Kiểm toán nhà nước và IMF phối hợp đánh giá hệ thống quản lý thuế quốc gia

Ông Hoàng Văn Lương - Vụ trưởng Vụ Tổng hợp trao đổi tại buổi làm việc với IMF. Ảnh: A.TUẤN

Tham dự Chương trình có ông Hoàng Văn Lương, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp - KTNN và ông Patrick De Mets - Trưởng đoàn Công tác của IMF.

Chương trình làm việc do Vụ Tổng hợp chủ trì, có sự phối hợp của KTNN chuyên ngành II và Vụ Hợp tác quốc tế.

Tại buổi làm việc, đại diện Đoàn công tác của IMF cho biết, Cục Thuế (Bộ Tài chính) đã yêu cầu Quỹ Tiền tệ Quốc tế thực hiện một đợt đánh giá hệ thống quản lý thuế quốc gia của Việt Nam thông qua sử dụng Công cụ Đánh giá Chẩn đoán Quản lý Thuế (TADAT) được quốc tế thừa nhận rộng rãi từ ngày 11/8/2025 đến 26/8/2025.

Trước đó, một đợt đánh giá tương tự đối với hệ thống quản lý thuế của Việt Nam bằng công cụ TADAT đã từng được thực hiện hồi năm 2016. TADAT cung cấp một phương thức chuẩn hóa để đánh giá sức khỏe của những cấu phần chính trong hệ thống quản lý thuế của một quốc gia và mức độ phát triển của hệ thống đó so với thông lệ tốt quốc tế.

Ông Patrick De Mets - Trưởng đoàn Công tác IMF trao đổi tại buổi làm việc. Ảnh: A.TUẤN

Ông Patrick De Mets - Trưởng đoàn Công tác của IMF cho biết, thông qua buổi làm việc, Đoàn công tác của IMF cũng mong muốn tìm hiểu cụ thể hơn về trách nhiệm của KTNN trong việc thực hiện kiểm toán hoạt động và kiểm toán tài chính ở cơ quan quản lý thuế; cơ quan thuế đã tiếp thu, thực hiện các phát hiện, kiến nghị của KTNN như thế nào; việc công khai các phát hiện, kiến nghị của KTNN và những hành động của cơ quan thuế trong tiếp thu, thực hiện các kết luận, kiến nghị của KTNN…

Tại đây, hai bên đã trao đổi về chức năng giám sát đối với Tổng cục Thuế (nay là Cục Thuế) và cơ chế kiểm toán trong quản lý thu - chi ngân sách nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý tài chính công.

Vụ trưởng Vụ Tổng hợp Hoàng Văn Lương đã giới thiệu khái quát vai trò, chức năng, quyền hạn của KTNN theo Hiến pháp 2013 và Luật Kiểm toán nhà nước.

Ông Hoàng Văn Lương cũng chia sẻ về quy trình xây dựng kế hoạch kiểm toán, phương pháp thực hiện kiểm toán tài chính, kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực thuế; cơ chế xem xét dấu hiệu sai phạm; cùng việc công khai kết quả, theo dõi và xử lý kiến nghị.

Cụ thể, theo quy định tại Hiến pháp năm 2013, Luật KTNN, KTNN là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công.

Vì vậy, cơ quan thuế là đơn vị được kiểm toán của KTNN. Do đó, đối với Cục Thuế (trước đây là Tổng cục Thuế), KTNN đã thực hiện nhiều hoạt động kiểm toán.

Liên quan đến kiểm toán tài chính, KTNN đã thực hiện kiểm toán xác nhận báo cáo quyết toán thu ngân sách tại các cơ quan thuế địa phương (thu ngân sách nhà nước (NSNN) trên địa bàn, thu ngân sách địa phương); kiểm toán xác nhận báo cáo quyết toán thu NSNN (tổng hợp 03 cấp ngân sách) làm cơ sở để đối chiếu số liệu với Kho bạc Nhà nước, với Bộ Tài chính để xác nhận Báo cáo quyết toán NSNN hằng năm; kiểm toán xác nhận Báo cáo quyết toán kinh phí NSNN cấp cho Cục Thuế.

