Israel: Phát hiện đồng tiền vàng quý hiếm, được đúc cách đây 2.200 năm tại Jerusalem

Đồng tiền vàng độc đáo và gần như là duy nhất. (Nguồn: IAA)

Đồng tiền quý hiếm này là đồng 1/4 drachma, được chế tác gần như hoàn toàn bằng vàng nguyên chất (99,3%) và được đúc trong khoảng năm từ 246 – 241 TCN để vinh danh Nữ hoàng Berenice II, phu nhân của Nhà vua Ptolemy III – vị vua Hy Lạp cai trị Ai Cập thời kỳ Hy Lạp hóa.

Trên toàn thế giới chỉ có khoảng 20 đồng tiền tương tự và đây là lần đầu tiên một đồng tiền được phát hiện trong bối cảnh khảo cổ học.

Mặt trước của đồng tiền khắc hình Nữ hoàng Berenice đội vòng hoa và khăn trùm đầu, đeo vòng cổ. Mặt sau mô tả hình biểu tượng "sừng sung túc" (cornucopia), tượng trưng cho sự thịnh vượng và sinh sôi, kèm theo 2 ngôi sao và dòng chữ Hy Lạp của Nữ hoàng Berenice.

Berenice II, thường được gọi bằng danh hiệu Euergetis ("người ban ân"), sinh khoảng năm 267 TCN và là một trong những nữ hoàng nổi bật nhất thời kỳ Hy Lạp hóa.

Bà từng cai trị vùng Cyrenaica (nay thuộc Libya) sau cái chết của cha là Magas. Bà kết hôn với Demetrius the Fair nhưng triều đại của ông không kéo dài.

Sau thời gian xung đột quyền lực với mẹ, Berenice kết hôn với người anh họ Ptolemy III, đưa Cyrenaica trở lại dưới quyền kiểm soát của nhà Ptolemy.

Trong vai trò Nữ hoàng Ai Cập, Berenice tích cực tham gia chính sự, được tôn vinh trong giáo phái hoàng gia cùng chồng và thậm chí được thờ phụng như một vị thần. Di sản văn hóa đáng nhớ nhất của bà là việc cắt một lọn tóc dâng tế thần linh, hành động truyền cảm hứng cho tên gọi chòm sao Coma Berenices.

Triều đại của bà kết thúc đầy bi kịch vào năm 221 TCN khi bị sát hại theo lệnh của quan nhiếp chính Sosibius, không lâu sau khi con trai Ptolemy IV Philopator lên ngôi.

Đồng tiền được nhà khảo cổ Rivka Langler phát hiện trong quá trình sàng lọc đất gần bãi đỗ xe Givati. Các chuyên gia nhận định, đồng tiền không chỉ quý hiếm mà còn đặc biệt ở phần khắc chữ.

Robert Kool, Trưởng phòng Tiền cổ của IAA cùng chuyên gia giám định Haim Gitler thuộc bộ phận Khảo cổ học tại Bảo tàng Israel cho biết: từ "basilisses" – nghĩa là "của nữ hoàng" – là một điểm bất thường.

Hai chuyên gia nhận định, đây là một trong những ví dụ sớm nhất về việc một nữ hoàng Ptolemy được mô tả với tước hiệu này khi còn sống, cho thấy vị thế và quyền lực chính trị đặc biệt của bà.

Giới chuyên môn cho rằng, đồng tiền nhiều khả năng được đúc tại thành Alexandria, có thể là phần thưởng dành cho binh sĩ trở về sau cuộc Chiến tranh Syria lần thứ ba, xung đột giữa Ai Cập nhà Ptolemy và Vương quốc Seleucid ở Syria.

Theo 2 giám đốc cuộc khai quật Yiftah Shalev (IAA) và Efrat Bocher (Trung tâm Nghiên cứu Jerusalem cổ đại), phát hiện này mở ra cái nhìn mới về quá trình phát triển của Jerusalem sau khi Đền thờ Thứ nhất bị phá hủy năm 586 TCN.

Bộ trưởng Di sản Amichai Eliyahu nói: "Đây là phát hiện nhỏ nhưng có ý nghĩa lớn trong việc hiểu rõ hơn về Jerusalem. Các cuộc khai quật tại thành phố David đang hé lộ những chương sử sống động, từ thời Vương quốc Giu-đa cho đến sau khi Đền Thờ Thứ nhất bị phá hủy.

Sau 2.000 năm, chúng ta đã trở lại thủ đô và giờ đây, chúng ta có cơ hội khám phá quá khứ huy hoàng của nó".

Đồng tiền vàng sẽ được trưng bày cùng các món trang sức khác được tìm thấy tại khu khai quật bãi đỗ xe Givati, trong khuôn khổ Hội nghị Nghiên cứu thành phố David sắp tới.

(theo TTXVN)