Kỳ 1: Bước đột phá khai mở Trung tâm tài chính quốc tế

Thành phố Đà Nẵng về đêm nhìn từ phía biển. (Ảnh: PHAN HẢI TÙNG LÂM)

Công nghệ tài chính (fintech) đang tạo ra cuộc cách mạng toàn diện đối với lĩnh vực tài chính-ngân hàng, mở ra một chương mới trong sự phát triển của các trung tâm tài chính trên toàn cầu. Trên hành trình xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế, việc nắm bắt lĩnh vực fintech mang lại cho Đà Nẵng những lợi thế đột phá, nhưng đồng thời đặt ra những thách thức không nhỏ.

Sự thay đổi chiến lược

Không phải chuyện “viễn tưởng”, kỷ nguyên số đã và đang tạo ra sự dịch chuyển mang tính hệ thống trong cách tiếp cận các dịch vụ tài chính của người dùng bằng công nghệ tài chính (fintech).

Quỹ mã hóa đã được triển khai tại Luxembourg. Dịch vụ khách hàng bằng trí tuệ nhân tạo (AI) đã hoạt động tại Abu Dhabi. Stablecoin (loại tiền mã hóa được thiết kế để giữ giá ổn định) đã được sử dụng bởi các nhà quản lý kho bạc tại UAE. Tại Việt Nam, fintech tiếp tục “mở khóa” những cơ hội để các ngân hàng, công ty khởi nghiệp (start-up) bứt phá.

Tuần lễ Tài chính và Công nghệ Đà Nẵng năm 2025 có sự tham gia đông đảo của các công ty fintech.

Không nằm ngoài “quỹ đạo” đó, Tuần lễ Tài chính và Công nghệ Đà Nẵng năm 2025 đã cho thấy, các công ty fintech tại Việt Nam đang dần chuyển từ giai đoạn tiềm năng sang một “bước ngoặt”, sẵn sàng mở rộng quy mô và định vị trên bản đồ tài chính khu vực.

Theo các chuyên gia tại Diễn đàn Tài chính Việt Nam 2025, thế hệ fintech đầu tiên tại Việt Nam với những cái tên như: MoMo, VNPAY, FE Credit,... đã trở thành các “kỳ lân” khi tập trung vào việc số hóa các dịch vụ tài chính cơ bản để giảm chi phí và mở rộng khả năng tiếp cận.

Tiếp đó, thế hệ fintech thứ hai tại Việt Nam với các công ty như: Finhay, Finviet, Timo,... tiếp tục cải thiện dịch vụ cho người dùng bằng các dịch vụ tài chính thông minh và cá nhân hóa hơn.

Cuối cùng, thế hệ fintech thứ ba và mới nhất với những cái tên như: Cake by VPBank, RISEGATE,... không chỉ cung cấp các dịch vụ ngân hàng hiện đại trên di động, mà còn đi sâu vào những lĩnh vực đột phá như đầu tư tài sản mã hóa.

Nhiều tổ chức trong và ngoài nước có thế mạnh về fintech đã ký Biên bản ghi nhớ hợp tác với thành phố Đà Nẵng tại Diễn đàn Tài chính Việt Nam năm 2025.

Trong bối cảnh đó, các chuyên gia và nhà đầu tư tại diễn đàn đã cùng đánh giá các vấn đề chiến lược mang tính ứng dụng của fintech như: xây dựng hệ sinh thái fintech cho Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam; làm sao để Việt Nam sở hữu hạ tầng Blockchain mở, kết nối toàn cầu trước năm 2030; định hình tương lai tài sản số tại Việt Nam;... Chính vì vậy, Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại Đà Nẵng sẽ không nằm ngoài “luật chơi” của kỷ nguyên số.

Thực tế, nhiều chuyên gia và nhà đầu tư đang cho thấy sự quan tâm và đồng thuận cao khi Trung ương và địa phương có cách tiếp cận cởi mở với các lĩnh vực mới.

Trong kỷ nguyên số, một Trung tâm tài chính quốc tế không chỉ là nơi hội tụ ngân hàng, quỹ đầu tư, chứng khoán, bảo hiểm…, mà còn là hệ sinh thái fintech, tài sản số, dữ liệu lớn và AI.

Ông Philip J.Weights – đồng Chủ tịch Hiệp hội Fintech Thụy Sĩ cho rằng: “Khi bắt đầu xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế, Đà Nẵng hoàn toàn có cơ hội đón đầu fintech, bởi vì thành phố đang có những tiềm năng cần thiết cho sự phát triển này”.

