Không kích vào Thủ đô Doha, QatarIsrael tự thu hẹp lựa chọn trong cuộc chiến Gaza

Hành động của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu được nhiều nhà phân tích đánh giá là một bước đi đầy rủi ro, thậm chí có phần cực đoan, khi Israel đang dốc toàn lực để buộc Hamas đầu hàng.

Sai lầm chiến thuật hiếm hoi

Cuộc không kích của Israel vào Doha diễn ra vào đúng thời điểm các quan chức Hamas đang nhóm họp trong một biệt thự để thảo luận về “đề xuất cuối cùng” về giải quyết xung đột Gaza do Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra. Đề xuất này được một quan chức cấp cao của Qatar chuyển tới Hamas chỉ một ngày trước đó. Theo lời một người phát ngôn của Qatar, đúng vào lúc tên lửa Israel rơi xuống, một cuộc gọi từ Nhà Trắng cảnh báo đã vang lên giữa những tiếng nổ.

Khói đen bốc lên sau cuộc tập kích của Israel ở Doha ngày 9/9. Nguồn: AP

Tuy nhiên, cuộc tấn công của Israel thay vì đạt mục tiêu là tiêu diệt được nhân vật chủ chốt của Hamas như Khalil al-Hayya, lại tiêu diệt con trai ông, ba vệ sĩ và một nhân viên an ninh của Qatar. Đây là một sai lầm chiến thuật hiếm hoi của Israel, quốc gia vốn nổi tiếng với khả năng tấn công chính xác nhằm vào các thủ lĩnh của Hamas ở Gaza, Hezbollah ở Lebanon, hay mục tiêu tại Iran.

Kết quả, cuộc tấn công không chỉ không đạt được mục tiêu, gây thiệt hại về người vô tội, mà còn làm tổn hại nghiêm trọng tới uy tín ngoại giao của Israel, phá vỡ một trong số ít các kênh đàm phán tiềm năng có thể dẫn tới ngừng bắn ở Gaza. Qatar cho biết họ cảm thấy bị sốc và cảm giác bị phản bội, bởi trước đó, Israel và Mỹ đã đảm bảo với Doha rằng các quan chức Hamas sẽ không bị tấn công trên lãnh thổ Qatar. Giờ đây, cam kết ấy đã trở nên vô nghĩa sau cuộc không kích. Doha, vốn đã nhiều lần nỗ lực làm trung gian hòa giải trong các xung đột khu vực, nay phải đối diện thực tế là vai trò của họ có nguy cơ bị xóa bỏ.

Thủ tướng Netanyahu và mục tiêu “toàn thắng”

Động thái mới của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho thấy ông vẫn đang nỗ lực theo đuổi chiến lược “toàn thắng” trong cuộc xung đột ở Dải Gaza, bất chấp những rủi ro và sự phản đối của cộng đồng quốc tế. Thông điệp ông Netanyahu gửi đi rất rõ ràng: Ông sẽ không chấp nhận bất cứ giới hạn nào trong việc tiêu diệt Hamas, kể cả khi điều đó đồng nghĩa với việc phá hỏng tiến trình ngoại giao mong manh. Nhiều nhà phân tích ví ông với thuyền trưởng Ahab trong tác phẩm Moby Dick, kẻ mù quáng săn đuổi cá voi trắng dù biết rằng sẽ phải trả giá.

Sự quyết liệt này, theo một số nhà quan sát, phản ánh tâm thế vừa quyết đoán, vừa tuyệt vọng của chính quyền Israel. Sau gần hai năm chiến sự, Hamas vẫn chưa đầu hàng, trong khi sức ép quốc tế lên Tel Aviv ngày càng gia tăng. Trong bối cảnh đó, Thủ tướng Netanyahu lựa chọn con đường cứng rắn hơn bao giờ hết, bất chấp những hậu quả ngoại giao khó lường.

Cơ hội dang dở

Trước khi xảy ra vụ Israel không kích lãnh đạo Hamas ở Qatar, Tổng thống Donald Trump đã đưa ra một “đề xuất cuối cùng” nhằm chấm dứt xung đột Gaza. Trên mạng xã hội Truth Social, ông viết: “Người Israel đã chấp thuận các điều kiện của tôi. Đã đến lúc Hamas cũng phải chấp nhận. Đây là cảnh báo cuối cùng, sẽ không có thêm lần nào nữa”.

Theo thông tin từ một quan chức Israel, đề xuất này bao gồm: Ngày đầu tiên Hamas phải thả toàn bộ 48 con tin (20 còn sống và 28 thi thể), đổi lại Israel sẽ rút quân khỏi Gaza và bắt đầu thả khoảng 1.000 tù nhân Palestine. Ngày thứ hai, Tổng thống Donald Trump sẽ trực tiếp giám sát các cuộc đàm phán về chuyển tiếp chính trị và tái thiết Gaza.

