Khởi nghiệp xanh và hành trình đưa xơ mướp Việt 'đi du lịch' khắp thế giới

Xơ mướp được Đỗ Đăng Khoa “biến hình” thành những bông hoa thiên nhiên tuyệt đẹp. (Ảnh: Hồng Nhung/TTXVN)

Từ những năm trước, phát triển kinh tế tuần hoàn được Bộ Nông nghiệp và Môi trường thúc đẩy để hòa nhập cùng người tiêu dùng thế giới. Nhiều đơn vị, doanh nghiệp tận dụng phế, phụ phẩm nông nghiệp vào sản xuất, vừa phát triển kinh tế, tiết kiệm chi phí, vừa bảo vệ môi trường.

Tại tỉnh Đồng Tháp, chàng thanh niên Đỗ Đăng Khoa đã đi trước xu hướng tiêu dùng, thổi đam mê làm đồ mỹ nghệ kết hợp bảo vệ môi trường từ phụ phẩm nông nghiệp là xơ mướp với mong muốn “kết nối con người với tự nhiên."

Khởi nghiệp xanh trở về thiên nhiên

Hành trình trở về thiên nhiên của Đỗ Đăng Khoa bắt đầu từ năm 2014 khi anh nhận thấy xu thế trong và ngoài nước ưa thích những sản phẩm tự nhiên, thay thế sản phẩm từ nhựa, hạn chế ô nhiễm môi trường.

Đồng thời, xuất phát từ gợi ý của một đối tác nước ngoài, anh nảy sinh ý tưởng tận dụng xơ mướp để sáng tạo ra nhiều sản phẩm thân thiện môi trường.

Đến năm 2017, cùng 2 người bạn là Đỗ Mạnh Quân và Lê Na tái tạo lại giá trị kinh tế cho các phế phẩm nông nghiệp, đặc biệt là xơ mướp.

Đỗ Đăng Khoa tâm sự lúc còn nhỏ, Khoa thấy gia đình và nhiều người xung quanh dùng các bộ phận của trái mướp già để khô hay gọi là xơ mướp để tắm hay rửa chén bát… Thời điểm đó, đồ nhựa chưa phát triển nhưng những vật dụng như vậy rất lành mạnh cho môi trường. Khi xơ mướp cũ không được dùng nữa, thải ra, cũng nhanh chóng được phân hủy sau thời gian ngắn. Đây là ưu điểm vượt trội so với vật dùng bằng nhựa (mất 100 đến 500 năm mới phân hủy).

Nhận thấy đây là hướng đi đúng đắn lâu dài, an toàn nên Đỗ Đăng Khoa đã quyết tâm khởi nghiệp từ loại nguyên liệu này, với tên gọi dự án là “Dự án Làng mướp."

Anh Đỗ Đăng Khoa, chủ dự án “Làng mướp” cùng với cây thông Noel trang trí bằng xơ mướp. (Ảnh: Hồng Nhung/TTXVN)

Năm 2018, dự án xuất sắc giành giải Nhì tại Cuộc thi khởi nghiệp của tỉnh Đồng Tháp. Năm 2023, “Làng mướp” vượt qua 36 dự án khác từ 25 tỉnh, thành phố để giành giải nhất Cuộc thi Dự án Khởi nghiệp Xanh toàn quốc, với giải thưởng trị giá 150 triệu đồng. Các sản phẩm của thương hiệu “Làng mướp” cũng đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao và 4 sao, khẳng định chất lượng và nguồn gốc bền vững.

Song song với sự sáng tạo, để dự án “Làng mướp” tăng thêm ý nghĩa với cộng đồng, anh Khoa chủ động xây dựng các vùng trồng và liên kết chặt chẽ với các hộ nông dân trồng mướp của khu vực phía Nam. Hiện tại, khoảng 70% nguồn nguyên liệu được thu mua từ 20 hộ nông dân liên kết sản xuất xơ mướp. Mô hình này không chỉ đảm bảo nguồn cung ổn định mà còn mang lại thu nhập ổn định cho nông dân và giải quyết việc làm cho bà con lao động tại địa phương.

Chụp đèn trang trí nội thất được làm từ xơ mướp và lá bắp thân thiện môi trường. (Ảnh: Hồng Nhung/TTXVN)

Để đảm bảo độ bền và tính dẻo dai, anh Khoa đã tuân thủ một quy trình sản xuất tỉ mỉ. Mướp khô sau khi thu mua được công nhân vệ sinh sạch, tách vỏ, phơi khô, trải qua quá trình xử lý ẩm mốc nghiêm ngặt trước khi đưa vào máy cán để định hình, dập khuôn mẫu theo từng mẫu sản phẩm khác nhau.

Tùy vào từng sản phẩm mà xơ mướp được tán dày hay mỏng. Phương pháp này làm cho mật độ liên kết của xơ mướp dày hơn, dẻo dai và mịn màng hơn. Nhờ vậy sản phẩm có độ bền tương đối cao.