Một góc trung tâm thành phố Đà Nẵng bên sông Hàn.

Từ những khởi đầu thuận lợi…

Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội đã xác định xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng.

Mô hình “một trung tâm hai điểm đến” là một chiến lược có tính toán với định hướng phát triển sản phẩm riêng biệt và phát huy thế mạnh của từng thành phố, nhằm tạo nên một sức mạnh tổng hợp.

Nắm bắt xu thế trong lĩnh vực fintech, Đà Nẵng xác định công nghệ chuỗi khối (blockchain) và tài sản số sẽ là trọng tâm để phát triển Trung tâm tài chính quốc tế.

Đây là những mảnh ghép chiến lược, không chỉ tạo ra sự khác biệt trên bản đồ tài chính quốc tế, mà còn định hình một con đường phát triển gắn liền với những chiến lược và bản sắc của Đà Nẵng.

Một vị trí Trung tâm tài chính quốc tế được đặt tại Khu Công viên phần mềm số 2 Đà Nẵng nằm ở phía cửa sông Hàn.

Theo các chuyên gia, Đà Nẵng có nhiều điều kiện để trở thành một trung tâm tài chính số - một mô hình mà nhiều trung tâm tài chính mới nổi như Trung tâm tài chính quốc tế Astana (AIFC) đang đi theo.

Ông Yerkegali Yedenbayev - Giám đốc Quản lý Cấp phép và Công nghệ Tài chính, Cơ quan Dịch vụ Tài chính Astana (AFSA) cho biết, một trong những lợi thế giúp AIFC khẳng định vị thế trên bản đồ tài chính quốc tế đó là sự hiện đại và năng động.

Từ Nghị quyết số 33-NQ/TW đến Nghị quyết số 43-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng ở mỗi thời kỳ đều đánh giá Đà Nẵng (cũ) là một địa phương năng động, sáng tạo.

Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Đà Nẵng (cũ) đã xác định khoa học, công nghệ, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là nền tảng để phát triển bền vững. Đến nay, Đà Nẵng là một trong những thành phố dẫn đầu trong cả nước về hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT), chính quyền số, kinh tế số, trung tâm dữ liệu và cộng đồng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Nhờ đó, trong phát triển Trung tâm tài chính quốc tế, Đà Nẵng không bắt đầu từ con “số không” khi xác định trọng tâm vào blockchain và tài sản số. Đây là hướng đi chiến lược đã được thành phố hoạch định rõ ràng và chuẩn bị kỹ lưỡng từ sớm.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Tùng Lâm - Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học Kinh tế (Đại học Đà Nẵng), với lợi thế về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, Đà Nẵng có thể mở sandbox (cơ chế thử nghiệm có kiểm soát) cho nhiều sản phẩm tài chính mới từ ngân hàng số, bảo hiểm số đến chấm điểm tín dụng bằng trí tuệ nhân tạo (AI), hay giao dịch tín chỉ carbon trên nền tảng blockchain. "Từ góc nhìn thực tế, tôi tin rằng sự thành công của Đà Nẵng không nằm ở việc chạy theo quy mô hay số lượng định chế tài chính, mà ở việc khẳng định được bản sắc: một Trung tâm tài chính quốc tế “nhỏ nhưng thông minh”, nơi công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành nền tảng cốt lõi", Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Tùng Lâm cho biết.

Nhiều chuyên gia cho rằng, đây chính là những lĩnh vực có thể đưa thành phố lên bản đồ tài chính khu vực mà không nhất thiết phải cạnh tranh với các trung tâm đã có lịch sử lâu đời. Nếu kiên định với chiến lược này, Đà Nẵng có thể trở thành một Trung tâm tài chính quốc tế khác biệt, đáp ứng những giá trị mà tương lai tài chính trong kỷ nguyên số đang đòi hỏi.

Đà Nẵng là một trong những địa phương có đội ngũ khoa học, công nghệ, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo đông đảo và năng động.

Đến những bước đi đột phá

Tại phiên thảo luận “Xây dựng hệ sinh thái fintech cho Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam”, các diễn giả nhìn chung đều đồng ý rằng, chúng ta không thể xây dựng một hệ thống tài chính tương lai bằng những quy định của quá khứ.

Về bản chất, các khung pháp lý tài chính luôn mang tính thận trọng và nghiêm ngặt, nhằm bảo đảm thị trường vận hành minh bạch và an toàn. Song, khi mà khoảng cách giữa tốc độ thay đổi của thị trường và tốc độ thay đổi của môi trường pháp lý ngày càng nới rộng, các rủi ro mới sẽ hình thành.

Như một lẽ tất yếu, các nhà quản lý sẽ rơi vào một thế “tiến thoái lưỡng nan”, giữa một bên là không được ngăn chặn những tiềm năng và một bên là không được để những rủi ro mới bùng phát.

Đà Nẵng là một trong những địa phương được nhiều nhà đầu tư nước ngoài quan tâm, tìm kiếm cơ hội hợp tác.

“May đo” một khung pháp lý phù hợp với thế hệ nhà đầu tư mới không hề dễ dàng, bởi sự đan xen và phức tạp giữa các quy định, đòi hỏi phải có một cách tiếp cận đồng bộ và toàn diện.

Do đó, trong xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại Đà Nẵng, nhiều chuyên gia và nhà đầu tư đều nhấn mạnh sự cần thiết của cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) - một bệ phóng cho sự đột phá.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Tùng Lâm cho rằng, việc Đà Nẵng tiên phong thử nghiệm sandbox cho tài sản số, tiền số, thanh toán, chuyển tiền kỹ thuật số có thể biến thành phố trở thành “phòng thí nghiệm” của khu vực, thu hút các fintech trên toàn cầu.

Tuy nhiên, sandbox đòi hỏi hạ tầng số hiện đại, an ninh mạng cao và một đội ngũ giám sát am hiểu công nghệ blockchain lẫn luật tài chính. Nếu quản lý lỏng lẻo, nguy cơ rửa tiền, gian lận và biến động như sự kiện sàn giao dịch tiền điện tử FTX sụp đổ hoàn toàn có thể xảy ra.

Thành phố Đà Nẵng hiện đại bên bờ biển. (Ảnh: PHAN HẢI TÙNG LÂM)

Nhiều chuyên gia và nhà đầu tư cho rằng, để mở khóa tiềm năng của fintech trong xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế, Đà Nẵng phải giải quyết ba bài toán cốt lõi: thể chế đặc thù, hạ tầng công nghệ (đặc biệt là hạ tầng blockchain dùng chung) và nhân lực chất lượng cao.

Theo ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, Chủ tịch Công ty 1Matrix, Khu thương mại tự do Đà Nẵng được vận hành theo mô hình “một cửa, tại chỗ” với cơ chế quản lý linh hoạt, được định hướng gắn kết và có thể tích hợp với Trung tâm tài chính quốc tế trong việc thử nghiệm cơ chế sandbox cho tài sản số và fintech, thí điểm thanh toán xuyên biên giới và mô hình quản trị dữ liệu, định danh số gắn với thương mại–logistics–tài chính.

“Đây là không gian thể chế bổ trợ, có thể đồng bộ với Trung tâm tài chính quốc tế trong việc thí điểm, trước khi đưa vào luật hóa chính thức”, ông Phan Đức Trung cho biết thêm.

Không gian thành phố Đà Nẵng. (Ảnh: PHAN HẢI TÙNG LÂM)

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Tùng Lâm, các nhà đầu tư và định chế tài chính quốc tế không chỉ quan tâm đến các ưu đãi hay thuế, mà quan trọng hơn là mức độ minh bạch của khung pháp lý, sự đơn giản trong thủ tục hành chính và cơ chế giải quyết tranh chấp công bằng, hiệu quả.

“Công nghệ và đổi mới sáng tạo chỉ thực sự phát huy tác dụng khi được đặt trong một khung thể chế vượt trội và có khả năng dự báo. Con đường này khó khăn nhưng nếu có quyết tâm chính trị, khung thể chế linh hoạt và chiến lược nhân lực bài bản, thành phố hoàn toàn có thể trở thành một Trung tâm tài chính quốc tế xanh, sáng tạo và số của khu vực”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Tùng Lâm nói.

Tháng 8/2025, Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng đã chính thức cấp phép cho dự án Basal Pay - ứng dụng công nghệ blockchain trong chuyển khoản nội địa dành cho khách du lịch nước ngoài, tham gia thử nghiệm trong khuôn khổ sandbox FinTech tại Đà Nẵng. Đến tháng 9/2025, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc ký ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP ngày 9/9/2025 của Chính phủ về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam.

CÔNG VINH