Khẩu chiến dữ dội giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và tỷ phú Elon Musk

Từ đồng minh biến thành đối thủ

Phát biểu tại Phòng Bầu dục trong Nhà Trắng ngày 5-6, Tổng thống Donald Trump nói ông Musk đã bực bội khi tín dụng xe điện không được đưa vào dự luật giảm thuế và tăng chi tiêu mà Thượng viện Mỹ đang thảo luận sau khi Hạ viện thông qua. Ông Donald Trump khẳng định: “Elon và tôi có một mối quan hệ tuyệt vời, nhưng tôi không biết chúng tôi có còn được như vậy hay không. Tôi lấy làm ngạc nhiên”. Ngay sau phát biểu của ông Donald Trump, ông Musk đã đáp trả bằng bài đăng trên mạng xã hội X. Ông Musk viết: “Nếu không có tôi, ông Donald Trump đã thua cuộc bầu cử. Thật vô ơn”, gián tiếp nhắc lại việc ông đã chi gần 300 triệu USD để ủng hộ ông Donald Trump và những người thuộc đảng Cộng hòa khác trong cuộc bầu cử năm ngoái.

Tỷ phú Elon Musk đứng cạnh Tổng thống Mỹ Donald Trump trong một sự kiện ở Nhà Trắng

Cứ thế, khẩu chiến giữa hai bên tăng dần. Hôm 6-6, trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Donald Trump nói ông Musk đã “mất kiên nhẫn” và trở nên “điên rồ”. Chưa hết, ông Donald Trump cảnh báo: “Cách dễ nhất để tiết kiệm tiền trong ngân sách của chúng ta, hàng tỷ và hàng tỷ USD, là chấm dứt trợ cấp và hợp đồng của chính phủ cho Elon”. Đáp lại, ông Musk đã trả lời “có” cho một bài đăng trên mạng xã hội X, nói rằng ông Donald Trump nên bị luận tội.

Lời qua tiếng lại giữa ông Donald Trump và ông Musk khiến dư luận hết sức bất ngờ bởi ai cũng biết tỷ phú Musk đóng vai trò nhà tài trợ lớn nhất của đảng Cộng hòa trong mùa vận động tranh cử năm 2024, sau đó trở thành một trong những cố vấn nổi bật nhất của ông Donald Trump với tư cách người đứng đầu Bộ Hiệu quả chính phủ. Ông Musk thường xuyên có mặt tại Nhà Trắng và xuất hiện nhiều lần trên Đồi Capitol, đôi khi đưa cả con trai nhỏ của mình đến những nơi đó. Tuy nhiên, những mâu thuẫn liên quan đến dự luật cắt giảm thuế và chi tiêu toàn diện của ông Donald Trump đã đẩy hai đồng minh này sang hai bờ chiến tuyến đối đầu nhau. Dự luật này được Hạ viện Mỹ thông qua từ tháng trước và hiện đã được đưa lên Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát để thông qua vào tháng sau. Theo dự luật dài 1.000 trang này, chương trình cắt giảm thuế cho doanh nghiệp và cá nhân triển khai từ năm 2017 trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Donald Trump sẽ được gia hạn.

Dự luật còn hủy bỏ nhiều chính sách ưu đãi năng lượng xanh mà chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden ban hành, siết chặt điều kiện tham gia các chương trình hỗ trợ y tế và thực phẩm cho người nghèo. Dự luật cũng cho phép chi tiền cho chương trình thắt chặt kiểm soát người nhập cư, bằng cách bổ sung hàng chục nghìn nhân viên biên phòng và trục xuất tới 1 triệu người nhập cư bất hợp pháp mỗi năm. Trong khi ông Donald Trump gọi đây là “dự luật lớn, đẹp đẽ nhất” từng được thông qua, thì theo Văn phòng ngân sách Quốc hội (CBO), dự luật sẽ khiến nước Mỹ gánh thêm khoảng 3,8 nghìn tỷ USD, trong khi nền kinh tế lớn nhất thế giới vốn đang phải gánh khoản nợ 36,2 nghìn tỷ USD trong vòng 10 năm tới, khiến Moody’s dự kiến sẽ hạ xếp hạng tín dụng của Mỹ vào tuần trước. Theo CBO, tiền lãi vay chiếm tới 1 trên 8 USD chi tiêu của Chính phủ Mỹ trong năm 2024, cao hơn cả chi tiêu quốc phòng. Tỷ lệ này được dự báo sẽ tăng lên 1 trên 6 USD trong 10 năm tới, khi dân số già đi làm tăng chi phí y tế và hưu trí.

