Kế hoạch chiếm đóng thành phố Gaza của Israel: Một bước lùi sâu vào bế tắc

Kế hoạch gặp nhiều sự phản đối

Thủ tướng Israel, ông Benjamin Netanyahu cuối tuần trước tuyên bố quân đội Israel sẽ tiếp quản toàn bộ dải Gaza nhằm giải giáp Hamas và xóa sổ năng lực quân sự của tổ chức này. Kế hoạch đã được nội các chiến tranh của Israel phê duyệt, với nội dung cho biết quân đội sẽ bắt đầu từ thành phố Gaza.

Nội các chiến tranh của Thủ tướng Netanyahu đã phê duyệt kế hoạch chiếm đóng thành phố Gaza.

Dù nội các Israel chưa cho biết khi nào chiến dịch sẽ bắt đầu, sẽ mất bao lâu hoặc cần bao nhiêu quân, nhưng các nhà phân tích quân sự nhận định rằng ngay cả một trận chiến để giành quyền kiểm soát thành phố Gaza cũng có thể kéo dài trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.

Thành phố Gaza là trung tâm dân số lớn nhất ở phía Bắc Dải Gaza, nơi sinh sống của hàng trăm nghìn người Palestine. Cảnh quan đô thị dày đặc của thành phố - với mạng lưới đường ngầm được các chiến binh Hamas sử dụng - khiến nơi đây trở thành chiến trường khốc liệt. Một số con tin Israel sống sót được cho là đang bị giam giữ tại đây.

Kể từ khi lệnh ngừng bắn đổ vỡ vào tháng 3, Israel đã chiếm được khoảng 75% diện tích Dải Gaza và một phần thành phố Gaza. Hôm 7/8, một ngày trước khi nội các của ông Netanyahu phê duyệt kế hoạch, quân đội Israel đã ra lệnh sơ tán thêm 2 khu phố Al Daraj và Al Tuffah để ứng phó với điều mà họ mô tả là hỏa tiễn bắn từ các khu vực này.

Chuẩn tướng Amir Avivi, người sáng lập Diễn đàn Quốc phòng và An ninh Israel (IDSF), cho biết một cuộc tiến công nhanh chóng để làm chủ thành phố Gaza sẽ đòi hỏi nhiều sư đoàn với hàng chục nghìn binh sĩ. Do đó, nhiều khả năng Israel sẽ chọn chiến dịch tiến công chậm rãi hơn, ít gây áp lực lên nhân lực hơn. “Israel đang cố gắng tìm kiếm sự cân bằng, không giành quyền kiểm soát mọi thứ mà tập trung vào một vài khu vực quan trọng”, Chuẩn tướng Avivi nói.

Một đơn vị của Sư đoàn 252 Israel hoạt động tại miền trung Dải Gaza. Sau 2 năm chiến sự liên miên, rất nhiều binh sĩ cảm thấy kiệt sức.

Thế nhưng, bất kể Israel tiến công vào thành phố Gaza theo cách nào thì kế hoạch này vẫn gặp phải sự phản đối từ nhiều phía. Ngày 9/8, hàng chục nghìn người Israel đã xuống đường biểu tình kêu gọi chấm dứt lập tức chiến sự tại Gaza và đưa các con tin đang bị Hamas giam giữ trở về. Một số nguồn ước tính, đây là cuộc biểu tình phản đối chiến tranh lớn nhất tại Israel trong 2 năm qua, khi con số thực tế có thể lên đến cả trăm nghìn người tham gia.

Nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế cũng lên tiếng phản đối. Thủ tướng Anh Keir Starmer trong một phát biểu hôm 9/8 cho rằng, việc chiếm đóng thành phố Gaza sẽ chỉ gây ra nhiều đổ máu hơn và triển vọng về một giải pháp hai nhà nước thông qua đàm phán đang “tan biến trước mắt chúng ta” nếu Israel và Hamas không “tham gia đàm phán một cách thiện chí”.

