Khát vọng bứt phá từ khoa học - công nghệ

Đồng chí Y Thanh Hà Niê Kđăm, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo chủ trì họp Ban Chỉ đạo về phát triển KHCN

Nền móng đổi mới từ thực tiễn

Là tỉnh có diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước với hơn 24.000 km², dân số gần 3,9 triệu người, Lâm Đồng sở hữu vị trí địa chính trị quan trọng, địa hình đa dạng từ cao nguyên đến biển, cùng hệ sinh thái tài nguyên, khí hậu phong phú. Đây là cơ sở vững chắc để tỉnh phát triển toàn diện trên cả 3 trụ cột kinh tế: nông nghiệp công nghệ cao, du lịch chất lượng cao và công nghiệp chế biến gắn với đổi mới sáng tạo.

Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, Lâm Đồng đã có nhiều bước tiến mạnh mẽ trong phát triển khoa học - công nghệ và chuyển đổi số. Tỉnh là một trong những địa phương sớm ban hành nghị quyết chuyên đề về chuyển đổi số, gắn kết chặt chẽ với cải cách hành chính và xây dựng chính quyền điện tử. Các chủ trương, chính sách phát triển khoa học - công nghệ (KHCN) đã được cụ thể hóa bằng loạt chương trình, kế hoạch thực tiễn, tạo nền tảng cho đổi mới sáng tạo lan tỏa vào mọi lĩnh vực đời sống.

Không chỉ dừng lại ở định hướng, nhiều chính sách khuyến khích nghiên cứu, đổi mới công nghệ và ứng dụng kỹ thuật vào sản xuất đã phát huy hiệu quả rõ rệt, nhất là trong các ngành có lợi thế như nông nghiệp công nghệ cao, du lịch thông minh, giáo dục số. Tỉnh cũng chú trọng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, với sự tham gia ngày càng rõ nét của doanh nghiệp, tổ chức, trường học và cộng đồng khởi nghiệp.

Nông dân sử dụng máy bay không người lái để hỗ trợ trong sản xuất nông nghiệp

Công tác nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KHCN được tập trung hướng vào khai thác tiềm năng và lợi thế của tỉnh: từ chọn tạo giống cây trồng, phát triển sản phẩm nông nghiệp hữu cơ, chế biến sâu, cho đến ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc, bảo tồn nguồn gen quý hiếm. Đặc biệt, các dự án khoa học đã góp phần cải thiện năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp đặc trưng của địa phương.

Tính đến nay, Lâm Đồng đang triển khai 88 nhiệm vụ KHCN các cấp, trong đó, gần 40% tập trung vào ứng dụng, chuyển giao kết quả nghiên cứu vào thực tiễn. Các lĩnh vực được ưu tiên bao gồm: nông nghiệp thông minh, kinh tế tuần hoàn, xử lý ô nhiễm môi trường, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phát triển sản phẩm đặc sản có lợi thế cạnh tranh, bảo tồn di sản văn hóa - sinh học…

Hạ tầng số của tỉnh cũng đang phát triển mạnh. Tỷ lệ người dân sử dụng điện thoại thông minh đạt 90,8%; hộ gia đình sử dụng cáp quang đạt 99%; toàn tỉnh có hơn 12.500 trạm thu phát sóng di động (BTS), trong đó, 282 trạm đã triển khai 5G. 100% trung tâm xã, phường được phủ mạng băng rộng cố định và di động. Tốc độ tải xuống trung bình của mạng 5G đạt 150 Mb/s, mạng 4G đạt tối thiểu 40 Mb/s. Hệ thống mạng truyền số liệu chuyên dùng đã kết nối đến tất cả cơ quan nhà nước từ cấp tỉnh đến cấp xã.

Những nền móng này chính là tiền đề để tỉnh bứt phá, tiến vào nền kinh tế số với tâm thế chủ động, sáng tạo và sẵn sàng đón nhận cơ hội.

Lâm Đồng đang đứng trước một thời cơ lớn để chuyển mình

Vượt thách thức, phát huy lợi thế

Bên cạnh những kết quả tích cực, Lâm Đồng vẫn đối mặt với không ít khó khăn trong quá trình phát triển KHCN và chuyển đổi số. Một trong những rào cản lớn nhất là hệ thống cơ chế, chính sách đột phá cấp tỉnh còn thiếu. Các mô hình mới như: sandbox, đổi mới sáng tạo mở, đầu tư mạo hiểm chưa có hành lang pháp lý rõ ràng để vận dụng linh hoạt, sáng tạo vào thực tiễn địa phương.