Chỉ với loại nguyên liệu đơn giản, anh Khoa đã sáng tạo thêm nhiều dòng sản phẩm gia dụng khác như đồ chơi thú cưng (đặc biệt cho thị trường xuất khẩu, hỗ trợ làm sạch răng cho vật nuôi), sản phẩm chùi rửa nhà bếp (miếng rửa chén, mang lại doanh số tốt ở thị trường nội địa), bộ sản phẩm bông tắm (bông tắm, cây chà lưng) và các sản phẩm khác như lót giày, hoa khô, quà tặng, quà lưu niệm, lồng đèn, chụp đèn ngủ...

Ngoài ra, xơ mướp còn an toàn cho môi trường và sức khỏe người dùng, có độ bền cao, khả năng chống thấm nước và chịu nhiệt tốt, đồng thời giúp giảm thiểu phát thải carbon trong quá trình sản xuất.

Vươn ra thế giới

Ước tính, mỗi năm “Làng mướp” sản xuất ra 1 triệu sản phẩm từ xơ mướp, phối hợp với vỏ ngô, lông gà..., trong đó 800.000 sản phẩm được Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Mỹ lựa chọn nhập khẩu. Chỉ 200.000 sản phẩm từ xơ mướp được tiêu thụ tại thị trường nội địa, mà đối tượng khách hàng lại là giới trẻ. Điều này cho thấy giới trẻ Việt Nam đã dần chuyển đổi tư duy và ý thức bảo vệ môi trường trong từng chi tiết vật dụng, anh Đỗ Đăng Khoa cho biết.

Cho đến nay, thương hiệu “Làng mướp" đã thành công chinh phục các thị trường "khó tính" như Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ, Đức, Australia... Sự chấp nhận và tăng trưởng ổn định tại các thị trường này là minh chứng rõ ràng cho chất lượng vượt trội và tính bền vững của sản phẩm.

Trong thời gian tới, anh Khoa sẽ tiếp tục mở rộng hoạt động tại Hàn Quốc và đặc biệt là triển khai chiến lược, thủ tục mở bán trực tiếp trên sàn thương mại điện tử Amazon.

Anh Khoa tin rằng đây sẽ là "bệ phóng" để trở thành đơn vị hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực cung cấp xơ mướp và thực hiện sứ mệnh "kết nối con người với tự nhiên" thông qua các sản phẩm thân thiện môi trường.

Các vật dụng bông tắm, miếng rửa mặt, miếng rửa chén làm từ sợi xơ mướp mềm. (Ảnh: Hồng Nhung/TTXVN)

Anh Khoa quan niệm kinh doanh có thể song hành cùng trách nhiệm xã hội và môi trường, tạo ra những giá trị bền vững cho cộng đồng và hành tinh. Với tầm nhìn rõ ràng và những bước đi chiến lược, "Làng mướp" đã mang thương hiệu Việt vươn xa hơn trên trường quốc tế.

Theo bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, những năm gần đây, xu hướng quay trở lại với nguyên liệu tự nhiên, sản phẩm truyền thống đang trở thành làn sóng tiêu dùng mạnh mẽ trên thế giới, trong đó có giới trẻ Việt Nam.

Với Việt Nam, đây là cơ hội lớn để những giá trị tưởng chừng bị lãng quên như xơ mướp, vỏ bắp, lá dứa,… bước lên kệ hàng quốc tế, mà Đỗ Đăng Khoa nói riêng, các đơn vị khởi nghiệp xanh nói chung đang đi đúng hướng.

Là đơn vị hướng đến sản xuất và tiêu dùng bằng "vật liệu xanh," bà Trần Hoàng Phú Xuân, Giám đốc Fastlink chia sẻ “Làng mướp” của Đỗ Đăng Khoa không còn đơn thuần là câu chuyện vật liệu tiêu dùng, mà còn là tư duy mới: xuất khẩu bằng thương hiệu, chất lượng và giá trị bền vững. Những người dùng vật liệu “xanh” không chọn con đường giá rẻ.

Sau hơn 30 năm làm gia công, bà Trần Hoàng Phú Xuân nhận ra Việt Nam không thể mãi định vị ở phân khúc thấp. Các nhà sản xuất phải tạo ra thế hệ sản phẩm mới, phù hợp xu hướng xanh. Ngoài các vật dụng hằng ngày như “Làng mướp” đã làm, hiện ngành dệt may cũng đang tìm hướng đi xanh bằng các nguyên liệu sợi tự nhiên. Vì vậy, vật liệu từ thiên nhiên đang được định vị vững chắc trong ý thức tiêu dùng của quốc tế.

Cũng theo bà Trần Hoàng Phú Xuân, thị trường châu Âu và nhiều quốc gia phát triển đang yêu cầu sản phẩm phải chứng minh tác động tích cực với môi trường và xã hội. Vì vậy, Việt Nam rất cần những thế hệ doanh nhân mới như Đỗ Đăng Khoa với tư duy hội nhập, bền vững và khả năng cạnh tranh thực sự./.

(TTXVN/Vietnam+)