Không quân Nga tiếp nhận cặp đôi oanh tạc cơ Tu-160M giữa giai đoạn tái thiết lực lượng ném bom chiến lược

Ngày 20/12/2025, Bộ Quốc phòng Nga thông báo Không quân Vũ trụ Nga đã chính thức tiếp nhận 2 oanh tạc cơ chiến lược Tu-160M, còn được mệnh danh là “Thiên nga trắng”, tại nhà máy hàng không Kazan ở Cộng hòa Tatarstan.

Đây là những máy bay được chế tạo mới hoàn toàn, nằm trong chương trình khôi phục dây chuyền sản xuất oanh tạc cơ chiến lược vốn bị gián đoạn từ sau khi Liên Xô tan rã.

Theo giới chức Nga, lễ bàn giao diễn ra trong bối cảnh Moskva đang đẩy nhanh tiến độ hiện đại hóa lực lượng hàng không chiến lược, sau khi nhiều máy bay ném bom tầm xa phải hoạt động với cường độ cao trong những năm gần đây.

Việc bổ sung các máy bay mới được xem là cần thiết để bù đắp sự hao mòn về kỹ thuật cũng như duy trì khả năng tác chiến lâu dài.

Tu-160 là oanh tạc cơ chiến lược siêu thanh lớn nhất và nặng nhất thế giới từng được đưa vào hoạt động. Mẫu máy bay này lần đầu tiên bay thử vào đầu thập niên 1980 và được đưa vào biên chế Không quân Liên Xô từ năm 1987.

Sau năm 1991, Nga tiếp quản phần lớn số Tu-160 còn hoạt động, trong khi một số chiếc từng được để lại tại Ukraine trước khi bị tháo dỡ hoặc chuyển giao.

Dây chuyền sản xuất Tu-160 bị dừng vào năm 1995 do khó khăn kinh tế, khiến Nga trong nhiều năm chỉ tập trung duy tu và nâng cấp số máy bay hiện có.

Phải đến năm 2015, Moskva mới quyết định tái khởi động chương trình sản xuất Tu-160, trong bối cảnh dự án oanh tạc cơ tàng hình thế hệ mới PAK DA gặp nhiều trì hoãn.

Năm 2018, Nga ký hợp đồng chế tạo 10 oanh tạc cơ Tu-160M mới với tổng giá trị ước tính hàng tỷ USD.

Phiên bản Tu-160M được coi là bước nâng cấp sâu so với Tu-160 nguyên bản. Máy bay vẫn giữ thiết kế cánh cụp cánh xòe đặc trưng, cho phép thay đổi hình dạng cánh để tối ưu khả năng bay hành trình và bay tốc độ cao.

Tu-160M được trang bị động cơ NK-32-02 thế hệ mới, giúp cải thiện hiệu suất nhiên liệu và tăng tầm bay thêm khoảng 1.000 km so với phiên bản cũ.

Về thông số kỹ thuật, Tu-160M có trọng lượng cất cánh tối đa hơn 270 tấn, tốc độ tối đa trên Mach 2 và tầm bay liên tục vượt quá 12.000 km khi không tiếp dầu.

Máy bay có thể mang theo tới 40 tấn vũ khí trong 2 khoang thân, bao gồm các loại tên lửa hành trình tầm xa phóng từ trên không, được thiết kế để tấn công mục tiêu mặt đất từ khoảng cách an toàn.

Trong thực tế tác chiến, Tu-160 và các dòng oanh tạc cơ khác như Tu-95MS hay Tu-22M3 đã nhiều lần được Nga sử dụng để phóng tên lửa hành trình từ không phận Nga hoặc khu vực xa tiền tuyến.

Tuy nhiên, trong năm 2025, lực lượng oanh tạc cơ chiến lược của Nga được cho là đã chịu tổn thất đáng kể sau các đợt tập kích nhằm vào sân bay và cơ sở hậu cần, buộc Moskva phải tăng cường biện pháp bảo vệ cũng như bổ sung khí tài mới.

Từ góc độ chiến lược, việc tiếp nhận thêm Tu-160M giúp Nga duy trì một trong 3 trụ cột của bộ ba răn đe hạt nhân, bên cạnh lực lượng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa và tàu ngầm mang tên lửa chiến lược.

So với các oanh tạc cơ chiến lược của Mỹ như B-52 Stratofortress hay B-2 Spirit, Tu-160M không phải máy bay tàng hình, nhưng bù lại có tốc độ cao và khả năng mang tải lớn, phù hợp cho các nhiệm vụ tấn công tầm xa bằng tên lửa hành trình.

Trong bối cảnh môi trường an ninh ngày càng phức tạp, việc Nga tiếp tục đầu tư vào dòng Tu-160M cho thấy Moskva ưu tiên giải pháp nâng cấp nền tảng sẵn có để duy trì sức mạnh, thay vì chờ đợi các dự án hoàn toàn mới.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng năng lực lâu dài của lực lượng oanh tạc cơ Nga sẽ còn phụ thuộc vào tốc độ sản xuất, khả năng bảo đảm kỹ thuật và mức độ thích ứng trước các biện pháp phòng không hiện đại.

Việt Hùng