Khám phá vẻ đẹp gốm Việt từ Thăng Long đến Phú Xuân

Các đại biểu tham quan trưng bày sản phẩm gốm Bát Tràng và gốm Phước Tích.

Nhân kỷ niệm 65 năm kết nghĩa giữa thành phố Hà Nội-Huế (1960-2025), ngày 18/12, tại di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu-Quốc Tử Giám Hà Nội, Trung tâm Hoạt động Văn hóa, Khoa học Văn Miếu-Quốc Tử Giám phối hợp Bảo tàng Lịch sử thành phố Huế khai mạc trưng bày chuyên đề “Từ Thăng Long đến Phú Xuân- Hành trình gốm Việt”.

Hà Nội-Huế là những vùng đất từng đóng vai trò kinh đô trong thời quân chủ và đều có bề dày về truyền thống văn hóa. Đối với nghề gốm, mỗi vùng đất đều có dòng gốm lâu đời riêng, với những đặc trưng khác nhau. Song, điểm chung của hai vùng đất này là trân trọng những giá trị văn hóa nói chung, giá trị di sản gốm nói riêng. Trưng bày “Từ Thăng Long đến Phú Xuân - Hành trình Gốm Việt” là một hành trình khám phá, giới thiệu đến công chúng những giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc của hai vùng đất Thăng Long (Hà Nội) và Phú Xuân (Huế) trong tiến trình lịch sử và sự hình thành nghề gốm ở hai vùng kinh đô xưa.

Nét độc đáo của những sản phẩm gốm Phước Tích.

Các sản phẩm được lựa chọn trưng bày, giới thiệu trong dịp này hướng tới tôn vinh sự hòa quyện giữa văn hóa cung đình và văn hóa dân gian. Nội dung trưng bày tập trung giới thiệu gốm Bát Tràng – di sản ngàn năm của Thăng Long-Hà Nội và gốm Phước Tích - tinh hoa từ đất của cư dân Phú Xuân-Huế, gắn với dòng chảy lịch sử vùng đất Thuận Hóa-Phú Xuân với hệ thống di sản kiến trúc làng cổ và quy trình làm gốm thủ công truyền thống.

Nội dung trưng bày thứ nhất giới thiệu sơ lược lịch sử hình thành và phát triển của làng gốm Bát Tràng qua các triều đại, làm nổi bật những đặc trưng về công thức, kỹ thuật tạo hình, phương pháp sử dụng nhiệt trong kỹ thuật nung… tạo nên thương hiệu của gốm Bát Tràng. Tại đây, khách tham quan được thưởng ngoạn nhiều sản phẩm gốm cổ thể hiện sự tài khéo của người dân Bát Tràng qua các thế hệ.

Phần trưng bày về gốm Phước Tích thể hiện theo dòng chảy lịch sử của vùng đất Thuận Hóa-Phú Xuân, giới thiệu hệ thống di sản kiến trúc làng cổ Phước Tích, quy trình làm gốm thủ công truyền thống, cùng những giá trị lịch sử, văn hóa và kinh tế mà dòng gốm này từng mang lại cho vùng đất cố đô xưa.

Trong đó, có những sản phẩm đi kèm những câu chuyện văn hóa thú vị của đất “thần kinh” xứ Huế. Điển hình trong đó là câu chuyện về chiếc “ngọc oa ngự dụng” hay chiếc niêu (om) đất để nấu cơm cho Hoàng đế nhà Nguyễn. Người Phước Tích xưa mỗi năm cung tiến vào triều đình 400 chiếc. Om Phước Tích thành dày, thân màu nâu sậm, tiếng gõ vào thành nghe đanh, dáng như cái bình hồ lô, trên có nắm đậy, nấu cơm, kho thịt thảy đều rất ngon. Ngày nay, Phước Tích tiếp tục phát triển nghề gốm với nhiều dòng sản phẩm độc đáo khác nhau.

Tiến sĩ Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu- Quốc Tử Giám cho biết, trưng bày chuyên đề lần này không chỉ là cơ hội để công chúng và du khách trong nước và quốc tế biết đến những tác phẩm gốm sứ của hai làng nghề nổi tiếng, có thêm những cảm nhận sâu sắc về giá trị văn hóa lâu đời của cư dân Việt mà còn là dịp để khẳng định tinh thần đoàn kết, tình yêu quê hương, đặc biệt là mối quan hệ mật thiết giữa Hà Nội và Huế trong lịch sử đất nước - là hai trái tim cùng chung nhịp đập của tình yêu tổ quốc. Đây cũng là dịp để công chúng hiểu rõ hơn về vai trò và giá trị của di sản công nghiệp thủ công trong đời sống hôm nay, từ đó nâng cao ý thức gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc.

GIANG NAM