Ngoại trưởng các nước Australia, New Zealand, Italia, Thổ Nhĩ Kỳ cũng chỉ trích quyết định của Israel và kêu gọi chấm dứt leo thang xung đột tại Gaza. Đức - một đồng minh thân cận của Israel - cho biết sẽ đình chỉ việc bán những loại vũ khí mà Israel có thể sử dụng ở Dải Gaza cho đến khi có thông báo mới.

Trong khi đó, chính những đồng minh cánh hữu thân cận của Thủ tướng Netanyahu cũng phản đối kế hoạch này, nhưng không phải vì đồng quan điểm với công chúng mà ngược lại. Theo hãng tin CNN, những chính trị gia cánh hữu này, dẫn đầu bởi Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben Gvir và Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich, cho rằng Thủ tướng Benjamin Netanyahu quá thận trọng khi giới hạn quy mô ban đầu của chiến dịch chỉ là giành quyền kiểm soát thành phố Gaza. Một nguồn tin thân cận với Bộ trưởng Smotrich nói với CNN: “Kế hoạch (chiếm đóng thành phố Gaza) nghe có vẻ hay, nhưng thực ra chỉ là một phần của đề xuất cũ. Nó không hề mang tính chất phục quốc Do Thái”.

Theo một số nhà phân tích tại Trung Đông, Israel dường như hy vọng áp lực quân sự gia tăng sẽ buộc Hamas phải quay lại bàn đàm phán và chấp nhận các điều khoản của Israel. Tuy nhiên, đây là một canh bạc lớn với những rủi ro đối với hình ảnh quốc tế cũng như sự ủng hộ nội bộ của Israel. Ông Yoel Guzansky, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia (INSS), một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Tel Aviv, cho biết, với việc đe dọa tiếp quản hoàn toàn Dải Gaza, Israel có thể đã “cắn nhiều hơn những gì họ có thể nhai”.

Quân đội Israel không đồng tình

Quân đội Israel cũng không đồng tình với kế hoạch chiếm đóng thành phố Gaza. Tổng Tham mưu trưởng quân đội Israel - Trung tướng Eyal Zamir đã bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ ngay trong cuộc họp nội các chiến tranh. Ông Zamir cảnh báo rằng một chiến dịch quân sự mới sẽ gây nguy hiểm cho cả các con tin còn lại và binh lính, đồng thời cảnh báo rằng Gaza sẽ trở thành một cái bẫy khiến quân đội Israel vốn đã kiệt sức sau gần 2 năm giao tranh liên tục càng thêm kiệt quệ, đồng thời làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo của Palestine.

Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Israel - Trung tướng Eyal Zamir không ủng hộ kế hoạch chiếm đóng thành phố Gaza.

Thiếu tướng đã nghỉ hưu Gadi Shamni, một trong những chỉ huy cuối cùng của lực lượng Israel tại Gaza trước khi Israel rút quân khỏi lãnh thổ này vào năm 2005, cũng dội gáo nước lạnh vào kế hoạch mở rộng hoạt động quân sự tại Gaza. “Điều này sẽ không giúp đưa các con tin trở về và cũng không dẫn đến thất bại của Hamas hoặc khiến họ từ bỏ vũ khí hay khiến họ suy yếu vị thế trên bàn đàm phán”, ông cho biết.

“Kế hoạch này sẽ gây ra hậu quả gì?”, Thiếu tướng Shamni nói thêm. “Nó sẽ tạo ra thêm nhiều gia đình đau thương, gây tổn hại đến vị thế của Israel trên trường quốc tế, làm suy yếu nền kinh tế, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng niềm tin giữa chính phủ và quân đội”. Ông cho rằng, ngay cả khi có thể chiếm đóng Gaza, quân đội Israel vẫn sẽ mất nhiều năm đồn trú trước khi thành lập được một chính quyền quân sự hoạt động hiệu quả và làm suy yếu Hamas tới mức đủ để ổn định tình hình thực địa.

