Kỳ 1: Tổng rà soát hộ nghèo - Cơ sở hoạch định chính sách phù hợp

Người dân xã Cúc Phương (Nho Quan) được hỗ trợ máy cày phục vụ sản xuất. Ảnh: Minh Quang

Những năm qua, tỉnh Ninh Bình luôn quan tâm tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác giảm nghèo. Cùng với sự tham gia tích cực của hệ thống chính trị từ tỉnh tới cơ sở, sự nỗ lực của toàn dân, công tác giảm nghèo của tỉnh đã đạt nhiều kết quả nổi bật, góp phần quan trọng đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn.

Hiệu quả lớn nhất của các chính sách hỗ trợ giảm nghèo đặc thù của tỉnh trong giai đoạn vừa qua đó là sát với nhu cầu, phù hợp với đối tượng hộ nghèo. Thực tế này cho thấy, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo là một nhiệm vụ rất quan trọng, giúp nhận diện hộ nghèo thật chính xác, từ đó có biện pháp phù hợp, hiệu quả, nhất là trước một giai đoạn mới như hiện nay.

Duy trì phương pháp tiếp cận đo lường đa chiều

Theo Quyết định 1614/ QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, các tiêu chí trong tiếp cận đo lường nghèo đa chiều cho giai đoạn mới 2022-2025 bao gồm tiêu chí thu nhập và tiêu chí mức độ thiếu hụt các dịch vụ cơ bản. Trong giai đoạn 2022-2025, theo Nghị định số 07/2021/ NĐ-CP ngày 27/1/2021 của Thủ tướng Chính phủ, chuẩn nghèo về thu nhập (còn gọi là chuẩn nghèo chính sách) đối với khu vực nông thôn được nâng lên là 1.500.000 đồng/người/tháng và khu vực thành thị là 2.000.000 đồng/người/tháng.

Tiêu chí mức độ thiếu hụt tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản được xác định 6 chiều, mỗi chiều có 2 chỉ số, các chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt bao gồm: Việc làm (tình trạng việc làm, người phụ thuộc); giáo dục (trình độ giáo dục của người lớn, tình trạng đi học của trẻ em); y tế (dinh dưỡng, bảo hiểm y tế); nhà ở (chất lượng nhà ở, diện tích nhà ở bình quân đầu người); nước sạch và vệ sinh (nguồn nước sinh hoạt, loại hố xí/nhà tiêu); tiếp cận thông tin (sử dụng dịch vụ viễn thông, tài sản phục vụ tiếp cận thông tin).

Ngưỡng thiếu hụt đa chiều là mức độ thiếu hụt mà nếu hộ gia đình thiếu một trong các chỉ số này thì bị coi là thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản. Xác định rõ, tổng rà soát hộ nghèo là cơ hội để nhận diện hộ nghèo chính xác, từ đó áp dụng và hoạch định các chính sách hỗ trợ hiệu quả cho giai đoạn mới, Ban Chỉ đạo rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo tỉnh đã xây dựng phương án triển khai thực hiện rà soát xác định hộ nghèo, hộ cận nghèo và xác định thu nhập của hộ làm nông, lâm, ngư nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Công tác tập huấn nghiệp vụ cho Ban Chỉ đạo rà soát, cán bộ lao động, thương binh và xã hội các cấp và các rà soát viên cũng đã được tỉnh tổ chức bằng hình thức trực tuyến, các địa phương khẩn trương tổ chức tập huấn đối với cấp mình phụ trách.

Phạm vi điều tra được tiến hành trên tất cả 143/143 xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh đối với toàn bộ số hộ gia đình đang sinh sống trên địa bàn tỉnh từ 6 tháng trở lên (tính đến thời điểm tổ chức điều tra, đối với những hộ gia đình đã đăng ký thường trú hoặc tạm trú trên địa bàn).

Phương pháp điều tra sẽ kết hợp các phương pháp như: đăng ký của người dân, nhận dạng và phân loại nhanh, ước lượng thu nhập, phương pháp chuyên gia, phương pháp đánh giá có sự tham gia của người dân. Một điểm lưu ý là tổng rà soát cuối năm 2021 thực hiện rà soát theo cả chuẩn nghèo cũ và chuẩn nghèo mới. Kết quả điều tra theo chuẩn nghèo cũ dùng để đánh giá kế hoạch, chỉ tiêu các cấp đã xây dựng đầu năm và toàn bộ kết quả điều tra theo chuẩn nghèo mới được dùng làm cơ sở thực hiện chính sách an sinh xã hội cho năm 2022 và cả giai đoạn 2022-2025.