Một nguồn tin Ảrập tiết lộ, Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani đã gặp các đại diện Hamas để chuyển đề xuất này. Hamas đồng ý họp lại để thảo luận sâu hơn. Thế nhưng, khi Israel ra tay, toàn bộ tiến trình đàm phán bị đổ vỡ. Rõ ràng, nếu vụ tấn công không diễn ra, cơ hội để Hamas và Israel tiến gần hơn tới một thỏa thuận có lẽ vẫn còn.

Phản ứng của cộng đồng quốc tế

Cuộc tấn công của Israel vào Doha ngay lập tức vấp phải làn sóng chỉ trích dữ dội. Người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt khẳng định: “Tự ý ném bom vào một quốc gia đang làm việc chăm chỉ và dũng cảm chấp nhận rủi ro để cùng chúng ta tìm kiếm hòa bình không giúp ích gì cho mục tiêu của Israel hay Mỹ”. Lãnh đạo Anh, Pháp và Đức còn đưa ra những tuyên bố lên án mạnh mẽ hơn.

Quyết định không kích nhằm vào lãnh đạo Hamas ở Qatar của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã phá vỡ một trong số ít kênh đàm phán có thể dẫn đến việc ngừng bắn ở Dải Gaza. Nguồn: Telegraph

Với Qatar, đây là thất bại cay đắng sau nhiều nỗ lực ngoại giao thời gian qua. Trong những năm qua, Doha không chỉ đóng vai trò trung gian trong vấn đề Gaza, mà còn góp phần hòa giải xung đột giữa Rwanda và Congo, Armenia và Azerbaijan, hay tham gia giải cứu con tin Mỹ tại Venezuela và Nga. Song trong mắt nhiều người Israel, Qatar vẫn bị coi là “kẻ thù” vì tài trợ cho Hamas và duy trì kênh truyền thông Al Jazeera với những quan điểm thường gây tranh cãi.

Đáng chú ý, Qatar từng bày tỏ lo ngại về nguy cơ bị tấn công, đặc biệt sau khi Tổng tham mưu trưởng Israel Eyal Zamir tuyên bố cuối tháng 8 rằng “hầu hết các thủ lĩnh Hamas còn lại đang ở nước ngoài, và chúng tôi sẽ tìm đến họ”. Doha đã tìm kiếm sự đảm bảo từ Mossad và Nhà Trắng rằng sẽ không có cuộc tấn công nào xảy ra trên lãnh thổ của mình. Những cam kết ấy giờ trở thành vô nghĩa.

Con đường phía trước: Bế tắc!

Với việc kênh ngoại giao Qatar bị phá vỡ, còn con đường qua Ai Cập cũng tiềm ẩn nhiều trở ngại, tiến trình đàm phán nhằm chấm dứt chiến sự ở Gaza hiện gần như đi vào ngõ cụt. Thủ tướng Netanyahu và Tổng thống Trump đều yêu cầu Hamas đầu hàng, nhưng câu hỏi đặt ra là: Bằng cách nào? Khi không còn kênh trung gian hữu hiệu, lựa chọn duy nhất còn lại có thể là tái chiếm phần lớn Dải Gaza bằng vũ lực. Đây là viễn cảnh mà chính các quan chức Israel thừa nhận họ muốn tránh, bởi nó sẽ kéo theo những hệ lụy nhân đạo và chính trị khôn lường.

Hành động của Thủ tướng Netanyahu đã khiến Israel tự thu hẹp không gian chính trị - ngoại giao của mình. Thay vì tạo thêm áp lực buộc Hamas nhượng bộ, bằng hành động tại Doha, ông đã phá hỏng một trong những lối ra hiếm hoi cho cuộc xung đột kéo dài này. Vụ tấn công còn làm gia tăng sự chia rẽ, khiến hòa bình trở nên xa vời hơn, và cái giá phải trả không chỉ là sự phẫn nộ của cộng đồng quốc tế mà còn là việc mất đi một trong số ít cơ hội tiến tới giải pháp đàm phán. Israel có thể giành thêm thắng lợi quân sự, song chiến thắng ngoại giao lại ngày càng xa vời.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh Thủ tướng Netanyahu tiếp tục theo đuổi mục tiêu “toàn thắng” như hiện nay, câu hỏi lớn đặt ra không chỉ là Hamas có chấp nhận đầu hàng hay không, mà còn là liệu Israel có sẵn sàng chấp nhận một giải pháp chính trị bền vững, hay tiếp tục sa lầy trong vòng xoáy bạo lực? Câu trả lời sẽ quyết định không chỉ số phận của Gaza, mà còn định hình tương lai an ninh và ổn định của toàn khu vực Trung Đông.

Hồng Nhung