Nguồn lực đầu tư cho KHCN từ ngân sách còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu phát triển nhanh. Nguồn nhân lực chất lượng cao, yếu tố cốt lõi trong chuyển đổi số vẫn là “điểm nghẽn” dai dẳng. Đội ngũ chuyên gia về công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, điều hành hệ thống thông minh còn rất thiếu, cả về số lượng và chất lượng. Nhân lực công nghệ thông tin tại cấp cơ sở phân bố không đều, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai các nhiệm vụ số hóa ở tuyến dưới.

Ngoài ra, sự tham gia của doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực tư nhân trong đổi mới sáng tạo còn mờ nhạt. Mối liên kết giữa “4 nhà” - Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà đầu tư chưa hình thành rõ nét, thiếu các mô hình thành công để nhân rộng. Hạ tầng dữ liệu số còn phân tán, thiếu kết nối và chia sẻ giữa các sở, ngành, địa phương, đặc biệt trong giai đoạn hậu sáp nhập đơn vị hành chính hiện nay.

Trước những thách thức đó, Lâm Đồng đã xác định rõ mục tiêu chiến lược trong nhiệm kỳ 2025 - 2030: phấn đấu tốc độ tăng trưởng GRDP đạt 10 - 10,5%/năm; GRDP bình quân đầu người đến năm 2030 đạt 6.700 - 7.500 USD; năng suất lao động xã hội tăng 6,5 - 7,5%/năm; tổng vốn đầu tư toàn xã hội chiếm 35 - 40% GRDP.

Để hiện thực hóa khát vọng này, tỉnh sẽ tiếp tục tăng cường đầu tư cho hạ tầng nghiên cứu, phát triển mạnh các ngành công nghệ cao như: công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo, vật liệu mới, tự động hóa, chíp bán dẫn... Đồng thời, triển khai cơ chế thu hút nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước. Tỉnh tập trung xây dựng khu công nghệ cao, khu đổi mới sáng tạo, khu công nghệ thông tin tập trung; đẩy mạnh xã hội hóa đầu tư vào KHCN; phát triển thị trường dịch vụ công nghệ và thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.

Sự vào cuộc đồng bộ từ cấp ủy, chính quyền đến doanh nghiệp và ngay cả người dân sẽ là thời điểm bứt phá khoa học - công nghệ ở Lâm Đồng

Việc phát triển chính quyền số, kinh tế số và xã hội số được xác định là động lực then chốt để nâng cao hiệu quả quản trị, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo sức bật mới cho năng lực cạnh tranh cấp tỉnh.

Cùng với đó, tỉnh chú trọng đào tạo, phát triển nhân lực số, phổ cập kỹ năng số cho cán bộ, công chức và người dân. Đẩy mạnh số hóa toàn diện trong quản lý nhà nước, kết nối liên thông dữ liệu với các hệ thống quốc gia; khuyến khích ứng dụng trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học vào các lĩnh vực then chốt. Phong trào “Bình dân học vụ số” sẽ tiếp tục được lan tỏa, hướng đến phát triển công dân số toàn diện, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình hội nhập số.

Lâm Đồng đang đứng trước một thời cơ lớn để chuyển mình. Cuộc chuyển mình đó sẽ thành công nếu tỉnh tận dụng tốt “cặp đôi động lực” là KHCN và chuyển đổi số. Những nền móng đã được hình thành, khát vọng đã được khơi dậy, tư duy mới đã lan tỏa. Vấn đề lúc này là quyết tâm hành động và hơn lúc nào hết, cần sự vào cuộc đồng bộ từ cấp ủy, chính quyền đến doanh nghiệp và ngay cả người dân.

Lâm Đồng đã triển khai 7 nền tảng số dùng chung, đồng thời, thúc đẩy các nền tảng số nội địa trong ngân hàng, truyền thông, mạng xã hội... thay thế dần các nền tảng nước ngoài. Trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển (R & D), 3 tỉnh gồm Lâm Đồng (cũ), Đắk Nông (cũ) và Bình Thuận (cũ) đã cùng triển khai 4 dự án đầu tư trọng điểm, nâng cao năng lực các trung tâm KHCN với tổng vốn hơn 125 tỷ đồng.

Thanh Nhàn.