Không còn giáo viên 'mùa vụ', mở ra hy vọng gắn bó dài lâu

Một chính sách nhân văn từ Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đã tạo nên bước ngoặt lớn, không chỉ giúp giữ chân người làm nghề gieo chữ, mà còn gửi gắm thông điệp mạnh mẽ: giáo viên, dù là hợp đồng, cũng xứng đáng được đối xử công bằng và có quyền hy vọng vào một tương lai dài lâu.

Mùa hè không còn lặng thinh

Tháng Sáu. Một mùa hè nữa lại về. Nhưng với hàng nghìn giáo viên hợp đồng ở Thanh Hóa, đây không còn là thời điểm của những nỗi lo mơ hồ như những năm trước khi hợp đồng lao động chỉ kéo dài đến hết tháng Năm, để lại ba tháng bấp bênh không lương, không bảo hiểm.

Mùa hè năm nay, hàng nghìn giáo viên hợp đồng ở Thanh Hóa không còn lo thất nghiệp

Cô N.T.T. giáo viên hợp đồng tại một trường tiểu học vùng ven huyện Quảng Xương rớm nước mắt khi kể lại cảm giác nhẹ nhõm trong ngày đầu tiên của tháng Sáu.

“Tôi từng nhiều lần rơi vào khủng hoảng khi bước vào hè. Mất thu nhập, không có bảo hiểm, đi làm thêm cũng chẳng đủ sống. Bây giờ được ký hợp đồng cả năm, tôi mới dám nghĩ đến chuyện tiết kiệm, đến một cuộc sống ổn định hơn,” cô nói, trong căn phòng nhỏ còn vương mùi phấn trắng.

Từ Quảng Xương đến Quan Hóa, từ Cẩm Thủy đến Tĩnh Gia, hàng nghìn giáo viên hợp đồng đang lần đầu tiên sau nhiều năm bước vào kỳ nghỉ hè với một tâm thế hoàn toàn khác. Không còn dọn dẹp hồ sơ, không còn “tạm gác” nghề, không còn xoay xở với đủ việc tay trái để sống sót. Họ được tiếp tục làm nghề một cách đàng hoàng và được pháp lý công nhận.

Cú chuyển mình này bắt nguồn từ kết luận mới nhất của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa, đưa ra tại Hội nghị ngày 2.6.2025. Theo đó, tỉnh sẽ chính thức ký hợp đồng lao động theo Nghị định 111/2022/NĐ-CP trong thời gian đủ 12 tháng từ tháng 6.2025 đến hết tháng 5.2026 thay vì chỉ 9 tháng như trước.

Điều này đồng nghĩa với việc các thầy, cô sẽ được đảm bảo về quyền lợi bảo hiểm, thu nhập và, quan trọng hơn cả, được công nhận như những người lao động chính thức trong hệ thống giáo dục công lập.

Tổng cộng, 3.840 giáo viên sẽ được ký hợp đồng trong năm học tới. Trong đó, bậc mầm non chiếm 960 chỉ tiêu, tiểu học 1.152, THCS 1.422 và THPT 306. Những con số tưởng như kỹ thuật ấy, với những người từng sống trong cảnh hợp đồng ngắt quãng suốt nhiều năm, lại mang ý nghĩa như một tấm vé trở lại với lòng tin và niềm yêu nghề.

“Tôi từng nghĩ đến bỏ nghề,”, một giáo viên THCS ở huyện miền núi Quan Hóa kể: “Vì sau mỗi tháng 5 là tôi thất nghiệp. Ba tháng hè phải đi phụ hồ, chở đá thuê làm gì cũng được, miễn có tiền lo cho vợ con. Nhưng năm nay thì khác. Tôi cảm giác lần đầu tiên được ‘đối xử như một giáo viên thực thụ’.”

Câu chuyện của của cô giáo viên ở huyện Quan Hóa không phải là hiếm. Tại nhiều huyện miền núi như Bá Thước, Quan Sơn, Mường Lát… tình trạng giáo viên hợp đồng phải xoay xở đủ nghề trong mùa hè đã quá quen thuộc. Họ đứng lớp đủ tiết, đảm nhận cả chủ nhiệm như giáo viên biên chế, nhưng khi hè đến, lại bị tạm dừng hợp đồng vì ngân sách không đủ chi trả lương.

Điều này không chỉ tạo áp lực tài chính, mà còn dần bào mòn sự gắn bó với nghề. Bà Trịnh Thị Tiến, Phó Trưởng phòng GD&ĐT huyện Thọ Xuân nhận định: “Thay vì ký hợp đồng 9 tháng như những năm trước, việc kéo dài thời gian lao động đến đủ 12 tháng là một bước tiến vượt bậc. Chính sách này giúp giáo viên yên tâm trong cuộc sống và công việc. Đây là một quyết sách thể hiện rõ sự nhân văn và trách nhiệm của tỉnh với đội ngũ giáo viên.”

Không chỉ giúp ổn định đời sống giáo viên, chính sách mới còn là giải pháp căn cơ để giữ chân nhân lực có trình độ. Trong bối cảnh không ít người giỏi rời trường công để sang dạy ở trung tâm tư thục hoặc chuyển nghề vì quá mệt mỏi với hợp đồng ngắn hạn, hợp đồng 12 tháng chính là lời “giữ chân” cụ thể và rõ ràng nhất.

