Kết luận 213-KL/TW của Ban Bí thư: Quy trình vận hành hồ đập phải ưu tiên dành dung tích cắt lũ

Kết luận nêu rõ, dự báo biến đổi khí hậu, tình hình thiên tai ngày càng phức tạp, khó lường, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống Nhân dân và sự phát triển của đất nước. Ban Bí thư yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp tăng cường quán triệt sâu sắc quan điểm chủ động thích ứng biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, tôn trọng quy luật tự nhiên, bảo đảm phát triển bền vững. Gắn yêu cầu phòng, chống thiên tai (PCTT), bảo tồn tự nhiên với việc hạch toán đầu tư các dự án, công trình đầu tư. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, rõ thẩm quyền, rõ trách nhiệm, rõ kết quả.

Trong năm 2026, cơ bản hoàn thành việc rà soát, thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương, định hướng của Đảng thành văn bản pháp luật, cơ chế, chính sách về PCTT, các văn bản pháp luật chuyên ngành liên quan và văn bản hướng dẫn thi hành. Hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, chỉ tiêu thiết kế với hệ thống cơ sở hạ tầng, nhất là đê điều, hồ đập, công trình thoát lũ, hạ tầng năng lượng, thông tin liên lạc... bảo đảm đủ năng lực chống chịu với các thiên tai cực đoan. Hoàn thiện các quy định về xử lý, giải quyết trong tình huống khẩn cấp; điều chỉnh các quy trình vận hành liên hồ, đơn hồ chứa thủy điện, thủy lợi, trong đó phải ưu tiên dành dung tích hữu ích của hồ để cắt lũ cho hạ du…

Ban Bí thư yêu cầu đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số để thích ứng, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, coi đây là giải pháp then chốt đột phá. Tăng đầu tư cho nghiên cứu cơ bản về các loại hình thiên tai, xây dựng cơ sở khoa học và các mô hình dự báo tiên tiến; hiện đại hóa hệ thống quan trắc, giám sát đa tầng, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ viễn thám, ảnh vệ tinh, máy bay không người lái (UAV), trí tuệ nhân tạo (AI)… trong dự báo, cảnh báo, theo dõi, giám sát, quản lý rủi ro thiên tai. Nghiên cứu triển khai các giải pháp đột phá nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi để thích ứng, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gắn với phát triển kinh tế - xã hội bền vững…

Liên quan lĩnh vực, Văn phòng Chính phủ cũng vừa phát đi thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại cuộc họp về ứng phó cơn bão số 15 (Koto) và tiếp tục khắc phục hậu quả mưa lũ tại các tỉnh miền Trung.

Theo đó, yêu cầu Bộ NN&MT chủ trì, phối hợp lập các đoàn công tác gồm nhà quản lý, nhà khoa học, đại diện cơ quan chức năng để khẩn trương đánh giá toàn diện, kỹ lưỡng, khoa học nguyên nhân thiên tai vừa qua. Xác định rõ nguyên nhân khách quan (mưa đặc biệt lớn gây lũ lịch sử), nguyên nhân chủ quan (trong công tác chỉ đạo, tổ chức ứng phó, phòng tránh thiên tai, trong vận hành hồ chứa, do tác động của công trình xây dựng…). Từ đó xác định rõ trách nhiệm của các bên liên quan, kiên quyết xử lý nghiêm theo thẩm quyền và quy định pháp luật với các vi phạm (nếu có) và kiến nghị các giải pháp để khắc phục, giảm thiểu rủi ro thiên tai.

Với quy trình vận hành hồ chứa và an toàn đập, giao Bộ NN&MT chủ trì, phối hợp Bộ Công Thương, Tập đoàn Điện lực và các địa phương liên quan khẩn trương rà soát đánh giá lại toàn bộ quy trình vận hành đơn hồ và liên hồ chứa, chủ động hoặc tham mưu cấp thẩm quyền sửa đổi, bổ sung theo hướng chặt chẽ, khoa học. Trong đó quy định rõ trách nhiệm của chủ hồ và phương thức bắt buộc thông báo đến hạ du khi xả lũ khẩn cấp, đặc biệt trong điều kiện mất thông tin liên lạc. Đề xuất các giải pháp xử lý hồ chứa nhỏ, không bảo đảm an toàn, gây nguy hiểm cho tính mạng người dân.

Nhà cửa người dân tan hoang sau mưa lụt. (Ảnh: Quế Hà)

Trước mắt, khẩn trương rà soát để cập nhật, đổi mới phương thức truyền tin cảnh báo thiên tai tại các khu vực chịu ảnh hưởng xả lũ của các hồ chứa. Nghiên cứu sử dụng các phương tiện đặc thù như còi hú, kẻng báo động theo quy ước thời gian xả lũ để người dân kịp thời sơ tán, khắc phục hạn chế của truyền thông đại chúng khi mất điện, mất sóng.

Yêu cầu Bộ NN&MT chủ trì, phối hợp khẩn trương rà soát, báo cáo hiện trạng hệ thống bản đồ ngập lụt, bản đồ sạt lở, lũ ống, lũ quét và tai biến địa chất tại các tỉnh, thành trên cả nước. Tổ chức hướng dẫn, các địa phương, đặc biệt là 4 tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng khẩn trương triển khai cập nhật số liệu mức nước lũ lịch sử vừa qua để hoàn thiện hoặc xây dựng mới bản đồ ngập lụt sát thực tế, làm cơ sở cho việc bố trí dân cư, xây dựng các kịch bản và triển khai công tác ứng phó hiệu quả trong thời gian tới.

Giao Bộ Xây dựng khẩn trương làm rõ nguyên nhân gây sạt lở trên các tuyến giao thông, đặc biệt là các tuyến thường xuyên sạt lở do mưa lũ, trong đó xác định rõ các nguyên nhân do địa chất, việc đầu tư xây dựng công trình. Đánh giá tác động ảnh hưởng của các công trình hạ tầng giao thông đến khả năng tiêu thoát lũ trên các lưu vực sông và kiến nghị giải pháp khắc phục.

Nhóm phóng viên