Khác biệt trong lập trường các bên khiến xung đột Ukraine vẫn chưa có hồi kết

Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói với các phóng viên hôm 11/12 rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump "vô cùng thất vọng" với Nga và Ukraine về cuộc xung đột đang diễn ra.

"Ông ấy không muốn thêm bất kỳ cuộc trao đổi nào nữa. Ông ấy muốn hành động. Ông ấy muốn cuộc xung đột này phải kết thúc”, bà Leavitt cho hay.

Ukraine khai hỏa về phía quân đội Nga trên tiền tuyến ở Pokrovsk. Ảnh: Reuters

Bất chấp nỗ lực ngoại giao gần đây của Mỹ, Ukraine và Nga đã bác bỏ các yếu tố then chốt trong đề xuất của Washington và các cuộc đàm phán về một kế hoạch cuối cùng vẫn đang tiếp diễn.

Ukraine, Nga, Mỹ và châu Âu đều đang theo đuổi các mục tiêu khác nhau. Trong khi Ukraine kiên quyết đòi hỏi các đảm bảo an ninh từ Mỹ và châu Âu, bác bỏ nhượng bộ lãnh thổ và muốn giữ lại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia thì Nga tìm kiếm quyền kiểm soát toàn bộ khu vực Donbass và phản đối việc NATO mở rộng. Châu Âu và NATO tìm cách thúc đẩy hòa bình và không ngừng cảnh báo về điều mà họ cho là mối đe dọa từ Nga. Bên kia bờ Đại Tây Dương, Mỹ muốn xung đột nhanh chóng kết thúc và hiện Tổng thống Trump đang ngày càng thất vọng với các cuộc đàm phán hòa bình kéo dài.

Mục tiêu của Ukraine

Ukraine đã đưa ra phản hồi bằng kế hoạch hòa bình 20 điểm trong tuần này, nhưng Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết Washington vẫn đang thúc giục Kiev đưa ra các nhượng bộ lớn về lãnh thổ như một phần của thỏa thuận tiềm năng.

"Họ nhìn thấy các lực lượng của Ukraine đang rời khỏi khu vực Donetsk và nhượng bộ được cho là Nga sẽ không tiến vào khu vực này - nơi mà mới đây họ gọi là "khu vực kinh tế tự do", ông Zelensky nói với báo giới. Bản dự thảo 20 điểm đề xuất thành lập một khu phi quân sự dọc theo giới tuyến. Nhà lãnh đạo Ukraine cho biết bất kỳ sự thỏa hiệp nào về lãnh thổ cũng nên được quyết định thông qua một cuộc bỏ phiếu phổ thông.

Tổng thống Zelensky khẳng định: "Tôi tin rằng người dân Ukraine sẽ trả lời câu hỏi này. Dù thông qua bầu cử hay trưng cầu dân ý, cần phải có lập trường từ người dân Ukraine”.

Ông cũng cho biết một điểm vướng mắc lớn khác là ai sẽ kiểm soát Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Mỹ đã đề xuất khả năng các bên cùng nhau quản lý nhà máy – cơ sở hạt nhân lớn nhất châu Âu hiện nằm dưới sự kiểm soát của Nga. Moscow muốn giữ nhà máy này nhưng Kiev phản đối việc đó.

Ông Zelensky nói rằng, Mỹ đã không áp đặt thời hạn nghiêm ngặt để chấp nhận kế hoạch hòa bình, mặc dù có các báo cáo cho rằng Tổng thống Trump muốn Ukraine chấp nhận nó trước Lễ Giáng sinh.

Theo nhà lãnh đạo Ukraine: "Tôi nghĩ rằng họ thực sự muốn, hoặc có lẽ vẫn muốn, có được sự hiểu biết hoàn chỉnh về lập trường của chúng tôi đối với thỏa thuận này trước Giáng sinh”.

Nga muốn gì?

Ngoại trưởng Sergey Lavrov cho biết hôm 11/12 rằng Nga muốn một loạt các thỏa thuận để chấm dứt xung đột ở Ukraine. Ông nhắc lại lập trường của Moscow rằng "nguyên nhân gốc rễ" của cuộc xung đột phải được giải quyết trước khi đạt bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào.

"Chúng tôi nhấn mạnh vào một loạt các thỏa thuận để có một nền hòa bình lâu dài, bền vững với những đảm bảo an ninh cho tất cả các quốc gia liên quan”, Ngoại trưởng Lavrov nói.

Ông thông báo Moscow đã chuyển tới Washington "các đề xuất bổ sung liên quan đến đảm bảo an ninh tập thể" mà Ukraine và châu Âu cho là cần thiết để ngăn chặn hành động gây hấn trong tương lai.

Cố vấn chính sách đối ngoại của Điện Kremlin, ông Yuri Ushakov, cho biết hôm 12/12 rằng Moscow chưa xem các đề xuất sửa đổi của Mỹ được đưa ra sau các cuộc đàm phán gần đây với Ukraine nhưng có thể không hài lòng với một số phần trong đó.

