Không nên tự ý mua, dùng thuốc kháng sinh

Thực hiện cấp phát thuốc theo kê đơn của bác sĩ sau khi khám bệnh

Đau đâu mua đó

Câu chuyện nhiều người đến quầy thuốc, nhà thuốc tự mua thuốc mà không có kê đơn của bác sĩ diễn ra khá phổ biến. Với mô tả sốt, ho, đau đầu hay đau bụng mà không cần thăm khám, người mua dễ dàng được bán thuốc ngay, thậm chí cả thuốc kháng sinh.

Đáng lo ngại hơn, tình trạng bán thuốc theo kiểu “liều cắt”. Thuốc từ trong lọ lớn (có nhãn mác, đủ thông tin) được chia lẻ trong các túi zip nhỏ, chỉ dùng trong 1 - 3 ngày. Vì thế, thuốc kháng sinh được bán và sử dụng tràn lan, không theo chỉ định chuyên môn. Hậu quả là bệnh không được điều trị dứt điểm, dễ tái phát và nặng hơn. Đồng thời, góp phần thúc đẩy tình trạng kháng thuốc kháng sinh trong cộng đồng, gia tăng gánh nặng cho hệ thống y tế.

Theo thống kê, có tới 88% thuốc kháng sinh tại khu vực thành thị và 91% tại nông thôn được bán ra không cần đơn bác sĩ. Số liệu cho thấy thói quen “đau là mua liều cắt”, bán thuốc không cần kê đơn từ bác sĩ vẫn còn rất phổ biến.

Dược sĩ Võ Thị Hồng Hạnh, Phó Phòng Kế hoạch Tổng hợp (Bệnh viện Đa khoa Bình Thuận) cho biết, thuốc kháng sinh không có tác dụng với các bệnh do vi rút như: cảm cúm, đau họng hay sổ mũi. Tự ý sử dụng thuốc kháng sinh không những không giúp khỏi bệnh mà còn có thể gây mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, dị ứng. Thậm chí sốc phản vệ dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh nhưng cũng ảnh hưởng đến các vi khuẩn có lợi trong đường ruột, dẫn đến tiêu chảy kéo dài và suy giảm hệ miễn dịch. Ngoài ra, sử dụng thuốc kháng sinh không đúng còn che giấu triệu chứng điển hình. Điều này gây khó khăn trong việc chẩn đoán khi bệnh trở nặng.

Tổn thất sức khỏe, kinh tế

Theo các chuyên gia, sử dụng thuốc kháng sinh không đúng loại, không đủ liều hoặc dùng khi không cần thiết, một phần vi khuẩn sẽ không bị tiêu diệt. Những vi khuẩn còn sống sót sẽ thích nghi, sinh sôi, tạo ra các thế hệ vi khuẩn “nhờn thuốc”. Bệnh dễ tái phát, các loại thuốc kháng sinh thông thường sẽ không còn hiệu quả. Người bệnh phải dùng thuốc kháng sinh thế hệ mới, đắt tiền hơn, chịu nhiều tác dụng phụ. Nếu tình trạng này tiếp tục, những siêu vi khuẩn đa kháng thuốc sẽ xuất hiện, gần như không còn loại thuốc nào tiêu diệt được. Ngay cả vết trầy xước nhỏ hay viêm họng thông thường cũng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Việc tự ý dùng thuốc kháng sinh không chỉ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe mà còn gây lãng phí chi phí điều trị. Khi sử dụng thuốc không phù hợp, bệnh dễ tái phát, người bệnh phải chi thêm cho các đợt điều trị tiếp theo. Với trường hợp kháng thuốc, bệnh nhân phải nằm viện lâu hơn, dùng thuốc thế hệ mới hoặc kết hợp nhiều loại. Vì vậy, chi phí điều trị cao gấp nhiều lần so với thuốc thông thường; tạo gánh nặng lớn cho cả gia đình và hệ thống y tế.

Dược sĩ Võ Thị Hồng Hạnh nhấn mạnh, để giảm tình trạng lạm dụng kháng sinh, người dân, nhân viên y tế, nhà thuốc và cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ. Nguyên tắc cốt lõi là “đúng thuốc, đủ liều và đủ thời gian”. Khuyến cáo người dân sử dụng kháng sinh đúng cách, không tự ý mua thuốc. Chỉ nên dùng khi được bác sĩ khám, chẩn đoán và kê đơn. Người bệnh không nên dùng lại đơn thuốc cũ, xin đơn từ người khác, hoặc tự tăng, giảm liều và đổi sang loại “mạnh hơn” theo cảm tính.

Việc uống thuốc cần tuân thủ đúng liều, đúng số lần trong ngày và đủ thời gian điều trị, kể cả khi triệu chứng đã giảm. Đồng thời, không chia bớt thuốc cho người khác hay để phần dư dùng cho lần bệnh sau. Người dân cũng không nên yêu cầu bác sĩ kê thuốc kháng sinh. Bên cạnh đó, tăng cường vệ sinh cá nhân, ăn chín, uống sôi và tiêm phòng đầy đủ sẽ giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn, hạn chế nhu cầu dùng kháng sinh…

Trang Hiếu .