Đáng chú ý, Thanh Hóa không chỉ ký hợp đồng đủ năm mà còn xác định đây là bước đệm để giáo viên hợp đồng có cơ hội tích lũy kinh nghiệm, hoàn thiện hồ sơ và chuẩn bị dự tuyển biên chế trong tương lai. Song song đó, ngành giáo dục tỉnh cũng được chỉ đạo triển khai các lớp bồi dưỡng năng lực, hỗ trợ ôn luyện thi viên chức.

Một chuyên gia giáo dục nhận xét: “Thanh Hóa đang thể hiện một cách làm bài bản và có tầm nhìn. Nếu triển khai hiệu quả, đây có thể là mô hình mẫu để các địa phương khác học hỏi. Quan trọng nhất là việc đưa giáo viên hợp đồng về đúng vị trí họ xứng đáng trong hệ thống chính thức, không còn bị coi là ‘bên lề’.”

Đằng sau chính sách là lòng người

Không dễ để đi đến quyết định kéo dài thời gian hợp đồng. Trong nhiều năm qua, không ít kiến nghị từ cơ sở đã gửi lên tỉnh. Nhiều giáo viên viết thư tay, trực tiếp đến UBND xã, huyện bày tỏ mong muốn “được sống như một người lao động bình thường”. Những tiếng nói ấy, từng có lúc rơi vào khoảng trống.

Nhưng rồi, lãnh đạo tỉnh đã lắng nghe. Tờ trình số 107-TTr/ĐU ngày 28.5.2025 của Ban Thường vụ Đảng ủy UBND tỉnh chính là kết quả của một quá trình khảo sát thực tiễn, cân nhắc về ngân sách và cam kết chính trị với ngành giáo dục.

Khi Ban Thường vụ Tỉnh ủy thống nhất chủ trương tại Hội nghị ngày 2.6, đó không chỉ là một quyết định hành chính, mà còn là hồi đáp cụ thể cho hàng nghìn con người âm thầm gắn bó với bục giảng.

“Chúng tôi chỉ mong được đối xử công bằng,” cô T.T.T., giáo viên mầm non ở Cẩm Thủy nói: “Có hợp đồng cả năm, có bảo hiểm, có thu nhập ổn định, chúng tôi mới dám nghĩ đến chuyện gắn bó dài lâu, thay vì cứ bấp bênh, nửa muốn đi, nửa muốn ở.”

Chính sách ký hợp đồng 12 tháng chưa thể giải quyết mọi vấn đề, nhưng là điểm khởi đầu cho một hệ sinh thái giáo dục công lập ổn định hơn. Nó giúp trường học giữ được người, giúp học sinh không bị xáo trộn giáo viên, giúp các thầy cô yên tâm đóng góp.

Hơn cả, nó thể hiện rõ một thông điệp từ chính quyền: giáo viên hợp đồng cũng là người được tôn trọng. Dĩ nhiên, từ chủ trương đến hiện thực vẫn là một chặng đường dài.

Các địa phương cần triển khai đúng tiến độ, minh bạch và tránh tình trạng trì hoãn hoặc “cắt xén” quyền lợi. Việc quy hoạch, đào tạo, tạo điều kiện thi tuyển công bằng cho giáo viên hợp đồng cần được thực hiện đồng bộ, để chính sách phát huy hiệu quả lâu dài.

Không khó để ban hành một quyết định hành chính. Nhưng rất khó để biến một dòng chữ trong văn bản thành sức ấm lan tỏa trong đời sống của hàng nghìn người.

Quyết định kéo dài hợp đồng giáo viên lên 12 tháng tại Thanh Hóa, nhìn bên ngoài có thể chỉ là một động thái kỹ thuật. Nhưng với những giáo viên hợp đồng, nhất là ở vùng sâu, vùng xa đó là điểm tựa cả về vật chất lẫn tinh thần. Nó đưa họ ra khỏi cái bóng “tạm bợ”, trao cho họ danh phận, cơ hội sống và cống hiến đúng nghĩa với nghề dạy học.

Phía sau sự thay đổi ấy không chỉ là con số, văn bản hay mô hình quản lý nhân sự. Đó còn là những buổi làm việc âm thầm giữa lãnh đạo ngành và chính quyền cơ sở; là những kiến nghị kiên trì từ các giáo viên vùng cao; là những áp lực ngân sách, căng thẳng nhân lực và hơn hết, là quyết tâm nhìn giáo dục bằng đôi mắt nhân văn.

Chính sách chỉ hiệu quả khi được viết bằng sự tử tế và thực thi bằng sự đồng cảm. Một quyết định có thể chấm dứt tình trạng “hợp đồng mùa vụ”, nhưng điều quan trọng hơn là chấm dứt lối tư duy xem nhẹ người thầy chưa có biên chế.

Một nền giáo dục chỉ có thể vững mạnh khi người thầy được đứng thẳng lưng, được sống bằng nghề, và được tôn trọng từ trái tim. Thanh Hóa đã đi được bước đầu tiên. Và hy vọng, đó không phải là bước duy nhất.

Trong hành lang các lớp học vùng quê xứ Thanh, đã không còn những ánh mắt thấp thỏm vào cuối tháng Năm. Thay vào đó là sự an tâm, là những kế hoạch dài hơi, là ước mơ được tiếp tục làm nghề, như một sự nghiệp, chứ không phải một công việc tạm bợ.

Khi người thầy được trao niềm tin, người học sẽ được nhận lại nhiều hơn thế. Và khi chính sách được xây dựng bằng sự thấu hiểu, giáo dục sẽ không còn là một cỗ máy thiếu bánh răng mà là một hành trình có tâm và có tầm.

Thanh Hóa, với 3.840 hợp đồng 12 tháng, đang chứng minh điều đó.

NGUYỄN LINH