Trong những tháng gần đây, Nga đã đẩy mạnh nỗ lực giành quyền kiểm soát tất cả các phần của Donetsk và Lugansk - hai khu vực quan trọng của vùng công nghiệp Donbas mà Kiev muốn giữ lại trong bất kỳ thỏa thuận nào. Ông Yury Ushakov khẳng định: "Lệnh ngừng bắn chỉ có thể diễn ra sau khi quân đội Ukraine rút lui”.

Trước đó, Moscow đã bác bỏ kế hoạch triển khai quân đội châu Âu tại Ukraine sau xung đột và phản đối nỗ lực gia nhập NATO của Kiev.

Lập trường của châu Âu

Các đồng minh châu Âu của Ukraine đã ủng hộ nỗ lực của nước này về một giải pháp nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công trong tương lai của Nga và bảo vệ an ninh châu Âu. Hôm 11/12, Thủ tướng Anh Keir Starmer đã tổ chức một cuộc họp trực tuyến với các lãnh đạo của Liên minh Tự nguyện. Các nhà lãnh đạo đều đồng ý rằng đây là một "thời điểm then chốt" để Ukraine đạt được một lệnh ngừng bắn "công bằng và lâu dài".

Ông Starmer nói: "Những gì Tổng thống Trump muốn, những gì Ukraine muốn, những gì châu Âu muốn là cùng một điều, đó là một nền hòa bình công bằng và lâu dài ở Ukraine sau gần 4 năm xung đột. Vì vậy, chúng tôi đang hướng tới mục tiêu đó”. Tuy nhiên, Thủ tướng Anh cho rằng "vẫn còn một số vấn đề cần được giải quyết”.

Trong khi các nhà lãnh đạo châu Âu đang thúc đẩy một giải pháp công bằng, các quan chức NATO lại lo ngại về các rủi ro an ninh rộng lớn hơn.

Ngày 11/12, tại Hội nghị An ninh Munich ở Berlin, Tổng thư ký NATO Mark Rutte nhận định về mục tiêu tiếp theo của Nga, đồng thời nhấn mạnh châu Âu đang đứng trước ngưỡng cửa của một thời khắc hệ trọng khi các lãnh đạo đang bàn thảo về kế hoạch hòa bình cho Ukraine.

“Chúng ta phải sẵn sàng vì các cuộc xung đột đang tiến sát tới ngưỡng cửa của châu Âu và chúng ta phải chuẩn bị cho kịch bản căng thẳng leo thang với quy mô chiến tranh mà các thế hệ trước chúng ta từng phải hứng chịu”, ông Rutte nói. Theo ông, thảm kịch đó có thể tránh được nếu các nước thành viên thực hiện đầy đủ cam kết quốc phòng.

Trong bài phát biểu, ông Rutte cho rằng Nga có thể sẵn sàng sử dụng vũ lực với NATO trong vòng 5 năm tới, đồng thời lên án tâm lý tự mãn đang len lỏi trong một bộ phận lãnh đạo châu Âu. Tổng thư ký NATO Mark Rutte thừa nhận châu Âu sẽ phải “tự lo nhiều hơn cho an ninh của chính mình”, song ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của mối liên kết xuyên Đại Tây Dương, bất chấp việc Chiến lược An ninh Quốc gia mới của Mỹ thể hiện lập trường cứng rắn chưa từng có với châu Âu.

Trong cuộc trao đổi với CNN, Tổng thư ký NATO ca ngợi vai trò của ông Trump trong việc khởi động lại các cuộc đàm phán hòa bình Nga - Ukraine, cho rằng Tổng thống Mỹ là người duy nhất có thể tạo đột phá với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Tổng thống Trump ngày càng thất vọng

Trước khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng, ông cam kết sẽ chấm dứt xung đột trong vòng 24 giờ đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai. Trong khi nhà lãnh đạo Mỹ đã có một số thành tựu trong việc đưa các bên xung đột đối thoại trong các tranh chấp khác thì hòa bình ở Ukraine vẫn là một thách thức.

Tổng thống Trump cho biết Mỹ sẵn sàng hỗ trợ cho Ukraine như một phần của thỏa thuận an ninh nhằm chấm dứt xung đột với Nga. Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ thất vọng trước việc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chưa sẵn sàng ký thông qua kế hoạch hòa bình do Mỹ đề xuất, qua đó gia tăng sức ép lên giới chức Kiev - những người đã phản đối một đề xuất trước đó của Washington vì cho rằng có các điều khoản quá nhân nhượng với Moscow.

Phát biểu với các phóng viên tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo, cuộc xung đột đang diễn ra giữa Nga và Ukraine có thể leo thang thành Thế chiến III, trong bối cảnh cả hai bên đều không chịu nhượng bộ.

Theo nhà lãnh đạo Mỹ: “Những chuyện như thế này cuối cùng có thể dẫn tới chiến tranh thế giới. Tôi đã nói điều đó cách đây vài ngày. Nếu mọi người cứ tiếp tục chơi những trò như thế này thì chúng ta sẽ kết thúc bằng Thế chiến thứ ba – điều mà chúng ta hoàn toàn không muốn thấy".

Kiều Anh/VOV.VN Theo: DW, Bloomberg