Kỳ 1: Những bãi rác... bất đắc dĩ

Sau sáp nhập (tháng 7/2025), TPHCM trở thành một siêu đô thị với diện tích 6.773km2, dân số hơn 14 triệu người, mỗi ngày, TPHCM thải ra từ 14.000 - 17.000 tấn rác và có xu hướng tăng lên. Số rác này, phần lớn được thu gom, xử lý, tuy nhiên vẫn còn một lượng không nhỏ nằm ngoài môi trường, gây nên cảnh nhếch nhác, ô nhiễm, mất mỹ quan. Theo Ban Quản lý các Khu liên hợp xử lý chất thải, tính đến ngày 15/4/2025, thành phố có 243 điểm ô nhiễm rác thải tồn đọng, nhưng thực tế còn hàng chục điểm rác lớn nhỏ tự phát khác nằm rải rác ngoài môi trường, điều này đặt ra nhiều thách thức trong việc thu gom, phân loại, xử lý rác...

Bạ đâu đổ đó

Với địa bàn rộng lớn, TP.Thủ Đức (cũ) thường xuyên dẫn đầu về các điểm tồn đọng rác. Điển hình, tại mảnh đất trống gần bùng binh Lương Định Của - Trần Não, P.An Khánh có một bãi rác với xà bần, gạch, đá, bao bì, túi nylon... vứt bừa bãi.

Cũng thuộc P.An Khánh, một bãi đất trống khác ở ngã ba Mai Chí Thọ - D1, bị biến thành nơi đổ xà bần, rác thải bất đắc dĩ. Thời gian gần đây, khu vực này đã được rào chắn bằng lưới, nhưng bên trong đang tồn tại hàng chục đống xà bần, rác thải.

Dọc hai bên đường Tố Hữu có gần chục điểm đổ rác tự phát với hàng chục bao rác thải, vải vóc, mút xốp... Không chỉ có rác, trên một số bờ tường của con đường này còn bị "bút tặc" viết vẽ bậy, trông rất mất mỹ quan.

Từ lâu, chân cầu Rạch Chiếc là nơi "rác tặc" vứt xả rác bừa bãi. Ghi nhận vào trưa 15/10 cho thấy, ở khu vực này xuất hiện 2 đống rác to tướng với nhiều loại bao bì, vải vóc, quần áo cũ...

Thay vì đổ đúng nơi đúng chỗ thì nhiều người mang rác đổ lung tung

Vài tháng trở lại đây, tại bãi đất trống gần "mũi tàu" đường số 41 - Phạm Văn Đồng, P.Thủ Đức bị "hóa kiếp" thành "điểm đen" về rác thải. Ở mặt tiền phía ngoài, người ta dùng lưới cước rào chắn để "nhốt" bãi rác này, nhưng bên trong, phế thải nằm la liệt trên đất.

Nhếch nhác nhất phải kể đến bãi rác "khủng" nằm cạnh đường số 103 - TML, P.Cát Lái với đủ loại bao bì, thùng xốp, chai lọ, bàn ghế, xà bần, kiếng vỡ... "phủ sóng" cả một bãi đất rộng hàng ngàn mét vuông. Anh Nguyễn Văn Hoàng, ngụ P.Cát Lái cho biết, trước đây, bãi rác này nằm sát mé đường 103-TML, sau đó nó được dời vào bên trong. Mỗi ngày, có cả chục xe ba gác chở xà bần, rác rưởi, kiếng vỡ, bàn ghế cũ... đến đây đổ. Bãi rác này không được rào chắn, nên mùi hôi, nước thải bẩn tràn ra xung quanh gây ô nhiễm.

Tại P.Bình Lợi Trung, tình trạng rác thải đổ bừa bãi cũng đáng báo động. Trưa 15/10, khảo sát trên các tuyến đường Lương Ngọc Quyến, hai bên đường ray xe lửa, xung quanh cầu đường ray rạch Lăng, cuối hẻm số 11 Đặng Thùy Trâm... cho thấy ở các khu vực trên xuất hiện gần chục đống rác lớn nhỏ nằm chễm chệ bên lề đường, trông thật nhếch nhác.

Sau thời gian tạm lắng, những ngày gần đây, vấn nạn xả rác tại đường số 11 trong nghĩa trang Bình Hưng Hòa, P.Bình Hưng Hòa có dấu hiệu tăng trở lại. Không chỉ đường số 11, nhiều con đường khác trong khu nghĩa trang này cũng có xu hướng gia tăng rác thải. Ghi nhận vào trưa 16/10 cho thấy, hai bên đường số 13 và nhiều con đường đất khác trong nghĩa trang Bình Hưng Hòa có gần chục đống rác, xà bần to tướng, bốc mùi hôi thối. Dọc đường Bình Long sát mép nghĩa trang Bình Hưng Hòa cũng có rất nhiều đống rác lớn nhỏ nằm ngổn ngang.

Đáng nói, ở nhiều khu vực, chính quyền địa phương đã gắn biển cấm đổ rác, kèm theo mức phạt khá "rát" nhưng tình trạng đổ rác vẫn xảy ra nhan nhản. Lưu thông trên đường Kênh Nước Đen, nhiều người không khỏi bức xúc vì UBND P.Bình Hưng Hòa gắn nhiều biển "cấm đổ rác", kèm theo mức phạt từ 2 - 5 triệu đồng đối với hành vi đổ, thải hoặc đốt chất thải rắn dưới 1.000kg. Thế nhưng, ghi nhận vào ngày 16/10 cho thấy, ngay dưới các biển cấm này, rác rưởi được vứt xả tùm lum. Có chỗ, rác tràn lan từ bãi đất trống đến vỉa hè, bít lối đi bộ.

Tình trạng xả rác bừa bãi diễn ra tràn lan xung quanh Chợ đầu mối Hóc Môn

Một số người dùng lửa đốt để tiêu hủy bớt rác trong nghĩa trang Bình Hưng Hòa

Anh Nguyễn Văn Trường, một người dân thường đến khu vực này tập thể dục bức xúc: "Lúc trước, các đống rác này rất to, thời gian gần đây chính quyền địa phương đã dọn dẹp bớt. Tuy nhiên, dọn được ít hôm thì người ta lại đem rác đến đổ trộm, chẳng mấy chốc mà rác lại đầy".

Đau đầu với nạn đổ rác

Mỗi lần đi qua đường Lã Xuân Oai, P.Tăng Nhơn Phú, người đi đường không khỏi bức xúc trước việc rác được đổ lặp đi lặp lại nhiều lần. Ghi nhận vào trưa 15/10 cho thấy, UBND P.Tăng Nhơn Phú đã gắn biển cấm đổ rác, bảng tuyên truyền và camera giám sát... Tuy nhiên, người dân cho rằng "camera ở đây có giám mà chưa sát", bởi camera gắn ở chỗ này thì rác lại "mọc" ở chỗ khác.

Trước đây, giao lộ Lã Xuân Oai - Cá Bắc thường xuyên xuất hiện 3 đống rác "khủng", nhưng mấy ngày gần đây, những đống rác này đã được san ủi sang hai bên đường. Chị Nguyễn Hoài Thu, thường đi làm trên đường Lã Xuân Oai ngao ngán: "Tôi không hiểu vì sao người ta không bỏ rác đúng nơi đúng chỗ mà đem đi vứt bỏ lung tung? Ai cũng vứt rác bừa bãi vậy thì lấy ai ra bảo vệ môi trường cho thành phố?". Đối với 3 đống rác ở ngã ba, chị Thu cho rằng chính quyền địa phương nên xử lý dứt điểm chứ không nên dùng xe ủi từ vị trí này sang vị trí khác.

Dù chính quyền gắn nhiều biển cấm đổ rác, nhưng một số người vẫn mang rác ra đổ hai bên đường số 44, đoạn phía sau Trường tiểu học Phước Long A, P.Phước Long. Mới đây, chính quyền địa phương cho san ủi, dọn dẹp bãi rác này, nhưng chỉ được ít hôm, tình trạng đổ rác lại tái diễn. Ghi nhận vào trưa 15/10 cho thấy, tại khu vực địa phương vừa dọn sạch đã xuất hiện 2 - 3 đống rác. Xung quanh đó, rác cũng được vứt xả tùm lum.

