tin tức quốc phòng Army Recognition (armyrecognition.com) và Defence Security Asia (defencesecurityasia.com) ngày 28/7, hệ thống tên lửa phòng không S-400 Triumf do Nga sản xuất được cho là vừa trải qua cuộc thử nghiệm trong điều kiện hoạt động lần đầu tiên tại Iran.

Sự kiện này diễn ra gần thành phố Isfahan, miền Trung Iran, cách thủ đô Tehran khoảng 440 km về phía Nam, đánh dấu một bước tiến đáng kể trong năng lực phòng không của Tehran, trang truyền thông Iran Birun.info đưa tin. Động thái này nhấn mạnh ý định rõ ràng của Iran trong việc hiện đại hóa lực lượng răn đe chiến lược của mình, đặc biệt trong bối cảnh các mối đe dọa trên không và tình hình bất ổn khu vực vẫn có nguy cơ gia tăng.

Hệ thống tên lửa phòng không tầm xa S-400 Triumf, được phát triển bởi tập đoàn Almaz-Antey của Nga, là một trong những hệ thống phòng không đa tầng tiên tiến nhất đang được sử dụng trên toàn cầu. Nó được thiết kế để phát hiện, theo dõi và đánh chặn một loạt các mối đe dọa trên không, bao gồm máy bay, thiết bị bay không người lái (UAV), tên lửa hành trình và các mối đe dọa đạn đạo với tầm bắn lên đến 400 km và độ cao lên đến 30 km.

Hệ thống này nổi bật với khả năng theo dõi đồng thời 80 mục tiêu và tiêu diệt 36 mục tiêu, được trang bị radar mảng pha đa chức năng, mang lại khả năng phòng thủ nhiều lớp với độ chính xác cao và khả năng chống chịu các biện pháp đối phó điện tử hiệu quả.

Cuộc thử nghiệm hoạt động tại Isfahan dường như bao gồm một hệ thống phòng không S-400 hoàn chỉnh, với sự hiện diện của radar trinh sát 91N6E Big Bird tích hợp, radar điều khiển 92N6E Grave Stone, một đơn vị chỉ huy và điều khiển, cùng nhiều bệ phóng di động 5P85TE2. Hệ thống này được cho là đã được trang bị tên lửa đất đối không tầm xa 48N6E3 và có thể cả tên lửa 40N6, vốn có khả năng đánh chặn nhiều mối đe dọa trên không khác nhau.

Các nhà quan sát địa phương tại Isfahan đã báo cáo về sự gia tăng đáng kể các phát xạ radar và hoạt động của các phương tiện vận chuyển tên lửa trong khu vực trong những tuần gần đây, cho thấy việc triển khai này là một phần của một cuộc tập trận quân sự có cấu trúc và được lên kế hoạch kỹ lưỡng. Mặc dù giới chức quốc phòng Iran chưa đưa ra bất kỳ hình ảnh hay xác nhận chính thức nào về cuộc thử nghiệm, nhưng các nhà phân tích quốc phòng khu vực đã rộng rãi thừa nhận sự kiện này là lần sử dụng chiến lược đầu tiên của hệ thống S-400 tại Iran.

Những báo cáo ban đầu về việc chuyển giao hệ thống S-400 cho Iran đã xuất hiện vào giữa năm 2024. Cụ thể, vào ngày 2/8/2024, một số trang tin quốc phòng đáng tin cậy, bao gồm Defence Security Asia và Bulgarianmilitary.com, đã đưa tin rằng một máy bay vận tải quân sự Il-76 của Nga đã hạ cánh xuống Tehran, được cho là chở các thành phần chính của hệ thống S-400. Điều này diễn ra sau những tuyên bố không chính thức rằng Iran đã yêu cầu hệ thống này vào đầu năm đó nhằm tăng cường khả năng phòng thủ cho cơ sở hạ tầng hạt nhân và các địa điểm quân sự quan trọng của mình.

Mặc dù các sĩ quan của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã công khai phủ nhận sự cần thiết của S-400, với lý do tin tưởng vào các hệ thống phòng không nội địa như Bavar-373 và Khordad 15, nhưng thời điểm chuyển giao và cuộc thử nghiệm hoạt động gần đây cho thấy rõ ràng rằng ít nhất một đợt triển khai S-400 hạn chế đã diễn ra.

Quan hệ quốc phòng giữa Iran và Nga đã được củng cố đáng kể kể từ năm 2022, phát triển thành một liên minh chiến lược tập trung vào việc hỗ trợ lẫn nhau trong các cuộc xung đột khu vực và cùng nhau phản đối ảnh hưởng của phương Tây. Nga đã cung cấp cho Iran các hệ thống giám sát tiên tiến, máy bay huấn luyện và vũ khí phòng không, trong khi Iran cung cấp cho Nga các loại đạn dược và công nghệ thiết bị bay không người lái (UAV) mà phương Tây cho rằng đã được sử dụng rộng rãi ở Ukraine.

Các cuộc tập trận quân sự chung, các phái đoàn hợp tác quốc phòng và kỹ thuật quân sự đã được tăng cường đáng kể trong thời gian qua. Việc nghi ngờ chuyển giao và kích hoạt S-400 tại Iran hoàn toàn phù hợp với khuôn khổ hợp tác quân sự song phương rộng lớn hơn này, vốn đang ngày càng ảnh hưởng đến các động lực an ninh khu vực.

Việc kích hoạt hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga tại Iran, nếu được xác nhận chính thức, báo hiệu một sự thay đổi đáng kể trong học thuyết phòng không của Tehran. Khi hệ thống này đi vào hoạt động hoàn toàn, nó sẽ đưa Iran vào nhóm các quốc gia được lựa chọn vận hành hệ thống phòng không xuất khẩu tiên tiến nhất của Nga. Khả năng này không chỉ tăng cường đáng kể năng lực của Iran trong việc chống lại các mối đe dọa trên không tầm cao và tầm xa mà còn làm phức tạp thêm việc lập kế hoạch tấn công của bất kỳ đối thủ tiềm tàng nào.

Army Recognition cho rằng, đối với các nhà hoạch định quốc phòng phương Tây và các lực lượng quân sự khu vực, đặc biệt là ở Israel và các quốc gia vùng Vịnh, diễn biến này có thể sẽ thúc đẩy việc đánh giá lại các hoạt động không quân hiện tại và có thể đẩy nhanh việc mua sắm hệ thống phòng không mới trên khắp khu vực. Thời điểm và địa điểm của cuộc thử nghiệm gần Isfahan cũng đặc biệt nhấn mạnh sự tập trung của Tehran vào việc bảo vệ các tài sản chiến lược nhạy cảm nhất của mình, bao gồm cả các cơ sở hạt nhân.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc