Lần đầu tiên chính quyền cấp xã 'dám' chỉ rõ những bất cập trong xây dựng, quy hoạch

Ngày 5-12, bà Nguyễn Thị Thanh Nhung, Chủ tịch UBND xã Nam Hà Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng, đã ký báo cáo quan trọng gửi đến Thanh tra tỉnh Lâm Đồng, đánh giá và nhận diện những bất cập có thể phát sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.

Báo cáo của UBND xã Nam Hà Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng, không chỉ nhận diện nguy cơ tham nhũng, lãng phí mà còn đề xuất giải pháp đột phá, khẳng định tinh thần dám nhìn thẳng vào sự thật.

Bà Nguyễn Thị Thanh Nhung, Chủ tịch UBND xã Nam Hà Lâm Hà, đã ký báo cáo quan trọng gửi đến Thanh tra tỉnh Lâm Đồng.

Vừa là chủ đầu tư, vừa thẩm định

Cụ thể, báo cáo của UBND xã Nam Hà Lâm Hà đã chỉ ra thẳng thắn các rủi ro phát sinh từ chính các quy định, thể chế, đặc biệt trong các nghị định mới về phân định thẩm quyền:

Báo cáo nhận diện bất cập từ Khoản 2 Điều 7 Nghị định 140/2025 về quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng, quy định nhiệm vụ cơ quan chuyên môn về xây dựng cấp huyện do cơ quan quản lý xây dựng cấp xã thực hiện.

“Nội dung này chung chung chưa có hướng dẫn cụ thể, gây lúng túng trong việc triển khai thực hiện; cơ quan chuyên môn về xây dựng của UBND cấp xã là Phòng Kinh tế hiện nay vừa là chủ đầu tư, vừa thẩm định các dự án có vốn ngân sách Nhà nước đặc biệt là các công trình đầu tư công” - báo cáo nêu.

Tương tự, tại Nghị định 145/2025 về quy hoạch đô thị và nông thôn, việc phân cấp cho UBND cấp xã nhưng Luật lại không phân định rõ cơ quan chuyên môn nào thẩm định và trình phê duyệt.

“Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn hiện không phân định rõ cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp xã thẩm định, trình phê duyệt với cơ quan lập quy hoạch đô thị và nông thôn. Do đó việc phân cấp mạnh mẽ cho UBND cấp xã nhưng lại không có cơ quan chuyên môn độc lập sẽ khiến việc triển khai trong thực tiễn rất khó khăn” - báo cáo nhấn mạnh.

Công chức thiếu chuyên môn

Báo cáo cũng thẳng thắn chỉ ra rằng khi thực hiện chính quyền 2 cấp, 70% công chức cấp xã cũ hoặc công chức cấp huyện điều động về không có chuyên môn về quy hoạch, xây dựng, đầu tư.

Hệ quả là trình độ năng lực chưa phù hợp với vị trí đảm nhiệm, dẫn đến tiềm ẩn nhiều nguy cơ vi phạm pháp luật hoặc chất lượng hồ sơ thẩm định không đạt yêu cầu, tăng rủi ro lãng phí và tiêu cực.

UBND xã Nam Hà Lâm Hà đề xuất phải đảm bảo nguyên tắc tính độc lập giữa lập và thẩm định nhiệm vụ quy hoạch. Trường hợp không thể bố trí độc lập đơn vị thì phải đảm bảo độc lập về nhân sự (không trùng lắp và không kiêm nhiệm).

Đề xuất thành lập Ban Quản lý dự án cấp xã

UBND xã Nam Hà Lâm Hà cũng đề nghị Trung ương xem xét chủ trương thành lập Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng tại cấp xã.

“Hiện nay ở xã Nam Hà Lâm Hà chỉ có Phòng Kinh tế là phòng có chức năng quản lý nhà nước về xây dựng, tuy nhiên không có công chức có chuyên môn về xây dựng, cũng như không có nhân sự đã từng tham gia quản lý dự án.

Theo quy định, Phòng Kinh tế không thể vừa làm chủ đầu tư dự án, vừa thẩm định, vừa thẩm tra quyết toán. Trong khi đó, các phòng chuyên môn (Văn phòng HĐND và UBND, phòng Văn hóa-Xã hội và Trung tâm Phục vụ Hành chính công xã) không có chức năng, nhiệm vụ thực hiện đầu tư xây dựng, đồng thời không có công chức có chuyên môn về xây dựng” - báo cáo nêu rõ.

Thông tin về xã Nam Hà Lâm Hà.

Xã cũng đề nghị đẩy nhanh việc quy định bố trí nhân lực, sắp xếp công chức tương ứng với trình độ, chuyên môn, đảm bảo theo vị trí việc làm.

Báo cáo kết luận rằng rủi ro tham nhũng, lãng phí hiện nay có tính chất tinh vi, đa dạng, với mức độ phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến lòng tin.

Tham nhũng, lãng phí được nhận định là nguy cơ "giặc nội xâm", đòi hỏi giải pháp tổng thể, quyết liệt, bao gồm hoàn thiện cơ chế, tăng cường kiểm soát quyền lực và xử lý nghiêm minh, công khai. Do đó, đề nghị tăng cường tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Địa phương này cũng kiến nghị Trung ương nghiên cứu hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật còn bất cập, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

PHƯƠNG NAM