Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hóa (28/8/1945 - 28/8/2025):Mạch dẫn tri thức - Kết nối niềm tin

Mũi nhọn trên mặt trận tư tưởng

80 năm qua, lĩnh vực Thông tin đã phát triển vượt bậc, trở thành một công cụ sắc bén trên mặt trận tư tưởng và văn hóa.

Từ thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954), dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngành đã biến tuyên truyền thành một nghệ thuật, truyền lửa yêu nước và ý chí chiến đấu, góp phần làm nên chiến thắng. Giai đoạn chống Mỹ (1954 - 1975), lĩnh vực Thông tin tiếp tục giữ vai trò "mũi nhọn" trên mặt trận tư tưởng.

Các phóng viên chiến trường góp phần làm nên chiến thắng của dân tộc. Ảnh: TTXVN

Có thể nói, cùng với Văn hóa, lĩnh vực Thông tin thực sự là một vũ khí tinh thần sắc bén, góp phần khơi dậy lòng yêu nước nồng nàn, hun đúc ý chí đấu tranh kiên cường và xây dựng niềm tin mãnh liệt vào thắng lợi cuối cùng của cách mạng.

Lực lượng văn nghệ sĩ, báo chí cách mạng đã hòa mình vào thực tiễn chiến đấu, “lấy bút làm gươm”, “lấy nghệ thuật làm vũ khí”. Các văn nghệ sĩ, nhà báo thực sự trở thành những “chiến sĩ trên mặt trận văn hóa - tư tưởng”, trực tiếp tham gia chiến đấu hoặc sáng tác để cổ vũ tinh thần kháng chiến.

Sau năm 1975, ngành chuyển hướng sang nhiệm vụ kiến thiết đất nước, góp phần khôi phục và phát triển xã hội sau chiến tranh và dần có bước phát triển toàn diện với một chất lượng mới trên phạm vi cả nước.

Kết nối niềm tin giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân

Những năm qua, báo chí, truyền thông, xuất bản tiếp tục thực hiện tốt chức năng là diễn đàn, tiếng nói của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Lĩnh vực Thông tin cũng là lực lượng nòng cốt, tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, có những đóng góp xuất sắc trong sự phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; luôn đóng vai trò tiên phong “Đi trước mở đường - Đi cùng thực hiện - Đi sau tổng kết”, giữ sứ mệnh đặc biệt quan trọng như một "Mạch dẫn tri thức - Kết nối niềm tin” giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân trong kỷ nguyên mới của đất nước.

Báo chí và xuất bản từng bước trở thành một phần quan trọng của các ngành công nghiệp văn hóa, phát triển ngày càng lành mạnh, chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại.

Nhiều ấn phẩm có giá trị đã được xuất bản để phục vụ các sự kiện quan trọng của đất nước, tỷ lệ sản xuất sách bình quân đầu người đạt 5,9 bản/người/năm vào năm 2024

Trong đó, Chiến lược Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành. Việc sắp xếp các cơ quan báo chí theo quy hoạch đã cơ bản hoàn thành theo Quyết định số 362/QĐ-TTg đối với các cơ quan báo chí.

Theo thống kê của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, năm 2019, cả nước có 195 báo, hiện nay còn 137 báo (giảm 58 cơ quan), báo chuyển thành tạp chí: 38 cơ quan, tạp chí chấm dứt hoạt động: 48 cơ quan. Công tác đấu tranh với các thông tin xấu, độc trên không gian mạng được triển khai mạnh mẽ, xử lý triệt để tình trạng "báo hóa" trang tin điện tử, đồng thời nâng cao văn hóa sử dụng mạng xã hội của người dân.

Để đáp ứng yêu cầu của thời đại, ngành đã đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số. Nhiều cơ quan báo chí đã ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và vận hành theo mô hình tòa soạn hội tụ, nhằm mang đến những sản phẩm báo chí đa dạng, hấp dẫn. Bên cạnh đó, hệ thống truyền thanh cơ sở cũng được hiện đại hóa, giúp thông tin thiết yếu tiếp cận đến mọi thôn, bản, tổ dân phố.

Lĩnh vực xuất bản cũng ghi nhận nhiều kết quả ấn tượng: nhiều ấn phẩm có giá trị đã được xuất bản để phục vụ các sự kiện quan trọng của đất nước; tỷ lệ sản xuất sách bình quân đầu người đạt 5,9 bản/người/năm vào năm 2024. Đặc biệt, Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam cùng Giải thưởng Sách Quốc gia đã trở thành những sự kiện văn hóa tiêu biểu, thúc đẩy mạnh mẽ thói quen đọc sách trong cộng đồng.

Số lượng nhà xuất bản tham gia xuất bản điện tử trong 5 năm đã tăng lên 31 nhà xuất bản (chiếm 54,3% trên tổng số nhà xuất bản). Đặc biệt, toàn ngành đã phát triển một số nền tảng dùng chung.

Tiếp nối những thành tựu đã đạt được, lĩnh vực Thông tin đang hướng tới những mục tiêu lớn hơn thời gian tới: tập trung hoàn thiện thể chế, thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu của thời đại, tăng cường quản lý các nền tảng xuyên biên giới, bảo đảm tuân thủ pháp luật Việt Nam; đổi mới công tác thông tin đối ngoại nhằm quảng bá hình ảnh, văn hóa và thành tựu của đất nước ra thế giới...

80 năm xây dựng và phát triển, lĩnh vực Thông tin đã đi một chặng đường vẻ vang, để lại nhiều dấu ấn sâu sắc trong lịch sử dân tộc. Với tinh thần đổi mới tư duy và khát vọng cống hiến, Thông tin đang tiếp tục khẳng định vị thế, góp phần tạo sức mạnh và bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước trong kỷ nguyên số.

Thảo Nguyên