Kỳ 3: Đoàn kết giữ gìn 'hồn cốt' văn hóa, chắp cánh du lịch Lai Châu bay cao
Nằm giữa đại ngàn Tây Bắc, Lai Châu không chỉ được thiên nhiên ưu ái ban tặng cảnh sắc thiên hùng vĩ, mà còn là nơi nơi quy tụ, giao thoa của 20 dân tộc anh em với kho tàng văn hóa dân gian phong phú, đặc sắc. Những giá trị ấy không chỉ là bản sắc riêng biệt của từng dân tộc, mà còn là sợi dây gắn kết cộng đồng, là 'tài sản vô giá' cần được gìn giữ và phát huy trong hành trình phát triển bền vững của tỉnh. Những năm qua, từ chủ trương của tỉnh, tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa các cấp, ngành và cộng đồng dân cư đã trở thành 'chìa khóa' gìn giữ hồn cốt văn hóa, đồng thời tạo động lực bền vững để du lịch Lai Châu cất cánh.
Kỳ 2: Đồng lòng vì dân - Chính quyền, nhân dân một ý chí
Từ tiếng khèn rộn rã của người Mông trên các sườn núi đá tai mèo, điệu xòe quyến rũ của người Thái bên dòng Nậm Mu, đến lễ hội Then Kin Pang, Gầu Tào, Cầu mưa, Nàng Han… mỗi nét văn hóa truyền thống đều mang hơi thở của đất trời Lai Châu, phản ánh đời sống tinh thần phong phú, niềm tin và triết lý sống gần gũi thiên nhiên của đồng bào. Trang phục truyền thống với hoa văn thêu tay tỉ mỉ, những làn điệu dân ca mộc mạc, tiếng nói, chữ viết, phong tục, tín ngưỡng, ẩm thực, âm nhạc hay các nghề truyền thống như: dệt thổ cẩm, đúc đồng, làm khèn… vẫn được người dân nơi biên cương Tổ quốc giữ gìn qua từng thế hệ.
Ý thức rõ vai trò của di sản văn hóa trong phát triển bền vững, Lai Châu đã triển khai nhiều chính sách và chương trình hành động thiết thực. Công tác bảo tồn gắn với phát triển du lịch cộng đồng đang trở thành hướng đi hiệu quả. Các bản du lịch như Sin Suối Hồ (Phong Thổ), Sì Thâu Chải (Tam Đường), Vịnh Pá Khôm, xã Pha Mu (Than Uyên)… ngày càng được du khách trong và ngoài nước biết đến như những “bảo tàng sống” của văn hóa dân tộc. Ở đó, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng cảnh sắc nguyên sơ mà còn được trải nghiệm đời sống văn hóa bản địa, từ ẩm thực, sinh hoạt, đến lễ hội, thủ công truyền thống.
Ghé thăm bản Sin Suối Hồ, xã Sin Suối Hồ (huyện Phong Thổ) - một trong những bản du lịch cộng đồng nổi tiếng của Lai Châu nói riêng, vùng Tây Bắc nói chung. Từ một bản vùng cao nghèo đói, trọng điểm về tệ nạn ma túy, hôm nay, bản Sin Suối Hồ đã trở thành bản du lịch cộng đồng ASEAN, mỗi năm đón trên 20.000 lượt du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm văn hóa. Anh Vàng A Chỉnh - Trưởng bản Sin Suối Hồ phấn khởi cho biết: thành quả có được ngày hôm nay chính là sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành trong tỉnh. Hơn hết, đó chính là sự đoàn kết của gần 160 hộ dân trong bản cùng gìn giữ “hồn cốt” của dân tộc để phát triển du lịch. Hiện nay, bản có 37 hộ, 2 hợp tác xã tham gia làm du lịch với các dịch vụ homestay nghỉ dưỡng, ăn uống, vui chơi, giải trí. Nhiều gia đình có thu nhập cao hàng trăm triệu đồng từ làm du lịch. Đặc biệt, bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Mông chúng tôi được lan tỏa, vươn xa ra thế giới.
Điển hình như các lễ hội: Gầu Tào của đồng bào dân tộc Mông, Then Kin Pang của người Thái được nâng tầm quy mô tổ chức cấp tỉnh. Các lễ hội: Xòe Chiêng, Nàng Han, Kin lẩu khẩu mẩu, Hạn Khuống, Mìn Loóng Phạt, Mừng cơm mới… được các địa phương tổ chức hàng năm. Qua các lễ hội, vừa tôn vinh, quảng bá nét đẹp văn hóa các dân tộc, vừa khơi dậy niềm tự hào, ý thức trách nhiệm của mỗi người dân trong việc gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa thời kỳ mới.
Nhờ tinh thần đoàn kết, các bản du lịch cộng đồng tại Lai Châu không còn phát triển rời rạc mà đã có sự liên kết, trao đổi kinh nghiệm, hỗ trợ nhau trong bảo tồn lễ hội, kiến trúc nhà cổ, trò chơi dân gian… tạo nên nét riêng có của từng bản, nhưng vẫn hòa quyện trong bức tranh đa sắc màu văn hóa Lai Châu.