Bạc tỷ bốc hơi khi tình bạn rạn nứt

Trong những ngày cuối còn làm việc ở Nhà Trắng, ông Musk đã tỏ ý không đồng tình với dự luật chi tiêu của ông Donald Trump. Sau khi rời khỏi vai trò đứng đầu Bộ Hiệu quả chính phủ vào tháng 5-2025, ông càng thể hiện sự phản đối mạnh mẽ hơn với dự luật, bao gồm nội dung gia hạn chương trình cắt giảm thuế năm 2017 khiến nợ công tăng lên. Tuy nhiên, nguyên nhân chính khiến tình bạn giữa ông Donald Trump và ông Musk rạn nứt xuất phát từ những tác động của dự luật chi tiêu với lợi ích của ông Musk. Theo trang NBC News, ông Musk đã tìm cách thuyết phục ông Donald Trump và các thành viên Cộng hòa khác của chính quyền thay đổi nội dung trong dự luật ngân sách về cắt giảm tín dụng ô tô điện và thuế năng lượng mặt trời đối với hộ gia đình, những chính sách sẽ có lợi cho hãng Tesla của ông Musk, nhưng không được chấp nhận. Đã thế, dự luật lại áp một khoản phí hàng năm 250 USD lên người dùng ô tô điện vốn là lĩnh vực kinh doanh quan trọng của ông Musk.

Thêm vào đó, theo ông Walter Isaacson, tác giả một cuốn tiểu sử Elon Musk, ông chủ Tesla còn bất mãn với việc một số thành viên trong chính quyền ông Donald Trump phản đối việc đề cử ông Jared Isaacman - một người thân cận với ông Musk - vào vị trí người đứng đầu Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA). Ông Isaacman là người đã điều khiển 2 chuyến bay tư nhân vào vũ trụ thông qua Công ty SpaceX của ông Musk vào năm 2021 và 2024, đưa phi hành đoàn bay quay Trái đất. Năm 2021, Công ty công nghệ thanh toán Shift4 của ông Isaacman đã đầu tư 27,5 triệu USD vào SpaceX.

Ngoài những bất lợi từ dự luật ngân sách của ông Donald Trump, Tesla còn đang đối mặt với những vấn đề mang tính căn bản hơn, bao gồm doanh số bán xe điện sụt giảm mạnh ở những thị trường chính như châu Âu và uy tín thương hiệu suy giảm ở thị trường phương Tây nói chung. Hãng cũng đang được đầu sức ép phải triển khai ở Austin, Texas, ngay trong tháng này dịch vụ taxi không người lái đã bị trì hoãn từ lâu.

Những thiệt hại về lợi ích và khó khăn đó khiến ông Musk không thể còn kiềm chế mà bắt đầu vận động để phá dự luật chi tiêu, sau đó là công khai chỉ trích việc Hạ viên thông qua dự luật. Trong bài đăng trên mạng xã hội X, Giám đốc điều hành của Tesla và SpaceX viết: “Tôi xin lỗi, nhưng tôi không thể chịu đựng được nữa. Dự luật chi tiêu khổng lồ, vô lý và đầy thịt lợn của Quốc hội này là một sự ghê tởm. Thật đáng xấu hổ cho những người đã bỏ phiếu cho nó: Các người biết mình đã làm sai. Các người biết điều đó”. Ông Musk cho biết vì những lời đe dọa của Tổng thống Trump về việc chấm dứt trợ cấp và hợp đồng của chính phủ, ông sẽ bắt đầu ngừng hoạt động tàu vũ trụ Dragon của SpaceX. Dragon là tàu vũ trụ duy nhất của Mỹ có khả năng đưa các phi hành gia lên Trạm vũ trụ quốc tế.

Cuộc tranh cãi giữa ông Donald Trump và ông Musk đã khiến các nhà đầu tư ở Phố Wall bán tháo cổ phiếu hãng xe điện Tesla. Mức giá này đã giảm 14,3% trong phiên giao dịch ngày 5-6, khiến giá trị vốn hóa thị trường của Tesla giảm 152 tỷ USD, đánh dấu phiên mất mát vốn hóa mạnh chưa từng thấy của hãng xe điện này. Mức giảm như vậy khiến Tesla không còn giữ được mốc vốn hóa 1 nghìn tỷ USD, chốt phiên ở mức 916 tỷ USD.

Mối bất hòa kéo dài giữa ông Donald Trump và ông Musk còn có thể khiến đảng Cộng hòa khó giữ quyền kiểm soát Quốc hội hơn trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm tới. Ngoài tài trợ cho chiến dịch tranh cử, ông Musk còn có lượng người theo dõi trực tuyến khổng lồ và giúp kết nối ông Donald Trump với một số khu vực của Thung lũng Silicon và các nhà tài trợ giàu có. Trước mắt, ông Musk cho biết sẽ cắt giảm tài trợ chính trị trong tương lai. Ngay sau những phát biểu của ông Donald Trump tại Phòng Bầu dục, ông Musk đã tạo thăm dò ý kiến của 220 triệu người theo dõi trên mạng xã hội X: “Đã đến lúc thành lập một đảng chính trị mới ở Mỹ thực sự đại diện cho 80% trung lưu chưa?”.

HOÀNG SƠN