Kè mềm chống sạt lở đất ven sông

Xã Trần Thới có gần 40 tuyến kênh rạch lớn nhỏ, tổng chiều dài 65 km, đấu nối liên hoàn thông ra tuyến sông Cái Nước - Cà Mau và tuyến sông Bảy Háp, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân phát triển nghề nuôi thủy sản. Do biên độ thủy triều thường xuyên dao động lớn, kết hợp với dòng chảy mạnh, cuốn trôi phù sa, làm cho bờ sông không thể bồi lắng, phần đất bờ sông còn bị bào mòn theo năm tháng. Mùa mưa, tình trạng sụt lún, sạt lở đất ven sông thường xảy ra, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất, đời sống và hạ tầng giao thông trên địa bàn.

Qua rà soát, trên địa bàn xã có khoảng 80 khu vực xung yếu, tiềm ẩn nguy cơ sụt lún, sạt lở đất ven sông, tổng chiều dài gần 3.000 m, thuộc 55 hộ dân trên địa bàn các ấp: Ðầm Cùng, Mỹ Hòa, Mỹ Tân, Ðông Mỹ, Mỹ Ðông, Bình Thành.

Kè mềm tạo bãi phát huy hiệu quả phòng, chống sụt lún, sạt lở đất ven sông ấp Bình Thành.

Ðể ứng phó, từ năm 2024 đến nay, xã Trần Thới tuyên truyền, vận động người dân duy trì và nhân rộng mô hình kè mềm tạo bãi kết hợp với trồng cây mắm. Phương thức này khá đơn giản nhưng hiệu quả mang lại khá cao. Kè mềm tạo bãi chủ yếu tận dụng cây gỗ sẵn có tại hộ gia đình và sử dụng lưới mành làm rào chắn. Sau đó thuê cơ giới múc đất bên ngoài đổ vào tạo bãi, vớt trái mắm bỏ vào, chỉ trong thời gian ngắn, trái mắm nảy mầm thành cây mắm con, nhanh chóng hình thành thảm thực vật giữ đất ven sông. Ðây được xem là giải pháp tiết kiệm chi phí đầu tư, hiệu quả mang lại không thua kém so với bờ kè bê tông cốt thép, phù hợp với điều kiện tự nhiên và hoàn cảnh kinh tế của hầu hết các hộ gia đình ở vùng nông thôn.

Cái hay của mô hình kè mềm tạo bãi kết hợp với trồng cây mắm ven sông là khi rễ mắm phát triển càng nhiều, hướng mạnh lên phía trên mặt nước, có tác dụng làm giảm dòng chảy, giúp phù sa dễ dàng bồi lắng, khắc phục tình trạng xói mòn bờ sông. Hộ bà Lý Thị Mồi, ấp Bình Thành, có phần đất ven theo tuyến sông Bình Thành dài hơn 100 m, sau khi tìm hiểu, gia đình đã áp dụng mô hình, hoàn thành phần rào chắn, chờ cơ giới đến lấy đất bên ngoài đổ vào, tạo bãi và trồng mắm.

Hộ bà Lý Thị Mồi hoàn thành khâu rào chắn, đang chờ cơ giới lấy đất bên ngoài bỏ vào, hình thành kè mềm.

Tại ấp Bình Thành, hộ ông Ðoàn Quốc Lâm áp dụng mô hình kè mềm tạo bãi kết hợp trồng cây mắm bảo vệ công trình lộ bê tông đi qua phần đất gia đình. Ông Lâm cho biết: "Trước đây lộ bê tông xây dựng cách bờ sông khoảng 20 m, nhưng tuyến sông nơi đây là đoạn cong, dòng chảy không thông thoáng, dẫn đến bờ sông bị xói mòn, xảy ra sụt lún, sạt lở ngày càng nghiêm trọng, có nơi ăn sâu vào bên trong công trình lộ bê tông. Thay vì dùng lưới mành rào chắn, tôi mua bạt đầm tôm công nghiệp đã qua sử dụng thay cho lưới mành, độ bền có thể lên đến hàng chục năm, chi phí thấp. Mỗi mét kè mềm tạo bãi làm bằng bạt chi phí khoảng 100 ngàn đồng. Hiện gia đình đã hoàn thiện hơn 100 m kè mềm tạo bãi theo hình thức mới này, đang thuê cơ giới lấy đất bên ngoài bỏ vào và trồng cây mắm ngay trong mùa mưa".

Theo số liệu thống kê, trong năm 2024, trên địa bàn xã có gần 60 hộ dân thực hiện mô hình kè mềm tạo bãi, kết hợp trồng mắm phòng, chống sụt lún, sạt lở đất ven sông với tổng chiều dài gần 3.000 m, chủ yếu những nơi xung yếu có nguy cơ xảy ra sụp lún, sạt lở và phát huy hiệu quả, được ngành chuyên môn huyện Cái Nước đánh giá cao.

Năm 2025, xã Trần Thới tiếp tục tuyên truyền, vận động 90 hộ dân xây dựng kè mềm tạo bãi kết hợp trồng cây mắm. Mô hình này chi phí thấp nhưng hiệu quả khá cao, không thua kém bờ kè bê tông cốt thép./.

Huỳnh Việt