Quyết tâm không bỏ sót đối tượng

Mặc dù tỷ lệ hộ nghèo không còn nhiều, song trong giai đoạn giảm nghèo mới, thành phố Tam Điệp chú trọng công tác rà soát hộ nghèo và xác định đây là nhiệm vụ chính trị của toàn thành phố. Với tinh thần ấy, thành phố Tam Điệp đã tập trung chỉ đạo các cơ quan chuyên môn xây dựng giải pháp, kế hoạch cụ thể.

Trong đó, triển khai các văn bản cụ thể, kịp thời, sát với tình hình của cơ sở và tình hình chung của thành phố. Thành phố cũng đôn đốc kịp thời, thường xuyên và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thẩm định đối với công tác rà soát ở cơ sở để đảm bảo chất lượng cho cuộc tổng rà soát hộ nghèo.

Ông Vũ Đình Chiến, Phó Chủ tịch UBND thành phố Tam Điệp khẳng định: Nhiệm vụ đặt ra cho tất cả các địa phương trên địa bàn là phải làm tốt công tác rà soát hộ nghèo vì còn liên quan đến giải pháp, chính sách của thành phố đối với hộ nghèo, cận nghèo. Đặc biệt, trong giai đoạn mới này, thành phố Tam Điệp còn một số xã phấn đấu xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, nông thôn mới nâng cao.

Để đạt được các mục tiêu này, các địa phương phải hoàn thiện nhiều tiêu chí quan trọng, trong đó có tiêu chí giảm tỷ lệ hộ nghèo, đây là thách thức không nhỏ cho các địa phương. Tuy nhiên, với quyết tâm để mọi người nghèo, người khó khăn được tiếp cận với các chính sách an sinh của Đảng, Nhà nước, UBND thành phố Tam Điệp đã chỉ đạo các địa phương phải công khai, minh bạch, không bỏ sót đối tượng trong quá trình rà soát.

Tại buổi làm việc với Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội về công tác giảm nghèo của tỉnh mới đây, ông Lâm Xuân Phương, Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội khẳng định: Hỗ trợ người nghèo là một chính sách nhân văn, được tỉnh Ninh Bình quan tâm thực hiện xuyên suốt. Một trong những nguyên nhân cơ bản giúp tỉnh thực hiện hiệu quả trong giai đoạn vừa qua đó là xác định được chính xác hộ nghèo. Từ đó, nắm bắt rõ từng đối tượng hộ nghèo để có biện pháp hỗ trợ phù hợp.

Ở mỗi giai đoạn, tỉnh sẽ xây dựng một nghị quyết về giảm nghèo bền vững, trong đó có ban hành các chính sách giảm nghèo đặc thù, như hỗ trợ vốn vay, giới thiệu việc làm cho bộ đội xuất ngũ; XKLĐ; du học nghề; nâng mức trợ cấp nuôi dưỡng cho các đối tượng trong cơ sở bảo trợ xã hội…

Phát huy bài học này, trong giai đoạn hiện nay, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã tập trung thực hiện tốt công tác rà soát, xác định hộ nghèo để hộ thực sự nghèo được hưởng các chính sách hỗ trợ, được chia sẻ thành quả phát triển kinh tế của đất nước, không vì áp lực chỉ tiêu để bỏ sót đối tượng.

Để đảm bảo chất lượng của cuộc tổng rà soát hộ nghèo, thực hiện sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo tỉnh, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội đã chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan, thành lập 4 đoàn kiểm tra xác suất tại 25 xã, với 191 hộ trên địa bàn 6 huyện trong tỉnh, từ ngày 10 đến 16/12/2021. Kết quả, trong 191 hộ được kiểm tra, có 149 hộ xác định đúng, 42 hộ xác định sai hoặc bỏ sót, chiếm 22%.

Nguyên nhân xác định sai hoặc bỏ sót chủ yếu là do bộ công cụ chấm điểm xác định hộ nghèo, hộ cận nghèo khu vực đồng bằng sông Hồng chưa thực sự phù hợp với đặc điểm tình hình phát triển kinh tế - xã hội của vùng trong giai đoạn 2022-2025; một số ít địa phương còn bị áp lực về chỉ tiêu...

Qua kiểm tra, các Đoàn công tác của tỉnh đã chỉ rõ những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân và yêu cầu UBND cấp xã rà soát lại, UBND cấp huyện tăng cường kiểm tra, thẩm định, báo cáo kết quả chính thức về Sở Lao động, Thương binh và Xã hội để tổng hợp báo cáo UBND tỉnh phê duyệt trước ngày 31/12/2021, đảm bảo kịp thời cho người nghèo, hộ nghèo được hưởng chính sách từ ngày 1/1/2022.

Đào Hằng
(Còn nữa)

Kỳ 2: Chính sách là "cú hích", nội lực là sức mạnh