Kỳ 3: Quốc hội với sứ mệnh hiện thực hóa Nghị quyết 66

Đổi mới tư duy lập pháp – Dấu ấn Nghị quyết 66:

Đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua điều chỉnh kỳ họp. Ảnh Quốc hội

Chuyển từ tư duy “làm đúng” sang “làm trúng"

Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai Nghị quyết 66, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh: “Một điểm nhấn quan trọng là đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật. Pháp luật phải thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương của Đảng; xuất phát từ lợi ích toàn cục của đất nước, ưu tiên bảo đảm quyền con người và quyền công dân. Luật pháp phải được xem là lợi thế cạnh tranh của quốc gia, do đó cần dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, thay vào đó khuyến khích sáng tạo, khơi thông nguồn lực phát triển. Các quy định pháp luật phải ổn định, đơn giản, dễ hiểu, lấy người dân và DN làm trung tâm.”

Tinh thần đó nhanh chóng trở thành định hướng xuyên suốt trong mọi hoạt động nghị trường thời gian qua. Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và từng đại biểu đều nhận thức rõ rằng đổi mới tư duy lập pháp không chỉ là thay đổi kỹ thuật làm luật, mà là chuyển từ tư duy “làm đúng” sang “làm trúng” – lấy hiệu quả thực tiễn, tính khả thi và sức sống của pháp luật làm thước đo.

Ngay sau Kỳ họp thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã tiến hành một loạt phiên họp để rà soát chương trình xây dựng luật, điều chỉnh tiến độ và phương thức làm luật nhằm thể chế hóa tinh thần Nghị quyết 66. Tại Phiên họp thứ 47 (tháng 7/2025) – diễn ra ngay sau kỳ họp – UBTVQH đã thảo luận, cân nhắc bổ sung các dự án luật cấp bách vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, đồng thời yêu cầu các cơ quan trình dự án phải chuẩn bị kỹ hồ sơ, báo cáo đánh giá tác động và bảo đảm tính khả thi.

Một nội dung lập tức được UBTVQH triển khai là điều chỉnh, ưu tiên chương trình xây dựng luật theo hướng tập trung hơn vào các dự án có tính nền tảng, có tác động lớn tới thể chế. Tại Phiên họp thứ 47, UBTVQH đã xem xét và thống nhất bổ sung một số dự án luật cấp bách (ví dụ: các dự án luật liên quan đến an ninh mạng, thương mại điện tử, giám định tư pháp; sau đó đến các dự án khác được bổ sung vào chương trình). Việc điều chỉnh chương trình lập pháp lần này được đánh giá là “sự định hướng lại trọng tâm lập pháp”, chuyển từ “nhiều nhưng chưa mạnh” sang “ít nhưng tinh”, ưu tiên chất lượng hơn số lượng.

Trong các phiên họp tiếp theo, UBTVQH tiếp tục nhấn mạnh vai trò giám sát như một công cụ để phát hiện “điểm nghẽn pháp luật” và thúc đẩy sửa đổi kịp thời. Tại Phiên họp thứ 48 (tháng 8/2025), UBTVQH thảo luận các báo cáo giám sát chuyên đề về thi hành án hình sự, đầu tư công, phát triển nguồn nhân lực, từ đó yêu cầu các cơ quan liên quan tổng hợp, chuyển hóa kiến nghị giám sát thành đầu vào cho quá trình sửa đổi luật.

Các phiên họp của UBTVQH từ sau Kỳ họp thứ 9 cho thấy sự quan tâm đặc biệt đến kỷ luật lập pháp. UBTVQH nhiều lần nhắc việc “gói gọn” chương trình để bảo đảm chất lượng, đồng thời không để xảy ra tình trạng “nợ” văn bản hướng dẫn thi hành. Từ các phiên họp UBTVQH sau Kỳ họp thứ 9, có thể nhận thấy một chuyển động rõ rệt: Quốc hội không chỉ ban hành luật theo lịch trình cố định, mà chủ động điều chỉnh chương trình, chọn lọc dự án luật nền tảng, gia tăng giám sát hậu kiểm và áp dụng công nghệ để nâng cao chất lượng lập pháp.

C huyển đổi số hoạt động nghị trường

Cùng với việc định hình trọng tâm lập pháp, Quốc hội cũng đi đầu trong chuyển đổi số hoạt động nghị trường, một nội dung quan trọng của Nghị quyết 66. Tại Hội nghị chuyên đề “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số phục vụ hoạt động Quốc hội” (tháng 6/2025), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định: “Trong bối cảnh kỷ nguyên số bùng nổ, việc ứng dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo không chỉ là xu thế tất yếu mà là yêu cầu cấp thiết để Quốc hội tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động, phục vụ đất nước và Nhân dân tốt hơn.”

Trong nhiều năm qua, Quốc hội đã triển khai ứng dụng Ipad thay thế tài liệu giấy, và đến Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đưa vào vận hành App Quốc hội 2.0 – tích hợp trí tuệ nhân tạo, cho phép tra cứu văn bản, phát biểu, và tài liệu họp tức thời. Giải pháp này được phát triển cùng Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel). Chủ tịch Quốc hội đánh giá đây là “bước tiến trong minh bạch hóa hoạt động nghị trường, giảm thủ tục giấy tờ, tăng hiệu suất lập pháp”.

Không chỉ đổi mới phương thức làm việc, Quốc hội còn mở rộng cơ chế phản hồi chính sách hai chiều giữa Nhà nước và người dân. Từ năm 2025, hệ thống góp ý dự thảo luật trực tuyến trên Cổng thông tin điện tử Quốc hội được vận hành đồng bộ với các Ủy ban chuyên môn. Người dân, DN có thể gửi ý kiến, được tổng hợp và công khai phản hồi. Đây là bước tiến trong thực hiện dân chủ lập pháp, đúng tinh thần “pháp luật vì dân và do dân”.

Theo nhận định của Ủy ban Pháp luật, trong 6 tháng sau khi Nghị quyết 66 ban hành, hơn 1.200 lượt ý kiến góp ý trực tuyến được tiếp nhận, trong đó gần 40% đến từ DN và chuyên gia độc lập – con số chưa từng có trước đây. Giới chuyên gia đánh giá, Nghị quyết 66 đã mở ra giai đoạn mới cho hoạt động lập pháp, từ tư duy phản ứng sang tư duy kiến tạo. Đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn (Đoàn Hà Nội) nhận định: “Khi đã xác định điểm nghẽn lớn nhất là thể chế, thì Nghị quyết 66 tạo ra một hướng tiếp cận mới – xử lý từ gốc điểm nghẽn về pháp luật. Đây là lối mở để công tác lập pháp trở thành nguồn lực thúc đẩy phát triển.”

Từ hành lang nghị trường đến thực tiễn cuộc sống, tinh thần “đổi mới bằng thể chế” đang thấm dần vào từng đạo luật, từng quyết sách phát triển. Các phiên họp của Quốc hội, UBTVQH những tháng qua cho thấy một sự thay đổi căn bản: từ làm luật sang kiến tạo thể chế, từ quy định sang hành động, từ đối phó sang chủ động dẫn dắt. Với tầm nhìn chiến lược và phương thức hành động khoa học, Quốc hội khóa XV đang viết tiếp dấu ấn của mình – nơi pháp luật không chỉ là công cụ điều hành, mà là sức mạnh mềm của quốc gia, đòn bẩy cho phát triển và bệ phóng cho một Việt Nam hùng cường trong Kỷ nguyên mới.

(Còn nữa)

Minh Dương