Kinh tế thế giới năm 2025: Thách thức kép kéo chậm đà tăng trưởng

Mặc dù chưa rơi vào chu kỳ suy thoái, tăng trưởng toàn cầu đang chậm lại rõ rệt dưới sức ép của căng thẳng thương mại, sự phân hóa chính sách tiền tệ và diễn biến lạm phát phức tạp.

Quang cảnh cảng hàng hóa ở Tokyo, Nhật Bản. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Theo cập nhật mới nhất, Ngân hàng Thế giới (WB) đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2025 xuống còn 2,3%, trong khi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) điều chỉnh xuống mức 2,7%. Cả hai tổ chức này đều nhấn mạnh rủi ro từ chính sách thuế quan gia tăng và môi trường thương mại kém ổn định.
Một trong những yếu tố làm trầm trọng thêm tình hình là làn sóng áp thuế trả đũa giữa Mỹ và nhiều nền kinh tế lớn, khiến lo ngại về một cuộc chiến thương mại toàn diện quay trở lại. Mặc dù xuất hiện một số tín hiệu tích cực như thỏa thuận giảm thuế giữa Mỹ và Trung Quốc, hay các bước tiến trong đàm phán thương mại Mỹ - Liên minh châu Âu (EU), Mỹ - Nhật Bản và một số đối tác Đông Nam Á, triển vọng ổn định vẫn còn mong manh. Thực tế, các doanh nghiệp Mỹ đã tranh thủ tăng cường nhập khẩu hàng tích trữ trong quý I và II/2025 nhằm “chạy thuế”, trước thời điểm các mức thuế quan mới của Nhà Trắng dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/8 tới.

Trên mặt trận chính sách tiền tệ, các ngân hàng trung ương lớn tiếp tục phân hóa. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn giữ lập trường thận trọng trong bối cảnh áp lực lạm phát chưa hạ nhiệt bền vững. Trong cuộc họp chính sách ngày 29-30/7 nhiều khả năng Fed sẽ giữ nguyên lãi suất, trong khi đợt cắt giảm đầu tiên được dự báo lùi sang tháng 9/2025, muộn hơn so với kỳ vọng của thị trường. Ngược lại, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã giảm lãi suất mạnh và gần hoàn tất chu kỳ nới lỏng. Các nền kinh tế phát triển khác như Canada, Mexico, Na Uy hay Australia có hướng điều hành khác biệt, tùy thuộc vào đặc điểm tăng trưởng và lạm phát nội tại.

Đáng chú ý, nhiều ngân hàng trung ương ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã cắt giảm lãi suất nhanh hơn dự kiến, một phần phản ứng trước áp lực tăng trưởng suy yếu và xu hướng đồng USD mất giá. Xu hướng này cũng cho thấy các nhà điều hành trong khu vực đang ưu tiên hỗ trợ tăng trưởng trong ngắn hạn.

Về lạm phát, mặc dù nhìn chung lạm phát đã hạ nhiệt so với giai đoạn hậu đại dịch COVID-19, nhưng các nguy cơ mới lại nổi lên. Tại Mỹ, lạm phát có khả năng tăng trở lại vào cuối năm nay, do ảnh hưởng từ chính sách thuế và dòng nhập cư tăng mạnh. Ngược lại, khu vực Tây Âu đối mặt với xu hướng giảm phát do cầu yếu và đồng euro lên giá, trong khi Trung Quốc tiếp tục rơi vào tình trạng giảm phát kéo dài vì bất cân xứng cung - cầu và nhu cầu tiêu dùng yếu.

Diễn biến của đồng USD là một trong những điểm bất thường trong năm nay. Chỉ số USD đã giảm hơn 6% so với đỉnh tháng 1/2025. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ dự báo Fed sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất trong thời gian tới và sự bất ổn thuế quan có thể gây ảnh hưởng tới hoạt động kinh tế tại Mỹ.
Tuy nhiên, về trung hạn, đồng USD vẫn được đánh giá tích cực nhờ triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn tốt hơn so với các khu vực khác. Vai trò là đồng tiền dự trữ quốc tế của USD cũng chưa bị thách thức rõ ràng.

Tại các nền kinh tế lớn, đà phục hồi có sự chênh lệch đáng kể. Tại Mỹ, tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) quý I/2025 ghi nhận mức suy giảm nhẹ do hiệu ứng “chạy thuế” làm méo mó hoạt động thương mại. Nhưng dữ liệu sơ bộ cho thấy hoạt động kinh tế đã phục hồi trong quý II/2025, đưa tăng trưởng nửa đầu năm nay về mức trung bình thấp. Mặc dù rủi ro suy thoái chưa phải là kịch bản chính, nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn thiếu các động lực rõ ràng để tăng tốc.

Trung Quốc ghi nhận đà phục hồi tích cực hơn kỳ vọng trong nửa đầu năm, nhờ rủi ro thuế quan giảm bớt và chính sách hỗ trợ được duy trì. IMF đã nâng dự báo tăng trưởng năm 2025 của Trung Quốc lên 4,5%. Tuy nhiên, áp lực mới từ các biện pháp thuế và dư địa kích thích hạn chế có thể khiến tăng trưởng chững lại trong nửa cuối năm nay.

Châu Âu tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức. Đức, nền kinh tế lớn nhất khu vực, vẫn là điểm nghẽn chính do phụ thuộc xuất khẩu và nhạy cảm với xung đột thương mại. Pháp chịu ảnh hưởng từ bất ổn chính sách, trong khi Anh đối mặt với bài toán thắt chặt tài khóa. Khu vực Nam Âu nổi bật hơn nhờ tăng trưởng vượt kỳ vọng, song rủi ro từ nợ công và lãi suất cao vẫn là yếu tố gây quan ngại trong trung hạn.

Trong phần còn lại của năm 2025, các tổ chức quốc tế cho rằng tăng trưởng toàn cầu nhiều khả năng duy trì ở mức thấp, nhưng khả năng suy thoái toàn diện chưa hiện hữu. Việc các ngân hàng trung ương tiếp tục nới lỏng chính sách có thể phần nào bù đắp tác động từ thương mại và chi phí tài chính tăng cao. Nếu các sáng kiến thương mại song phương được duy trì ổn định, nền kinh tế toàn cầu có thể tìm thấy nền tảng phục hồi vững chắc hơn vào năm 2026.

Diệu Linh/TTXVN (Tổng hợp)