Được xem là một trong những đại lộ đẹp nhất TPHCM, tuy nhiên từ lâu đường Nguyễn Văn Linh cũng thường xuyên bị "rác tặc" chọn mặt gửi... rác, nhất là đoạn từ ngã tư Nguyễn Văn Linh - Chánh Hưng đến Quốc lộ 1A. Trưa 16/10, chạy dọc đoạn đường trên, chúng tôi thấy hơn chục bãi rác lớn, nhỏ nằm chễm chệ bên lề đường, bốc mùi nồng nặc.

Anh Nguyễn Văn Hưng, ngụ P.Bình Đông cho biết: "Lợi dụng đêm vắng, không ít người kinh doanh trái cây, rau, củ, quả mang rác ra đổ trộm nên rất khó phát hiện. Chính quyền địa phương nhiều lần tổ chức thu gom rác, làm sạch môi trường, thế nhưng chỉ ít sau ít hôm, người ta lại thản nhiên vứt rác bừa bãi khiến tình trạng ô nhiễm "tái phát" không dứt".

Nhiều năm nay, dọc Xa lộ Đại Hàn - đoạn gần hầm chui Tân Tạo, P.Tân Tạo cũng trở thành địa chỉ quen thuộc của "rác tặc". Tại đây, hàng tấn rác thải nằm chình ình bên xa lộ, bốc mùi hôi thối, nhếch nhác khó coi.

Chị Thương, một công nhân môi trường than vãn: "Công nhân chúng tôi làm việc liên tục, nhưng không kham nổi lượng rác thải mà nhiều người xả bừa bãi. Vừa dọn xong chỗ này, người ta lại mang rác vứt chỗ khác. Công ty đã bố trí nhiều thùng rác công cộng, nhưng nhiều người không bỏ rác vào thùng mà vô tư vứt xả tùm lum. Nhiều lần thấy người ta quăng bịch rác ngay bên thùng rác công cộng, mình đến nhắc nhở thì bị họ lườm nguýt, có người mắng mình lo chuyện bao đồng. Ai cũng kém ý thức vậy thì không chỉ công sức, tiền của đổ ra giữ gìn thành phố xanh, sạch, đẹp đổ xuống sông xuống biển mà mình còn chịu cảnh sống chung với ô nhiễm, mầm bệnh mới nguy hiểm".

Mặc dù chính quyền địa phương thường xuyên tuần tra, nhắc nhở, nhưng tình trạng lấn chiếm lòng lề đường và xả rác bừa bãi vẫn diễn ra tràn lan xunh quanh Chợ đầu mối Hóc Môn, xã Xuân Thới Sơn. Điển hình, ngay trước cổng chợ nằm trên đường Nguyễn Thị Sóc xuất hiện nhiều đống rác lớn, nhỏ liền kề nhau tạo thành một "bờ rác" dài hàng chục mét. Mỗi khi có xe ôtô, xe tải chạy qua, rác bị cuốn vào gầm xe, bay lung tung. Đối diện cổng chợ, chính quyền địa phương gắn tấm bảng "cấm đổ rác", kèm camera giám sát và mức phạt lên tới 15 triệu đồng, nhưng ngay dưới biển cấm này là một đống rác to tướng, dài hơn chục mét nằm ngay trên đường đường Nguyễn Thị Sóc, gây cản trở giao thông.

Tại đường số 3, nằm bên hông Chợ đầu mối Hóc Môn, tình trạng lấn chiếm lòng lề đường và vứt xả rác tràn lan từ bồn cây xanh cho đến lối đi bộ. Nhếc nhác nhất phải kể đến khu vực đường số 4 nằm bên hông Chợ đầu mối Hóc Môn. Trên con đường này có hàng trăm người buôn bán hàng rong, xe đẩy. Mỗi khi họp chợ, họ thải ra một lượng rác "khủng" nối tiếp từ đầu đến cuối đường. Nhiều đống rác nằm ngay dưới biển cấm, kéo dài hàng chục mét, bốc mùi hôi nồng nặc. Mặc dù công nhân môi trường thường xuyên dọn dẹp những đống rác này, nhưng dọn hôm trước thì hôm sau rác lại tái diễn y như cũ khiến việc xử lý gặp nhiều khó khăn.

(Còn tiếp...)

HẢI VĂN - VĂN CƯƠNG