'Khoảng trống' lớn về nhân lực xanh

75% nhà tuyển dụng gặp khó trong việc tuyển nhân sự xanh

ManpowerGroup - đơn vị chuyên về tuyển dụng và tư vấn nhân sự - vừa công bố báo cáo “Xu hướng việc làm xanh và giải pháp nhân lực cho tương lai bền vững”. Theo báo cáo của ManpowerGroup, ngày càng nhiều doanh nghiệp toàn cầu đầu tư vào các công nghệ lõi như xe điện, năng lượng xanh.

Tại Việt Nam, dù mới ở giai đoạn đầu trong chuyển đổi xanh, kinh tế xanh nhưng các chuyên gia nhận định, xu hướng việc làm xanh đang được nhiều doanh nghiệp chú ý trong tuyển dụng. Báo cáo “Tìm kiếm ý nghĩa trong công việc” của Manpower Group cho biết, 85% số lao động Việt Nam quan tâm đến danh tiếng về trách nhiệm xã hội của một công ty khi quyết định nhận việc.

Ảnh minh họa

Manpower Việt Nam tin rằng, việc tuyển dụng và phát triển nhân sự xanh sẽ tiếp tục tăng mạnh tại Việt Nam trong thời gian tới. Bởi đây không chỉ là xu thế toàn cầu, phản ánh yêu cầu ngày càng cao về tiêu chuẩn xanh trong hoạt động của doanh nghiệp và sản phẩm mà còn đang được thúc đẩy bởi các chính sách định hướng của Chính phủ Việt Nam.

Tuy nhiên, thiếu hụt nhân lực có kỹ năng xanh là vấn đề nổi cộm không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn cầu. Theo báo cáo của ManpowerGroup, một thực tế đáng chú ý là "hạn chế các cơ hội việc làm xanh và việc làm vì cộng đồng" đang trở thành thách thức hàng đầu cản trở người lao động tại Việt Nam chuyển đổi sang một công việc có ý nghĩa hơn. Cụ thể, 34% người lao động đã cho biết đây là rào cản chính với họ.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc thương hiệu Manpower, Manpower Việt Nam, các vị trí việc làm xanh đang hiện diện ở hầu hết ngành, từ kỹ sư vật liệu bền vững, kỹ thuật viên trạm sạc xe điện, nhân sự vận hành hệ thống giao thông thông minh cho đến chuyên gia nông nghiệp đô thị, kỹ sư môi trường...

Tuy nhiên, đi kèm với nhu cầu tăng là thách thức lớn về chất lượng lao động. 75% nhà tuyển dụng gặp khó khăn trong việc tuyển nhân sự có tay nghề cao. Nhất là 94% doanh nghiệp không tìm được ứng viên đáp ứng các tiêu chí ESG - môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp. "Việc phát triển nguồn nhân lực xanh trong nước là quá trình dài hơi, không thể diễn ra trong ngày một ngày hai. Chuyển đổi xanh đang diễn ra từng ngày, đòi hỏi các doanh nghiệp phải thích ứng nhanh. Nếu chậm chân, không hành động kịp thời, doanh nghiệp có thể bỏ lỡ cơ hội phát triển hoặc bị tụt lại phía sau trong cuộc đua này", bà Trang nhấn mạnh.

Việc làm xanh - cơ hội cho những ngành nghề mới

Phó Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ Nội vụ) Nguyễn Khánh Long phân tích, việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh hóa các ngành kinh tế, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua khai thác sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên và năng lượng là cơ hội tạo ra những ngành, nghề mới.

Tổng Giám đốc Tổ chức Lao động quốc tế Gilbert F. Houngbo cũng nhấn mạnh, chuyển đổi xanh không đồng nghĩa với mất việc làm. Đây là cơ hội lớn để tạo ra những ngành nghề mới, việc làm xanh, bền vững và mang tính bao trùm.

Theo ông Vũ Tuấn Anh, chuyên gia tư vấn ESG, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH Tái cấu trúc - Chuyển đổi số Dr.SME, khi nền kinh tế phát triển, tiêu tốn nhiều tài nguyên thiên nhiên hơn thì việc làm xanh đã trở thành "chìa khóa vàng" để giải quyết vấn đề. Việc làm xanh có thể là các nghề nghiệp nhằm giảm thiểu tác động của môi trường từ ngành truyền thống, như nâng cấp công nghệ sản xuất xi măng để giảm khí thải. Nó cũng có thể là các nghề nghiệp tạo ra sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường hoặc xuất hiện mới đi kèm sự phát triển của công nghệ như sử dụng công nghệ blockchain (chuỗi khối) để truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông nghiệp.

