Lần đầu tiên giới thiệu nhiều hiện vật quý về phong trào Bình dân học vụ

Khai mạc triển lãm "Bình dân học vụ - Thắp sáng tương lai". Ảnh: H.L

Đây là hoạt động chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025).
Theo Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia Nguyễn Văn Đoàn: Sau khi giành chính quyền, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thách thức, trong đó ba "giặc" lớn là giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm, đặt vận mệnh dân tộc vào tình thế vô cùng khó khăn.

Triển lãm thu hút nhiều người xem. Ảnh: Hoàng Lân

Ngay trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời ngày 3-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định "một dân tộc dốt là một dân tộc yếu", trong khi đó ở nước ta lúc bấy giờ có tới hơn 90% dân số mù chữ, vì vậy, xóa nạn mù chữ là một trong sáu nhiệm vụ cấp bách của đất nước.Ngày 8-9-1945, Chính phủ lâm thời ban hành Sắc lệnh số 17/SL về việc thành lập Nha Bình dân học vụ mở đầu cho phong trào học tập chưa từng có trong lịch sử.

Trưng bày “Bình dân học vụ - thắp sáng tương lai” được tổ chức nhằm giúp công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ hiểu sâu sắc hơn về phong trào Bình dân học vụ cách đây 80 năm và “Bình dân học vụ số” hiện nay như những thời khắc lịch sử đặc biệt quan trọng; đó là hành trình kế thừa và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về “học để làm việc, làm người, học để phụng sự giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”. Từ đó, khơi dậy tinh thần hiếu học, khát vọng học tập và niềm tin bền bỉ vào sức mạnh của tri thức - từ những con chữ đầu tiên năm xưa đến ngọn lửa học tập đang được tiếp nối hôm nay.

Không gian trưng bày tại triển lãm. Ảnh: Hoàng Lân

Với gần 160 hình ảnh, tài liệu, hiện vật, trưng bày được chia theo 3 phần: Diệt giặc dốt - cuộc chiến không tiếng súng; Ánh sáng tri thức lan tỏa; Từ Bình dân học vụ đến học tập suốt đời.

Bên cạnh một số văn bản thể hiện quyết tâm chính trị cao của Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong xóa "giặc dốt", coi đây là một phần thiết yếu của sự nghiệp cách mạng và xây dựng một nước Việt Nam độc lập, dân chủ, tiến bộ, trưng bày cũng giới thiệu hình ảnh phong trào Bình dân học vụ trên toàn quốc từ Bắc vào Nam; dụng cụ giảng dạy, tài liệu giảng dạy (bảng, sách, bút…); dụng cụ học tập, tài liệu học tập (bàn, ghế, đèn, bút, vở học…); tặng phẩm của các Ty, lớp, học viên Bình dân học vụ kính tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Các hiện vật lần đầu tiên trưng bày tới công chúng. Ảnh: Hoàng Lân

Ngoài ra, tại triển lãm còn có sưu tập huân chương, huy chương, cờ, bằng khen tặng các tổ chức, cá nhân trong phong trào Bình dân học vụ; sưu tập các báo, sách, nội san, nguyệt san về Bình dân học vụ; sưu tập thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh đạo Ty Bình dân học vụ… gửi Nha Bình dân học vụ, giáo viên và anh, chị em học sinh; sưu tập tranh cổ động về phong trào Bình dân học vụ.

Đặc biệt trong trưng bày lần này, hầu hết tài liệu, hiện vật quý, có giá trị đều là những hiện vật lần đầu tiên được giới thiệu tới công chúng, tiêu biểu như: Sổ ghi cảm tưởng của các đồng chí lãnh đạo và nhân sĩ trí thức về công tác Bình dân học vụ; Huy hiệu Bình dân học vụ của chiến sĩ cách mạng bị giam ở Côn Đảo vẽ và in để cổ động học Bình dân học vụ trong tù, năm 1951; nhóm hiện vật do các gia đình nhân chứng hiến tặng và những sản phẩm sáng tạo của sinh viên Lab EDABK của Trường Điện - Điện tử, Đại học Bách khoa Hà Nội…

Trải nghiệm không gian số. Ảnh: Hoàng Lân

Dịp này, Bảo tàng Lịch sử quốc gia cũng đã khai trương Ứng dụng công nghệ trải nghiệm thực tế tăng cường (AR) trên nền tảng định vị không gian trực quan (Visual Positioning System - VPS) tại hệ thống trưng bày thường trực và phòng trưng bày chuyên đề “Bình dân học vụ - thắp sáng tương lai”, mang lại phương thức tham quan hiện đại, những tài liệu, hiện vật trở nên sống động và dễ tiếp cận hơn, mở ra hướng đi mới trong bảo tồn, lan tỏa giá trị di sản bằng công nghệ số.

Trưng bày chuyên đề “Bình dân học vụ - thắp sáng tương lai” mở cửa đến tháng 12-2025 tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia (25 Tông Đản, Hà Nội).

Hoàng Lân