Khẩn trương nghiên cứu, thành lập Sàn giao dịch vàng

Nhiệm vụ trên được Quốc hội đặt ra tại Nghị quyết về tiếp tục thực hiện các nghị quyết của Quốc hội Khóa XIV và Khóa XV về giám sát chuyên đề và chất vấn. Đây là nhiệm vụ có tính pháp lý từ cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất thông qua hoạt động giám sát, chất vấn và với yêu cầu "khẩn trương" trong Nghị quyết đòi hỏi Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước phải đẩy nhanh hơn nữa việc xây dựng cơ chế và lộ trình chi tiết để hiện thực hóa sàn giao dịch vàng.

Thực tế thời gian qua cho thấy, vấn đề cốt lõi của thị trường vàng Việt Nam vẫn nằm ở tính minh bạch và cơ chế hình thành giá. Việc thiếu một không gian giao dịch tập trung, công khai và có tính tham chiếu khiến giá vàng trong nước nhiều thời điểm chênh lệch rất lớn so với giá thế giới, có lúc lên tới khoảng 20 triệu đồng mỗi lượng. Khoảng cách này không chỉ gây rủi ro cho người dân và nhà đầu tư, mà còn tạo điều kiện cho đầu cơ, trục lợi, làm méo mó tín hiệu thị trường và gây sức ép lên công tác điều hành kinh tế vĩ mô.

Trong bối cảnh đó, Sàn giao dịch vàng được kỳ vọng sẽ đóng vai trò như một “hạ tầng mềm” của thị trường, nơi các giao dịch được tập trung, giá cả được hình thành trên cơ sở cung - cầu thực và công khai hơn. Khi có một mức giá tham chiếu đáng tin cậy, khả năng thao túng cục bộ sẽ bị thu hẹp, niềm tin thị trường được củng cố. Quan trọng hơn, sàn giao dịch vàng còn có thể trở thành công cụ hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước trong điều tiết vĩ mô, giúp quản lý cung - cầu vàng hiệu quả hơn, kiểm soát dòng chảy ngoại tệ liên quan đến vàng cũng như hạn chế xu hướng “vàng hóa” trong nền kinh tế.

Ở tầm nhìn dài hạn, nếu được thiết kế chặt chẽ, minh bạch, sàn giao dịch vàng không chỉ dừng lại ở chức năng mua bán vật chất, mà còn mở ra khả năng phát triển các công cụ tài chính hiện đại như chứng chỉ vàng, hợp đồng kỳ hạn, công cụ phái sinh... Đây là điều kiện quan trọng để huy động nguồn lực vàng được đánh giá là khá lớn đang được người dân tích trữ, chuyển hóa vàng từ tài sản dự trữ thụ động thành nguồn lực phục vụ sản xuất, kinh doanh và đầu tư phát triển, đồng thời giúp thị trường vàng Việt Nam tiệm cận dần với các chuẩn mực quốc tế.

Cần nhấn mạnh rằng, quản lý thị trường vàng Việt Nam đã bước sang một giai đoạn mới với việc Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 10/10 vừa qua. Đây được xem là bước ngoặt quan trọng, hướng tới mục tiêu minh bạch hóa thị trường vàng, thu hẹp chênh lệch giá trong nước và quốc tế, tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn.

Tuy nhiên, thời gian triển khai Nghị định 232 còn ngắn nên các vấn đề cốt lõi của thị trường vàng vẫn chưa được giải quyết một cách căn bản. Trong bối cảnh đó, yêu cầu của Quốc hội về việc khẩn trương nghiên cứu, thành lập sàn giao dịch vàng có thể được xem là bước hoàn thiện chuỗi chính sách quản lý thị trường vàng theo hướng đồng bộ và hiện đại hơn.

Tất nhiên, việc hình thành sàn giao dịch vàng không chỉ là câu chuyện tổ chức giao dịch, mà đặt ra những thách thức về thể chế, hạ tầng và năng lực quản lý. Từ mô hình sàn, phạm vi giao dịch, mức độ tham gia của các chủ thể thị trường, cho tới cơ chế giám sát để phòng ngừa đầu cơ, thao túng giá, tất cả đều đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và một lộ trình triển khai thận trọng.

Đặc biệt, trong bối cảnh tâm lý tích trữ vàng vẫn ăn sâu trong xã hội, việc triển khai sàn giao dịch vàng cần được đặt trong tổng thể chính sách tiền tệ - tài chính, tránh gây xáo trộn lớn cho thị trường và ảnh hưởng đến ổn định vĩ mô.

Có thể nói, sàn giao dịch vàng không chỉ là một thiết chế mới của thị trường, mà còn là phép thử đối với năng lực hoạch định và thực thi chính sách trong lĩnh vực tiền tệ - tài chính. Nếu được triển khai đúng hướng, đồng bộ với Nghị định 232 và các công cụ điều hành khác, đây sẽ là bước đi chiến lược giúp Việt Nam từng bước tái cấu trúc thị trường vàng, giảm thiểu rủi ro vĩ mô và khai thác hiệu quả hơn một nguồn lực đặc biệt cho mục tiêu phát triển kinh tế bền vững.

Nguyễn Bình