Các lĩnh vực có tiềm năng phát triển việc làm xanh là: Năng lượng tái tạo, nông nghiệp bền vững, quản lý rác và tái chế rác thải, công nghệ môi trường, thành phố thông minh, nông thôn bền vững. Trước xu thế toàn cầu chuyển đổi xanh, nếu doanh nghiệp không bắt kịp "chuyến tàu xanh" thì trong tương lai rất khó có cơ hội tăng trưởng.

Cũng theo khảo của ManpowerGroup, ước tính 59% lao động toàn cầu từ nay đến 2030 sẽ cần được đào tạo thêm để làm tốt vai trò hiện có.

“Nhân sự xanh chính là những người thực thi, hiện thực hóa những chủ trương, chiến lược của doanh nghiệp từ các cấp lãnh đạo và thực sự đưa doanh nghiệp chuyển mình”, bà Trang cho biết.

Từ các khảo sát, ManpowerGroup lưu ý một thực tế đáng chú ý, đó là “hạn chế các cơ hội việc làm xanh và việc làm vì cộng đồng” đang trở thành thách thức hàng đầu cản trở người lao động tại Việt Nam chuyển đổi sang một công việc có ý nghĩa hơn. Cụ thể, 34% người lao động cho biết, đây là rào cản chính đối với họ.

Theo khuyến nghị của Manpower Việt Nam, việc gia tăng nguồn cung cho nhân lực xanh cần phải có sự đồng lòng của cả phía Chính phủ, nhà trường và doanh nghiệp. Theo đó, Chính phủ và các cấp quản lý cần tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức của học sinh, sinh viên, người lao động về cách hiểu đúng thế nào là việc làm xanh (việc làm xanh không chỉ bó hẹp trong các công việc truyền thống gắn với môi trường như trước kia) và vai trò của nhân lực xanh trong phát triển bền vững. Từ đó, tạo ra động lực cho học tập và làm việc trong lĩnh vực này, góp phần thúc đẩy phát triển nền kinh tế theo hướng bền vững hơn.

Để phát triển nguồn nhân lực xanh, cũng cần tăng cường đầu tư vào giáo dục và đào tạo việc làm xanh, kỹ năng xanh; hỗ trợ tài chính cho các chương trình đào tạo nghề xanh, các trường đại học, cơ sở giáo dục và doanh nghiệp có sáng kiến đào tạo hoặc tuyển dụng nhân lực xanh. Cùng với đó, thúc đẩy hợp tác công - tư, tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia vào quá trình xây dựng chương trình đào tạo, thực tập và tuyển dụng nhân lực xanh.

Đối với nhà trường, cần cập nhật chương trình đào tạo, đưa thêm các nội dung liên quan đến phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội… vào giảng dạy ở tất cả các ngành đào tạo. Trong bối cảnh hiện nay, khi mọi lĩnh vực công nghiệp đều đang ít nhiều hướng tới chuyển đổi xanh, nên việc trang bị kiến thức này cho sinh viên là vô cùng cần thiết.

Ngoài ra, nên thiết kế các ngành học mới hoặc chuyên ngành phụ liên quan đến “việc làm xanh” phù hợp với xu hướng thị trường lao động. Áp dụng mô hình học tập thực tiễn, học qua dự án, tổ chức thực tập, tham quan để người học thực sự hiểu về chuyển đổi xanh tại doanh nghiệp thay vì chỉ dừng ở sách vở. Việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa, các cuộc thi, sáng kiến, giúp học sinh, sinh viên rèn luyện tư duy phát triển bền vững; đồng thời thực hành ứng dụng các kiến thức, kỹ năng chuyên môn để giải quyết các vấn đề thực tiễn.

Cùng với đó, doanh nghiệp phải chủ động xây dựng nguồn nhân lực xanh nội bộ. Đơn cử, doanh nghiệp cần đánh giá các vị trí công việc có thể chuyển đổi sang “xanh”; xác định rõ những kỹ năng xanh cần thiết trong ngắn và dài hạn…

Theo các chuyên gia, việc phát triển nguồn nhân lực xanh là một quá trình dài hơi, không thể diễn ra trong ngày một ngày hai. Trong bối cảnh chuyển đổi xanh đang diễn ra từng ngày, đòi hỏi các doanh nghiệp phải thích ứng nhanh chóng. Nếu chậm chân, không hành động kịp thời, doanh nghiệp có thể bỏ lỡ cơ hội phát triển hoặc bị tụt lại phía sau trong cuộc đua này.

Đức Thuận