Quang cảnh buổi làm việc. Ảnh: A.TUẤN

Đối với lĩnh vực kiểm toán tuân thủ, KTNN đã thực hiện kiểm toán tuân thủ pháp luật, luật Quản quản lý thuế, các luật thuế của Cục Thuế và các Chi cục Thuế, đánh giá cơ quan thuế đã thu đúng, thu đủ, thu kịp thời các khoản thu của NSNN hay chưa. Đồng thời, kiểm toán tuân thủ pháp luật, quy định trong quản lý, sử dụng kinh phí NSNN cấp cho Cục Thuế; việc tuân thủ pháp luật trong quản lý tài sản công được giao quản lý, bao gồm các hoạt động đầu tư xây dựng công trình, sửa chữa lớn, mua sắm trang thiết bị…

Còn với lĩnh vực kiểm toán hoạt động, KTNN đã thực hiện kiểm toán đánh giá tính hiệu lực, hiểu quả trong công tác quản lý thu NSNN theo chức năng, nhiệm vụ được giao (công tác lập dự toán, việc phân giao nhiệm vụ; chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra; xử lý khó khăn, vướng mắc của người nộp thuế…). Công việc này được thực hiện khi kiểm toán ngân sách địa phương, kiểm toán báo cáo quyết toán NSNN. Cùng với đó là đánh giá tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý kinh phí hoạt động; quản lý tài sản công được giao và được thực hiện trong kiểm toán Báo cáo tài chính của Cục Thuế.

Theo đại diện của KTNN, tần suất kiểm toán các Cục Thuế (nay là thuế địa phương) khi kiểm toán ngân sách địa phương khoảng 70% với Chi cục Thuế và hằng năm có kiểm toán Báo cáo quyết toán thu NSNN khi kiểm toán Báo cáo quyết toán NSNN. Còn tần suất kiểm toán Báo cáo quyết toán kinh phí hoạt động; công tác, quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công của Tổng cục Thuế (nay là Cục Thuế) khoảng 2 năm/lần.

Các đại biểu phía KTNN Việt Nam tham gia buổi làm việc với IMF

Ngoài ra, tùy theo yêu cầu thực tế, KTNN còn tổ chức các cuộc kiểm toán chuyên đề tại Cơ quan Thuế theo các chủ đề, chủ điểm để đánh giá tổng thể việc thực hiện các quy định của nhà nước trong lĩnh vực thuế.

Một số chuyên đề tiêu biểu mà KTNN đã thực hiện thời gian qua, như: chuyên đề Công tác quản lý nhà nước tại Cục Thuế liên quan đến việc hoàn thuế, miễn, giảm, gia hạn thuế, chống trốn thuế, chuyển giá năm 2020; chuyên đề Công tác quản lý thu, việc thực hiện nghĩa vụ thuế đối với các doanh nghiệp có giao dịch liên kết giai đoạn 2017-2020; chuyên đề Việc thực hiện chính sách xã hội hóa theo Nghị định số 59/2014/NĐ-CP, Nghị định số 69/2008/NĐ-CP của Chính phủ trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề giai đoạn 2015-2021…

Đại diện của IMF đã đánh giá cao vai trò của KTNN Việt Nam trong thúc đẩy công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, đặc biệt qua cơ chế giám sát thu ngân sách, kiểm toán thuế và theo dõi thực hiện kiến nghị sau kiểm toán.

Buổi làm việc giữa KTNN Việt Nam và Đoàn công tác IMF đã góp phần tăng cường sự hiểu biết, chia sẻ kinh nghiệm trong quản lý tài chính công và kiểm toán thuế. Đây là nền tảng quan trọng để KTNN tiếp tục phát huy vai trò cơ quan kiểm tra, giám sát tài chính công, đóng góp tích cực cho tiến trình cải cách, hiện đại hóa hệ thống quản lý thuế và tài chính quốc gia./.

H.THOAN - T.TRANG