Kiến nghị giải pháp vượt khó, thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu

Tăng trưởng ấn tượng nhưng nhiều thách thức

Ông Lê Hoàng Tài cho biết, theo WTO (ngày 8/8/2025), thương mại toàn cầu chỉ tăng 0,9% năm 2025, thấp xa so với dự báo 2,7% hồi đầu năm. Dù nhập khẩu của Mỹ 6 tháng đầu năm tăng 11% nhưng Tổ chức Thương mại thế giới nhận định đây chỉ là hiện tượng “chạy thuế”, không phản ánh xu thế bền vững.

Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) Lê Hoàng Tài phát biểu tại hội nghị.

Đáng chú ý, tình hình địa chính trị và quân sự trên thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp; cạnh tranh chiến lược giữa các nền kinh tế lớn ngày càng gay gắt; nhu cầu tiêu dùng thế giới phục hồi chậm và thiếu bền vững trong khi bảo hộ thương mại gia tăng… Đây là những thách thức không nhỏ đang đặt ra cho hoạt động xuất khẩu của Việt Nam.

Mặc dù vậy, tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước 8 tháng đầu năm 2025 vẫn đạt gần 305 tỷ USD, tăng 14,4% so cùng kỳ năm 2024. Đây là mức tăng trưởng ấn tượng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất định, thể hiện nỗ lực rất lớn của cộng đồng doanh nghiệp (DN) và hiệu quả bước đầu từ các chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ.

Kết quả này là nhờ Việt Nam vẫn duy trì đà tăng trưởng kinh tế khả quan, kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát trong tầm kiểm soát. Lợi thế từ mạng lưới 17 FTA, bao gồm các hiệp định thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP mở ra cho Việt Nam cơ hội tiếp cận thị trường quy mô lớn. Đồng thời, cộng đồng DN Việt Nam ngày càng năng động, có khả năng thích ứng nhanh với xu hướng thị trường và yêu cầu mới.

“Tuy nhiên, cũng phải thẳng thắn nhìn nhận, nội lực của nền kinh tế còn hạn chế, năng suất lao động, trình độ công nghệ, khả năng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu còn khiêm tốn. Đa số DN xuất khẩu vẫn là DN nhỏ và vừa, thiếu thông tin, thiếu nguồn lực để đầu tư đổi mới, thiếu kỹ năng về tiếp thị, xây dựng thương hiệu quốc tế”, ông Lê Hoàng Tài nói.

Theo ông Tài, xuất khẩu tháng 8 năm 2025 cho thấy bức tranh thương mại của Việt Nam có những điểm sáng nhất định, song cũng có nhiều thách thức. Đặc biệt cơ cấu xuất khẩu hiện vẫn thiên về gia công, lắp ráp; tỷ trọng hàng hóa có giá trị gia tăng cao, hàm lượng công nghệ và sáng tạo trong xuất khẩu còn khá khiêm tốn. Điều này khiến biên lợi nhuận thấp, dễ bị tổn thương khi có biến động từ bên ngoài, và phần lớn giá trị gia tăng của chuỗi sản phẩm vẫn nằm ngoài lãnh thổ Việt Nam.

Xúc tiến thương mại gắn với thị trường trọng điểm

Cục XTTM cho biết, hiện nay kinh phí dành cho hoạt động XTTM ở cấp trung ương, địa phương, hiệp hội ngành hàng cũng như tại từng DN còn nhiều hạn chế. Do nguồn lực tài chính còn eo hẹp, nhiều chương trình XTTM chỉ được tổ chức với quy mô nhỏ, thời gian ngắn, thiếu tính liên tục và thiếu chiều sâu, dẫn đến việc phát triển thị trường mới, đặc biệt là các thị trường tiềm năng chưa đạt hiệu quả như mong đợi.

Hoạt động kết nối giao thương, thúc đẩy xuất khẩu trong khuộn khổ hội nghị.

“Việc thiếu kinh phí cũng khiến công tác xây dựng thương hiệu quốc gia, thương hiệu ngành hàng chưa được đầu tư xứng tầm. Hệ quả là khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế chưa thực sự bền vững, chưa khai thác hết tiềm năng từ các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, chưa tận dụng hiệu quả các ưu đãi để mở rộng thị phần và gia tăng giá trị xuất khẩu”, ông Lê Hoàng Tài nói.

Trong bối cảnh đó, ông kiến nghị cần triển khai đa dạng, có hiệu quả các chương trình xúc tiến thương mại (XTTM) với quy mô ngày càng chuyên sâu theo từng ngành hàng, gắn với các thị trường trọng điểm EU, Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN, Ấn Độ, Trung Đông, châu Phi, Mỹ Latinh. Đồng thời tập trung khai thác các thị trường mới nổi và thị trường ngách, đáng chú ý là các nước Halal, Saudi Arabia, Ai Cập, UAE, Brazil, Bắc Phi…

Chú trọng đẩy mạnh XTTM cho các ngành công nghệ cao, nhất là bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, tự động hóa, máy móc – thiết bị, linh kiện và năng lượng tái tạo, nhằm đưa hàng hóa Việt Nam tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng giá trị cao toàn cầu. Triển khai kế hoạch mở rộng mạng lưới Văn phòng XTTM Việt Nam tại các thị trường trọng điểm, coi đây là lực lượng tuyến đầu hỗ trợ trực tiếp cho DN.

Tập trung ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong hoạt động XTTM; đẩy mạnh các hoạt động kết nối giao thương trực tuyến, gian hàng quốc gia Việt Nam trên các sàn thương mại điện tử lớn trong và ngoài nước, các chương trình quảng bá sản phẩm địa phương trên nền tảng số.

Đồng thời phối hợp với các sàn thương mại điện tử triển khai mô hình thương mại điện tử xuyên biên giới, hỗ trợ đặc biệt cho DN nhỏ và vừa, hợp tác xã, làng nghề và cơ sở sản xuất địa phương; đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng về công nghệ số, phân tích dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo cho cộng đồng DN, giúp DN nâng cao năng lực cạnh tranh, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Ông Lê Hoàng Tài cũng kiến nghị tiếp tục phát huy vai trò của các sự kiện XTTM trọng điểm quốc gia như Vietnam Food Expo, Vietnam International Sourcing... Đặc biệt là thực hiện chỉ đạo ngày 3/9/2025 của Thủ tướng Chính phủ về tổ chức các hội chợ công nghiệp, thương mại và hàng tiêu dùng cấp quốc gia hàng năm tại Trung tâm Hội chợ Việt Nam.

Hải Châu