'Ký sinh trùng' đứng đầu danh sách 100 bộ phim hay nhất thế kỷ XXI

"Ký sinh trùng" - Bộ phim lột trần những mảng tối của xã hội hiện đại

Đứng đầu bảng danh sách không phải là một siêu phẩm Hollywood hay một kiệt tác châu Âu, mà là một bộ phim đến từ Hàn Quốc: Ký sinh trùng (Parasite, 2019) của đạo diễn Bong Joon-ho.

Đây không chỉ là một vinh danh mang tính biểu tượng, mà còn là một cột mốc chuyển dịch trong nhận thức thẩm mỹ của điện ảnh toàn cầu.

Trong một thế kỷ bị chi phối bởi các cuộc nhượng quyền thương hiệu những phim bom tấn và dòng phim siêu anh hùng, chiến thắng vang dội của Ký sinh trùng chính là sự khẳng định vị thế độc lập, sắc bén và bản lĩnh của điện ảnh châu Á trong thời đại hậu hiện đại.

Một cấu trúc thể loại đa tầng, không ràng buộc

The New York Times mô tả Ký sinh trùng là một “bộ phim thú vị nhưng kỳ cục”, như thể phim cố tình thoát khỏi mọi khung thể loại truyền thống để tạo nên một kiến trúc điện ảnh phức hợp.

Bong Joon-ho, đúng như danh xưng “bậc thầy về thể loại không bị ràng buộc”, đã dẫn dắt khán giả qua một hành trình đầy bất an nhưng mê hoặc: Từ hài kịch xã hội sắc lạnh, đến bi kịch giai cấp và sau cùng là “ngọn lửa bạo lực” kinh hoàng và đầy ám ảnh.

Chính ở sự đan xen ấy, Bong Joon-ho không chỉ kể chuyện, ông vẽ ra những tầng lớp cảm xúc và chủ đề bằng hình ảnh, dựng cảnh, âm thanh và khoảng lặng.

Từng khung hình trong Ký sinh trùng là một thiết kế tinh vi - nơi những nhân vật vật lộn với ranh giới giữa mơ mộng và hiện thực, giữa ngẫu nhiên và tất yếu, giữa khát vọng và định mệnh.

Memories of Murder (Hồi ức về kẻ sát nhân, 2003) ở vị trí 99

Những dấu ấn Hàn Quốc định hình điện ảnh thế kỷ XXI

Danh sách của The New York Times không dừng lại ở Ký sinh trùng, mà còn gọi tên hai tác phẩm Hàn Quốc khác, mỗi bộ phim là một “cột mốc” mở rộng “biên giới” thẩm mỹ và thể loại, góp phần tái cấu trúc bản đồ điện ảnh toàn cầu.

Memories of Murder (Hồi ức về kẻ sát nhân, 2003) ở vị trí 99 là "sự xuất hiện" đầy ám ảnh về phong cách Bong Joon-ho: Một đạo diễn không thỏa hiệp, sẵn sàng vượt thoát khỏi các quy ước, chuẩn mực hình thức để truy tìm sự thật trong những tầng sâu xã hội.

Cái nhìn cuối phim, khi nhân vật nhìn vào khán giả đã trở thành một biểu tượng cho sự bất lực của con người trước cái ác vô hình, đồng thời khiến khán giả không thể giữ khoảng cách an toàn với câu chuyện và phải tự hỏi: “Ta có thật sự biết được kẻ ác là ai?”

Trong khi đó, Oldboy (2003) của Park Chan-wook đứng vị trí 43 là một đỉnh cao của điện ảnh phong cách Hàn Quốc: U ám, dữ dội và có phần cực đoan.

Cảnh hành lang kinh điển với chiếc búa trong tay nhân vật Oh Dae-su không chỉ là một dấu ấn về dàn dựng hành động, mà còn là ẩn dụ thị giác cho hành trình phục thù đơn độc và tuyệt vọng; trở thành hình tượng thị giác, vừa thẩm mỹ, vừa hoang dã, vừa phi lý.

Cùng với Ký sinh trùng, Memories of Murder và Oldboy tạo thành một tam giác nghệ thuật vừa mang bản sắc Hàn Quốc vừa có sức cộng hưởng toàn cầu, những bộ phim tạo xung chấn thẩm mỹ mạnh mẽ và khẳng định vị thế của châu Á như một trung tâm mới trong điện ảnh thế giới thế kỷ XXI.

Oldboy (2003) của Park Chan-wook đứng vị trí 43 được đánh giá là thể hiện rõ nét nhất phong cách điện ảnh Hàn Quốc

Past Lives - lời thì thầm từ một “nửa đời trước”

Góp mặt ở vị trí thứ 86 là Past Lives (2023) - tác phẩm đầu tay của Celine Song, nhà làm phim gốc Hàn sinh ra tại Canada.

Đây là một bộ phim bán tự truyện, nhưng lại vang vọng như một tác phẩm điện ảnh về định mệnh, tình yêu và những lựa chọn không thành lời. Không ồn ào như Parasite, không chấn động như Oldboy, nhưng Past Lives lại để lại dư âm lâu dài như một dòng hồi tưởng không dứt.

Với phong cách slow cinema pha trộn ảnh hưởng từ điện ảnh châu Âu, Song đã dựng nên một câu chuyện dịu dàng nhưng có sức nén cảm xúc đáng kể, chứng tỏ rằng làn sóng đạo diễn gốc Á không chỉ “bùng nổ” mà còn “bén rễ” trong tâm thức điện ảnh toàn cầu.

Một bước tiến mang tính khai phóng

Điều đặc biệt trong bảng xếp hạng này là phương pháp tiếp cận dân chủ: Hơn 500 chuyên gia điện ảnh, bao gồm đạo diễn, nhà sản xuất, diễn viên, nhà phê bình, đã được khảo sát để chọn ra những bộ phim có ảnh hưởng và giá trị nghệ thuật lớn nhất từ năm 2000.

Không đơn thuần là lựa chọn dựa trên cảm xúc, danh sách này còn là một bản tổng kết đầy suy tư về những dòng chảy thẩm mỹ đã định hình điện ảnh đương đại.

Sự hiện diện của ba phim Hàn Quốc trong danh sách, đặc biệt là vị trí quán quân dành cho Ký sinh trùng ngoài là thành tích cá nhân của Bong Joon-ho còn là một minh chứng cho vị thế toàn cầu của điện ảnh Hàn Quốc, vốn được gây dựng bằng những lựa chọn táo bạo, thể nghiệm ngôn ngữ hình ảnh và sự trung thành tuyệt đối với bản sắc dân tộc.

Ký sinh trùng là một tuyên ngôn của điện ảnh về thời đại chúng ta đang sống, một thời đại vẫn đang tồn tại bất bình đẳng, khủng hoảng bản sắc và khao khát phá vỡ mọi ranh giới định kiến.

Bong Joon-ho, bằng việc kể chuyện qua thang máy, tầng hầm, mùi cơ thể và sự ngập úng, đã tạo nên một thứ ngôn ngữ điện ảnh khác biệt - nơi một địa phương trở thành phổ quát, nơi tầng dưới vọng lên tầng trên bằng tiếng cười đen tối nhất.

Chọn Ký sinh trùng làm vị trí số 1, The New York Times không phải chỉ vinh danh một bộ phim mà họ đang ghi nhận một sự thay đổi lớn lao trong bản đồ điện ảnh thế giới. Và châu Á, với Bong Joon-ho, Park Chan-wook, Celine Song đang tiến lên tuyến đầu để viết lại cách kể chuyện trong thế kỷ XXI.

NGỌC BÍCH