Theo Báo New York Times, giới lãnh đạo quân đội Israel muốn một lệnh ngừng bắn mới thay vì tiếp tục giao tranh. Nhiều quan chức Israel cho biết tình trạng thiếu nhân lực là một trong những hạn chế chính của Israel, vì quân đội đã chiến đấu trong gần 2 năm trên nhiều mặt trận ở Gaza, Lebanon, Syria và Bờ Tây. Các chỉ huy cho biết việc thuyết phục lính dự bị tham gia các đợt chiến đấu mới ở Gaza đang ngày càng khó khăn. Dù việc phục tùng mệnh lệnh là điều đương nhiên, nhưng quân đội Israel vẫn có những nhượng bộ nhất định, cố gắng đáp ứng hoàn cảnh gia đình hoặc áp lực tài chính của các binh sĩ, đặc biệt là khi phải triển khai quân dài ngày.

Quân đội Israel có thể sa lầy vào một cuộc chiến tiêu hao nếu chiếm đóng hoàn toàn thành phố Gaza.

Tờ Ynetnews của Israel cho hay, trong những tuần gần đây, quân đội nước này đã rút khỏi Gaza để binh lính được nghỉ ngơi. Một số lính dự bị nói rằng họ sẽ không quay lại Gaza nếu được gọi làm nhiệm vụ lần nữa. Sau gần 2 năm chiến đấu liên tục ở Gaza, không ít binh sĩ Israel đang lên tiếng về những tổn thất mà chiến tranh đã gây ra, cả về thể chất lẫn tinh thần.

Một số người lính mô tả họ thực sự kiệt sức, thất vọng với những mục tiêu không rõ ràng và vỡ mộng khi kết thúc thời hạn nghĩa vụ quân sự bắt buộc chỉ để phải đối mặt với nhiệm vụ của quân nhân dự bị ngay lập tức. Cùng chia sẻ về vấn đề này, tờ Times of Israel cho biết, sau khi 300.000 quân dự bị được huy động cho các chiến dịch suốt 2 năm qua, cuộc đấu tranh để cân bằng giữa nghĩa vụ quân sự và cuộc sống dân sự đã chứng kiến sự sụt giảm đáng kể về số lượng quân nhân trong một số đơn vị quân đội Israel.

Ngay cả khi áp đặt ý chí thực hiện bằng được chiến dịch chiếm đóng Gaza, Israel cũng khó có thể chứng kiến tinh thần chiến đấu hăng hái của các binh sĩ. “Nếu chiến dịch biến thành một cuộc chiến tranh du kích kéo dài mà không có mục tiêu chiến lược rõ ràng, cuối cùng sẽ dẫn đến kiệt sức”, Đại tá nghỉ hưu Hanoch Daube, người hiện đứng đầu một hiệp hội quân nhân dự bị Israel có tên “Diễn đàn Chiến binh Kiếm sắt”, bày tỏ sự lo lắng của mình cũng như các binh sĩ.

Cuộc chiến ở Gaza, chương tàn khốc nhất trong nhiều thập kỷ xung đột Israel-Palestine, là cuộc chiến dài nhất của Israel kể từ năm 1948, khiến hơn 400 binh sĩ đã thiệt mạng và hàng nghìn người bị thương. Áp lực đè nặng lên quân đội đang góp phần làm giảm sự ủng hộ của công chúng Israel đối với cuộc chiến tại Gaza. Một cuộc khảo sát gần đây của Trung tâm aChord thuộc Đại học Hebrew ở Jerusalem cho thấy 79% người Israel cảm thấy chấm dứt chiến tranh ở Gaza là nhiệm vụ cấp bách nhất của quốc gia lúc này.

Trong bối cảnh ấy, việc tiến hành chiến dịch chiếm đóng thành phố Gaza có thể xem như một bước lùi nữa, đẩy nỗ lực tìm kiếm hòa bình tại Gaza lún sâu hơn vào bế tắc. “Chính phủ đang vội vã sử dụng các biện pháp quân sự, điều này có thể là một sai lầm”, Israel Ziv, một vị tướng đã nghỉ hưu, người từng chỉ huy Sư đoàn Gaza của Israel, nhấn mạnh.

Quang Anh