Với nguồn tài nguyên văn hóa phong phú như: trang phục, kiến trúc nhà ở, dân ca, dân vũ, nghề thủ công truyền thống, ẩm thực, trí thức dân gian… tỉnh Lai Châu xác định phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa là hướng đi chiến lược, góp phần mang lại diện mạo mới cho quê hương vùng biên.
Giá trị văn hóa đặc sắc các dân tộc phải trở thành nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội, nhất là phát triển du lịch. Lấy bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc làm cốt lõi để xây dựng môi trường du lịch bền vững, tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn, nhằm nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh cho du lịch Lai Châu.
Để Nghị quyết số 04 đạt hiệu quả cao, Tỉnh ủy đã ban hành Kế hoạch số 24- KH/TU ngày 19/3/2021, lãnh đạo, chỉ đạo công tác quán triệt, học tập, tuyên truyền, triển khai thực hiện các nghị quyết chuyên đề, đề án, kết luận của BCH Đảng bộ tỉnh khóa XIV; HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 59/2021/NQ-HĐND, ngày 10/12/2021 ban hành Quy định một số chính sách hỗ trợ bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025; UBND tỉnh ban hành 30 quyết định, kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết số 04.
Trên cơ sở đó, ngành Văn hóa phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương chủ động, linh hoạt trển khai nhiều chính sách hỗ trợ đồng bào các dân tộc phù hợp với tình hình thực tế. Trong đó, trọng tâm là đầu tư hạ tầng du lịch, tổ chức tập huấn kỹ năng làm du lịch cộng đồng, xây dựng các sản phẩm du lịch gắn với lễ hội, ẩm thực, nghề truyền thống. Đặc biệt, khơi dậy vai trò chủ thể của người dân trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa - đây được xem là yếu tố quyết định sự thành công.
Từ năm 2022 đến nay, bằng nguồn lực Nghị quyết 59/2021/NQ-HĐND, nguồn ngân sách của các địa phương, toàn tỉnh đã hỗ trợ khôi phục 11 lễ hội truyền thống của các dân tộc, duy trì tổ chức trên 35 lễ hội/năm; tổ chức gần 30 lớp truyền dạy về ẩm thực, kỹ thuật tạo hình trang phục, nghệ thuật trình diễn dân gian, nghề thủ công truyền thống. Hỗ trợ hàng trăm hộ gia đình ở các bản cải tạo, sửa chữa nhà ở theo kiến trúc nhà ở truyền thống và xây dựng mới nhà vệ sinh cho hộ gia đình làm homestay. Hỗ trợ xây dựng hệ thống điện chiếu sáng dọc đường nội bản, đường dạo tại điểm du lịch Vàng Pheo, San Thàng, Sin Suối Hồ, bản Thẳm, Sì Thâu Chải; hỗ trợ gần 100 người tham gia các lớp học nghề du lịch, bồi dưỡng nghiệp vụ du lịch…
Nhờ sự quan tâm của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, các cấp, các ngành, địa phương mà đồng bào các dân tộc ở Lai Châu đã biến giá trị văn hóa bản địa trở thành nguồn lực nội sinh mạnh mẽ trong phát triển du lịch. Đến nay, toàn tỉnh có 20 bản du lịch cộng đồng của người dân tộc: Thái, Mông, Dao, Khơ Mú, Giáy. Từ Sin Suối Hồ, Vàng Pheo đến Sì Thâu Chải, Bản Thẳm hay San Thàng, bản Thẳm Phé – những bản làng từng yên ắng giờ đây đã trở thành điểm du lịch nổi tiếng, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Không phải điều gì quá cao sang và xa xỉ mà người dân nơi đây cùng nhau gìn giữ nếp sống, phong tục, văn hóa để làm du lịch, đó được ví như một “bản giao kèo” của tình đoàn kết và lòng tự tôn dân tộc.
Anh Paulo dias - Du khách Australia chia sẻ: Tôi rất thích các bản làng ở Lai Châu. Khung cảnh thật tuyệt đẹp, không khí mát mẻ, trong lành. Nhất là văn hóa rất đặc sắc, món ăn ngon, có các cô gái dân tộc mặc trang phục rất đẹp, hiếu khách.
Phát triển du lịch trên nền tảng văn hóa, Lai Châu đang dần khẳng định chỗ đứng trên bản đồ du lịch Tây Bắc và bản đồ Du lịch Việt Nam. Minh chứng đó là con số tăng khách du lịch trong giai đoạn 2021 - 2025 toàn tỉnh đạt khá cao.
Từ một địa danh vùng biên ít ai biết tới, hôm nay Lai Châu là điểm đến lý tưởng của du khách trong nước và quốc tế. Có thể thấy, khi mỗi người dân trở thành “đại sứ văn hóa”, “đại sứ du lịch”, mỗi bản làng trở thành câu chuyện riêng đầy sức hấp dẫn, quyến rũ thì hành trình du lịch ở Lai Châu không chỉ là khám phá mà còn là sự kết nối giữa con người với văn hóa, giữa quá khứ với tương lai. Với thông điệp “Lai Châu - đến để yêu”, đồng bào các dân tộc đang nỗ lực bằng sức mạnh nội sinh của văn hóa, biến những điều không thể thành có thể, biến khó thành dễ để du lịch Lai Châu cất cánh, vươn mình trong thời đại mới.
