KC-46A Pegasus của Mỹ là 'bom tấn' tiếp dầu hay 'thảm họa' trên không

Bộ Tư lệnh Cơ động Không quân Mỹ (AMC) vừa tiết lộ kết quả điều tra ba sự cố nghiêm trọng, liên quan đến máy bay tiếp dầu thế hệ mới KC-46A Pegasus. Chỉ trong vài năm, những vụ kẹt vòi phun đã khiến Không quân Mỹ thiệt hại gần 23 triệu đô la, chưa kể một tai nạn khác mới xảy ra tháng 7/2025 đang chờ kết quả điều tra.

Loạt tai nạn này không chỉ làm dấy lên câu hỏi về mức độ an toàn của Pegasus, mà còn đặt ra thách thức lớn đối với năng lực tiếp dầu trên không - một trong những trụ cột sức mạnh Không quân Mỹ. Mỗi lần vòi phun bị kẹt là một lần phi hành đoàn và cả phi đội chiến đấu cơ đối diện nguy cơ rơi vào tình huống “thảm họa chỉ cách vài giây”.

Theo Bộ Tư lệnh Cơ động Không quân, ba vụ tai nạn được báo cáo từ năm 2022 đến 2024 đã gây thiệt hại ước tính gần 23 triệu đô la, Một sự cố khác xảy ra vào tháng 7/2025 vẫn đang trong quá trình điều tra. Dù may mắn không có thương vong, những hư hại về kỹ thuật cho thấy điểm yếu nghiêm trọng trong thiết kế cần tiếp nhiên liệu.

Sự cố đầu tiên xảy ra ngày 15/10/2022, khi một chiếc KC-46A thuộc Phi đoàn Cơ động số 305 tiếp dầu cho tiêm kích F-15E Strike Eagle. Vòi phun bị kẹt, rồi bất ngờ bật mạnh đập vào phần đuôi máy bay tiếp dầu. Cú va chạm không gây thương vong nhưng để lại thiệt hại hơn 8,3 triệu đô la và khiến cả phi đội rúng động.

Chưa đầy một tháng sau, ngày 7/11/2022, một KC-46A khác lại gặp tình huống tương tự khi đang tiếp nhiên liệu cho tiêm kích tàng hình F-22 Raptor. Vòi phun bị kẹt trong khoang nhiên liệu của F-22, buộc phải tháo bỏ và hư hỏng hoàn toàn. Thiệt hại tuy nhỏ hơn, chỉ khoảng 103.000 đô la, nhưng tiếp tục bộc lộ nhược điểm cố hữu của hệ thống.

Đáng lo ngại nhất là sự cố ngày 21/8/2024, khi một KC-46A thuộc Phi đoàn 22 đang làm nhiệm vụ hỗ trợ Chiến dịch Noble Eagle. Vòi phun bị kẹt trong khoang F-15E, sau đó bật mạnh lên, va đập liên tiếp và gãy rời một phần cần tiếp nhiên liệu khi đang bay. KC-46A buộc phải hạ cánh khẩn cấp tại Căn cứ Không quân Travis. Thiệt hại trong vụ việc này lên tới hơn 14,3 triệu đô la.

Hơn thế nữa, vụ tai nạn còn khiến một quả bom rơi xuống cánh đồng trống gần Santa Maria, California. Dù không gây thương vong, sự cố cho thấy rủi ro trực tiếp với an toàn mặt đất nếu cần tiếp dầu gãy rời trong lúc bay. Đây được coi là vụ việc nghiêm trọng nhất trong loạt sự cố liên quan đến Pegasus.

Đến tháng 7/2025, một chiếc KC-46A khác tiếp tục báo động khẩn cấp khi đang làm nhiệm vụ tiếp dầu cho F-22 ở bầu trời miền Đông nước Mỹ. Máy bay buộc phải hạ cánh xuống căn cứ Seymour Johnson, Bắc Carolina. Đây rõ ràng là dấu hiệu cho thấy vấn đề chưa hề được khắc phục triệt để.

Nguyên nhân cốt lõi của loạt sự cố nằm ở hạn chế trong hệ thống điều khiển cần tiếp dầu. Người vận hành dễ vô tình tác động sai lực, khiến vòi phun bị kẹt trong khoang nhiên liệu của tiêm kích và bật ngược lại, gây hỏng hóc nghiêm trọng cho chính KC-46.

Bên cạnh đó, các báo cáo còn chỉ ra nhiều yếu tố phụ khác như: phi công không báo thay đổi công suất động cơ, đặc tính “cứng” của cánh đuôi KC-46 khiến máy bay thu nhanh hơn dự kiến, hay việc tiêm kích không kịp thực hiện quy trình tách khẩn cấp. Những chi tiết nhỏ cộng hưởng đã biến trục trặc kỹ thuật thành va chạm nguy hiểm.

KC-46 còn dính nhiều tai tiếng khác, đặc biệt là hệ thống quan sát từ xa (RVS) dùng camera và cảm biến để điều khiển vòi phun. Dự án nâng cấp RVS đã trễ ít nhất ba năm và khó hoàn tất trước 2027, đồng nghĩa toàn bộ phi đội Pegasus sẽ còn hoạt động trong tình trạng chưa tối ưu.

Thiệt hại hàng chục triệu đô la chỉ là bề nổi, sự cố KC-46 còn trực tiếp đe dọa nhiệm vụ tác chiến. Một chiếc phải rút khỏi đội hình đồng nghĩa chiến đấu cơ mất nguồn tiếp dầu, nguy cơ gián đoạn các nhiệm vụ. Trong bối cảnh KC-135 và KC-10 quá cũ, câu hỏi lớn đặt ra: bao giờ Pegasus mới thực sự đáng tin cậy?

Lê Quang